Katalog

vet donemınde aslırıda bıı lıberal bui)iı va atılımı \c pıo]csı olan evlemleı kendı İLiıııı taş,ıyaıak bır sınırla buuınksınunıs, o sınılı saıılaı ımla (va tla ortada) bulma mış .ıksınc onıı varatnıava t,<ıIi"jiTiI>J, cdı nımım hıı Nurıcje ıç ıç,e gc(,ırnıı^tıı Sov vetlet BıılıgVndekı modelın ncıcclevse ay ııı olan bu tauh de beıaberındc burokra sıyı, hıycrar^ıyı \e meıke/ıyUc.tlıf'i getır miştır Ovlcsı bır gcliijiııuıın dunokrasiye ulaııak vermeveccöı acıktır Çavdar'ın kıtabınua asıl onenılı olan nokta, yakın doncnı tek paıtı yonetımının uddı bır eleştırısıyle karşılasmasıdır Çavdar, bu modelın demokratık olduğunu soyleyen ınerkezıyetçı yaklaşımı eleştırmckte, tck paıtı anlayıs,ının bııtun kurumlaııyla yogun bır merkc/ıyet(,ılığı dayattıgını, anttdemokratık uvgulamalar la ıç i(,c gec.tıg'ını vuıgulamaktadır Bu donemın Avrupa'da ortava <,ıkmı^ merke zıyctcj ve baskıcı sıyasalardan ctkılcndıfiı nı scçık bıı bıc.ımde ortaya koymaktadır Kemalı/mın ıdeok)|ik programı olan Altı Ok'u bu bagiamda ırdekmcsı demokıası taııhınc onemlı bır katkı olaıak algılan malıdıı Ustelık bu yoıumla Çavdar, o yonctımın getııdıgı kuuımların yenıdcn ıhya edılmcsı gcrektıgını toplumun an cak oylelıkle 'kalkınacag'ını sovkyen bu gunku meıke/ıvetçı degerlendmnekrı de dışlamaktadır Nc var kı bıı taıtışma Turkıye'dc dcmokrasının asıl vaıalı kc sınıını olu^tutan sol »çılımlarfa bıılıktc ortaya c.ıkmıijtır 1960 sonıasının sol' tar rışmalarını go/deu ge<,ıı ıp ııdekmeden bu tarıhı tam.ımlamak da olgunlaijtıımak da ulanaksi/dıı (Belkı bu nedenk soruııu salt sol ausından ele alan bır taııh va/ıl ması gerekiTKkredıı ) Çavdaı ın kttabında \crı gcldıkc,e taııh scl gorungunun bugıınt yonehk yansıt malaııvla deg'mdıg'ı <,ok onemlı ogVİcrden bırısı de bu tarıhın sıvılleşjncsk olan ılgı sinın kurulmasıdır Hıç kıı^kusuz c,ok ek sık ı,ok veteısı/ olan bıı tıııhın kımı /a man yerel yonetnıık'ile kımı /ımın lıbe lalleşmcvle arasındakı ko^utluklaıı Çav dar yerı geldıg'ınce gostumcktedır Aynı bakıs, açısıın tek partı doncmındc kurul mıij otekı sıvasal orgutlctın oneımelcrını ııddcıktn de yapınakta bu anlamda Ser bcst 1 ııka gıbı dcncvmılcrı kcndı bıre^ı mı do^ıultıısıında yenıdcn ttmcllendır mektedıı Dolayısıyla (, avdaı ın kıtabını dcmokrasının siMİle^enıemL'sı taııhı gıbı algılanıak veokıımakta bcllı bıı vaıaı ola caktıı Kıtabın sonunda ek olarak ven lcn mLtmlcrın de bu aı,ıdan a\rıca bır onemlı oldu^ııuu soylemck gcı<.kıı Kaldı kı Çavdaı denıokı ısı tarıhıvlc eutelektu cl taııh aıasında ıla bıı bag kurmakta, bunıı, orncğın Poggıolı nın <,o/umlemele rıne ben/tr bır mantıkla taıtı^aıak, b.ısı nın bu koınıda oynadıgı lok dc^ııımcktc dır Cîcne bu dogıultuda Fuık yazınının kıtapta verı gcldıAıntL udeleıımesı bır ka zanç olaıak gorulmclıdıı Bııtun laıiüjmalaı ın 1960 sonrasında ı\mc \<. a^ıılık ka/andığı duşunulursc (,a\dar'ın 1950 sonıasını ele alacagıvc muhtemclen buguiK baAİavatagı fıır kıyt'mn Demokrası Taııhı nın 2 (.ıldımıı avıı bıı oııem taşıvaca£ı vt mtrakla bek Ali Dündar kıtabını oluşturan 39 ya/ısında çarpıklıklar Ü7erındc dıırmu^ \c çcşitli görü^lcıin ı^ığında gerçeklcrin ne olduğuna dcğınmiijtir Kitapta bclirli konular odak alınarak, gerçcklere ışık tutulmakta. MUZAFFER UYGUNER Ali Dündar, "Laik egitim ve özgür toplum' diyor Şeriat karşıtı yazılar A lı Dundar, çeşıtlı yayın oıganların da yayımladı^ı yazılarından bır boluğunu Şeriata Karşı Laik Eğitim Ozgur Toplum adlı bıı kıtapta topla ıiü!; Fa/la ıı/un olmayan bır /anıan ıtın dc yavımlanan bu yazılar, kıtabın adın dan da anlaijilacaAı uzeıe laıklık, cğıtım konulaıı ıle dıl konusu uzeıınc ya/ılmış tır Dundaı kıtabın ıçındc bunları ayıı bolııınlcr olarak avıımamış ısc de bu uı, kumtdt toplavabılıyoıuz Dundar yazıla ıında, konulaıı btlıılı bıı (,er(,eve ı«,ınde ı,ok a(,ık net bır anlatım ılt ortaya kov maktadır Goııibleıinı, /aman /anıan alıntılar yaparak da saglaınlaştıı maktadır Ispan>ol lessamı Gcna'nm, ' Aklııı uyku su canavar uıerıyor" sozunu aklımdan hi(, ^ıkaımıyoıum Dundar'ın vazılarında da bır canavarın nasıl dogup gelı^tıgını goıuyoru/ Batakhklaı Kuıutulmadık ı,a' ba^lıklı va/ısindı Ataturk'un Iraıı !ja Iıı Rı/a ">alı l'clıltvı ılc vaptıgı konu^ınava tleğınmıij \t bunun ne kadaı gı. ı<,ek ol duğuııu belııtmıijtır Dalıa sunıa lse bu \a/ıda fciınlatı okuyoııı/ Ataturk, tarıhı clo^ıu algıhvoKİu Taııh boyunca Purk ulusıınuıı onunc (,ıkaııl.ın bııiıın kotıı lukkrın \ı kotuıulukkrııı ılııı kısvesme buruııeıek gcklıgmı bılnoıdu Oııuıı i(,ın dalıa ( uıııhııııvetın ılk yıllarından ıtıbaun bu kısvc uKtcıı kotuluk ve ko iıiLUİuk un.teiı bataklıklaıa cl attı ü ba taklıklaıı kuıutmavı veglcdı Dını biyaset tcn aıındııdı ' Bııgıın dc tlının ayrı bır kutupta oldııgunu hcrkes soyluyor, ama, o\ Kjiıı dınııı ıstısmar tdıldı^mı de goıu voıuz Dııı gıbt heı ^eyın oy ı^ın kullanıl A\^\ bır oıtaında ya^ıvoıu? (îereksız ılk kııım.ı scvılılaıı, unıvcibite acma hevesle ıı de bıı aı.ıda ıınutulnı.ıınalıdır "Eğitimin Çıkmaa" Dundaı ın bclırttıöı gıbı Dın sıyasetçısı dın tacırı dın be/ırgânı ve kokten dıncı sapkınları ureten bataklıklar kuru kalılıgı kapılaıı kılırlı durdugu sıırece la hır ettlk UlkedL kuıtla kıı/u van yana vaşadı (s 16) 1950 setınıkıınden sonra (./anın hemen Aı ıp(,a\a donduıulmesı bırt.ıkım dııısel o^ıetımc ı/ın verılnıesı bagn ı/ kısılerın (,oğalmasına vol a^tı O) ııgruna bıı gıbı sollara gıdılmesı başka vollaı aıanıp bıılunması LIIIIVLIsıtc açıl mazsa ıııtılıaı (.dııım lallaıının urctılmebi ıvı bır yol ınuduı J Dundar egıtım koııusuna da genı^ bır vclpaze iLinde dLgınmı^tır bu vazılaun da "Ljjıtımın (jkm ı/ı bajjlıklı vazısın d.\ cg'ıtımııı sıvasctL kıııban edılmtktc oldııguna dLğınını^lıı Savın Başbakan, kıi(,uk htsiplırla kısa SUKII ba^aıı go ıııntusu \eubıletck bıı gıu^ımdı. bıılun mu^tuı ' dıyoı bu va/ısında vc snas.al aıııata donuk olu^uma de^ınıyoı Ona lenecejiı bıllıdıı • 1950 / Td fd ÇaıcLıı / bıı^ kıtabı'tı ' 5P ^ CUMHURİYET KİTAP SAYI Turkiyc'nin Demokrası Farihi, 1839 gore, ^«i)"1 Başbakan, gerçekten eöitım/ogrt.tım konusunu ı/lencesınc alacaksa, ckdıftı gıbı, geıı,ekten e^ıtım/og retım selerberlıj>ıne gıımekse muradı, ışe tabandan, aııa okulundan/ılkoöretımdcn başjamalı, o^retmenlığı mcslek saymaktan çıkarıp de\i}irınc yontemıyle oğret men atamanın ulkeyc neyc mal olduğu ııu arastıımair (s 203 204) Bunun yaııında heı yıl de^ışen sıstemler her yıl degıscn kıtaplar, ozel dersha neleıde vol açılan uygulamalar dd uze rınde duıulan konulardır Alı Dundar, eğıtım konulaıını (,ok ıvı bılen, goru^lcrı nı de ya/ılaıında atıkça ortaya koyan, heıkesın anla\abılecegı bır dılk bunları anlataıı bıı kışulıı Ama, uygulamanın baynda buluııaıılaı bu gıbı goruşjerı bır vana ıteı \ı kuulı goıuijleıının en doğru oklugunu kabııl edcrck uygulamaya yo nelırleı Halbukı tartışılarak gcrçek volu bıılmak gerekıı Alı Dundar dıl konusundakı bazı va /ılaıını ı\.\ bu kırabına alnıı^tıı Bılmdı^ı gıbı cı, dıkle geh'jimden vc Turk^ele^ mcden yaııadıı Kıraptakı "Anadılı Oğ letımı", 'Tıırk<,uıın Anlatım O/cllıkle ıı', 'Tııık^cnm Anlatım Yetene^ı adlı vazılaııııda dılımızın onemlı o/elhkkıı uzcııııde duınıu^tur Ders kıtaplaıında dılımızın onemlı ozellıkicrı uzerındc ılurmuijtur Dcıs kı taplarındakı dıl bo /uklukları, bıı ko kenbılım sozlu^umu zun olmaması onu uzen konular arasındadır Ya/ılarında kıtap ve okuma konularına da genış yer vermektedır ve veımıştır "Kıtap Deyınce" adlı ya/ısında, ulkcmı/de kıtaba na&ıl bakıldıj*ı, nas,ıl hoılandığı, >a kıldı^ı, kıtap bıılun duranların nasıl soı gulaıa cekıldıgı u/e ııııdc uurulmııştıır Kıtap yuzundtn onun başına ncler geldı^ını de okııyo ruz bu yazıda ' S'a kılmı^, yırtılnıı^, do ncm gelmış şcytaıı ı^ı dıye lânetlcnmış am ı g t n c de aıanmı^ kı ndını aratmi'; kı tap" Kıtap ve oku ııı,ı kıtap okuma ko nuları da yj/ılaııııda ıvdınlıga donuktıu Kıtap gıbı kıtaplıkl ıı konulaıın.ı da gı ııı^ (,(. ycr veımıştır \a/ı larında Bı/dı. pck a/ goı uU n ()kum ı alişkanlıgmın kıtıp scvgısınııı bıı bıhiK, lenme i!ji oldugunu vuıgular ca&daş eğıtbılımcıler" Alı Dun dar da bu oılıntı \uigulai \a7ilannda Oyle kısıler tanıvorum kı, yuksek okıılıı bıtırmısfeı ama, kıtap okuma alı^anlıgm dan voksuııdııılaı Bıııı.ı k.ır^ılık ılkokıı lu bıtırmış bazı kısıleı de tanıyoıum kı el lerıne geçen kıtapları su ı<,u gıbı okurl ıı Okumaya donuk olan 'Okurken" la rık Okuı musunıı/' N e ( ) k u ı Nc Okuma/''" adlı va/ılatıııı buıada anmını gerekıvor Ya/ılaıında Koy l nsfitıılcn ık bunlan kuran ve va^at.ın kışıkı dc \<.ı almıstn Bıı okull ırııı ulkcını/c \ataılaıı oldııf>u bılınmektedır Bııııl ın kaldıranlaı ic,ın IK ılenmelı bılemem Alı Dundaı'ın kıtabını olıısturın V) \ ı /ısında (.arpıklıklaı u/eımde durıılmııs ve cesıtlı goruşlerın ışığında gercekleıın ne olılııf ıına de^ınılmıştn Bclırlı konul ıı odak alınaıak (,e\reve ı^ık tutulmakıa vc ınsanımı/m nasıl bır e^ıtımdcn ge^erek gerçeklerı gorebılıncsıne vaıdımcı olnı ık duijuncesıne yeı vcıılmıstn Acık bıı an latıınla ya/ılan bıı va/ılaıı okuvup gcı<,c |*c yonckcekleı olabılıı tlıve dıışıınu\o Şeriata Karşı Laik Kğitim Özgur Toplum/ Alı DıınJdi/ \dzıhı> Anlız )tt\ııt latı/ Anhara 7995/ 242 \ SAYFA 15 291