Katalog

hoşnutluk oldııg'unu bıldııen Ncrmı Uygııı kıt.ıp okıımayı hcp tat almayla, mutlu olmayla kcyıflenmcylc: bıı aıada vaı ct meye calışıyor rtpki yas,amavı da hep bunlaıla bır arada v.ır ctmcyc yoneldığı gıbı Kıtapla yaşamm ortak yanlannın altını çi7en Nermı Uygur, yaşamın bırçok yon ue kıtaplarda yan.Mmas.ina lağmen, kıtap lardan taşan, kıtapları aş,an bır canlılık ol duğunu da gozardı ctmıyor Kıtaplar, bır yanlarıyla, ınsan yaşamının sozcuklerle yoğrulup bıçımlendırılmış halı, bu yaşa mın kcndısını olduğu gıbı dcğıl dc dolaylı yoldan, sozcuklerle yansıtılmış bıçımde açığa çıkanrlar Yaş,amsa, algımıza nenu/ değmemış yanlarını kıtaplar yoluyla da keşfedebıldıgımız bır sonsuzluk, oyleyse "Ne denlı kutsal sayarsan say, tck kıtapla tum yaşamı sarıp sarmalayabılecegıne ınanan, yaşamın kııtsallığ'ını aşagılamak tan başka bır şey yanmaz " (s 385) Hangı turden olursa olsun bıı kıtap başka kıtap lara gıden saytaları a(,tumıyorsa ve sayfa ların dışına taşıp yaşanıın ıç,ınde yer ala mıyorsa okıınmasa da olur demek ıstıyor Nermı Uygur Zaman zaman şıırleşen dı lıyle de kıtabın yalni7ta olunılu, kala açı u, yaşamı zengınleştırıcı, o/gurlcştırıcı ol madığını, bazı kıtapların okuyanı durdu rup kısıtladığını, gozleıını ortup yolunu şaşırttıgını da soyluyor Kıtaplar Yaşarken yaşarken Ayağıma takılan ç.elmeler Kıtaplar Yaşarken yaşarken Varlıgımı hı/landıran guc,lendırıcıler dıı (s393) Pekı ama nasıl ayırdedecegV çelmeleıı gLKjlcndıiRileıden* Aslında kcndı ıç,ıne donup bakaısa lıeıkes ayıtdına varabılu bunun bıze hıçbır şey ekkmeksızın kcn dı ıçımızc kapatan duşunsel sınırlarımı/ı genışletmenın aksınc daıaltıp satıılara ke lepçeleycn kıtaplaı kotu, duygu vc dıı şunce bakımından bı/ı başkalaıma açaı kcn başkalaımı da bi7c katan, ultleıın ıçındcn <,ıkaııp yaşamın ıçıne goturcn kı taplar lyıdır Yaşamı oıtuvor unutturu yor, yokumsuyoısa kotu o okuma (s 391) Bovlc onc suıulen bıı buvııık kı şının kcndı başına \aıacagı \c ııvgulaya cağı hır bııyıuktıır, dolayısıyla kotusuylc ıyısıvle kıtaplar rumdcıı o/gııı olnıalıdır hatta toplumun yonctıcılcıı taralından kı taplaıın o/gıııce dagmmı ahın satııııı \c okunması sağlanmalıdır Bununla bıılık tc, ortaya çıktıklaıı taııhrcn bcıı kıtaplaı kımı zaman yakılan vasaklan ın kımı /a ınan da kımı /aman da /oıl.ı dayatılıp onıımıue konulan vatlıklaıa donıısmektc Yasaklamanın kıtap toplatıp yakmanın va da zorla bır kıtabı okutmaya <,alışma nın butunııvle kaışısında ycr alun bıı dıı şunuı olaıak Nermı Uygur bıı noktada ijiınlarıl< soyluyoı 'Yurdc vu/ gcrckmt dık^e, ju kıtabı uku 1 ' 'Bıı kıtabı okuma1' turıındcn buyruklar kadaı ka^ındı^ım •c jy yok (s 48) Htr ıkı tutuımın da karşısın da yer almak kıtaba duyulaıı saygının ın sana duyulaıı savgıyla t^dcgLi olmabindan kavnaklanıı ı,unkıı ancak vasaklamalaı ın vc davatnıalaıın cendercsındtn kuıtul mu!| olan ınsan kendı vaşaınmı gcıtktı gıncc bıcımlcndııcbıln Bılcıck okuııdu ğunda kıtap ycıı ba^ka hıı,bır ^eyk dcıl duıııl ımayaıak bu vaılık vaijamın ıçın dekı yol gostenu dayanaklaıdan bııı kı tabın yeıını dolduıma savıyla ortaya <,ik C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 2 9 1 mak bclkı de ya/ının ınsan vaşamındakı ycrıııı baska bıı s^'yle doldurmaya (,alı^ mak gıbıdıı Ya/ınm \ar oldıığu IKI ycr dc, gunuıı tcknolo|isı uvaıınca hangı go runıımc burunuısc burunsıın kıtap di hcp olacak gıbı gorunuyor Insanlar da yaijamı, yalnı/ca ıyı kıtaplaı okuyarak da na ıyı anlamlandıramıyor, hatta tcrsınc, kotu olarak adlandırılan kıtapların var ol nıası, ıyılerın bulunup seçılmesı ıı,ın bır gereklılık Kısata, lyısıyle kotusuylc kıtap lar, clımı?ın crı^tığı, go/umuzun gorduöu sınırların dısinı bızc açan, bızı bılmedık lerımızlc buluşturan varhklaıdıı, oylcysc "Yaşamadan anlıyorsan, bır gozun nep kıtapta olacak Kıtaptan anlıyorsan bır gozun hcp ya^amda olacak" (s 406) sozlc rınc kulak vcrıp okumayı surdurmclıyız Okumayı suıduımeyı ba^ladığımı/ bır kıtabın nc olursa olsun sonuna dek gıt mek olarak dcöıl dc kımı zaman bır kıtabı daha ılk sayhılarda clımızdcn bırakaıak, kımı zaman da baijtan sona dcralaıca okuyarak kıtaplar aıasında dola^mak ola rak goruı Ncrmı Uygur kendını "okuma goçebcsı' olaıak tanımlıvor 'Dofiru durust okuduğum hcr kıtapla varlıkta ^adır kuımu!;um gıbı gclır bana Sonsııza gıdesı bır (,adıı dcğıl ge(,ıcı tyı kı oyle /amanı gclıncc <,adııı sokeı goru ııııum kıtaplaı la yasayıp dcncylcdıklerı ını dc ()kunıa gotcbcsıyını bcn ' (s47) Sonsıı/lugun kalıcılıkla olan sıkı bağlantı M, cnmdc sonunda /amansı/lığın, ontc S 7 sonrasızlığııı donup kalmı^lığma vaıır 1 Dcöı^nu/ bukaı, kıtapla yetınıp baska kı taplara mcıak duvmayan bııı Kcndındcn ba^ka kımscyt ılgı duymavan bııı ya da valnı/(.a tck bıı clu^uncc clı/gcsinc sıkıca tutunan bııı gıbı daı kalacaktıı Okuma go(,cbclıgı ba^k ıl.uının duygu \c du^uncc orgulcııııclcn gc^ıuk ıı, dunyayı /cngııı Icijtırmck olmalı ( Vnclcrarası bu ı,aıpı^ ma ya da oıtu^mc Insin kondısını nasıl başkı ınsanların ıc,ınclc tanıyorsa, basjka msanlaıın \athjiı kı^ının kendı kcndısını tanıyıp tanımlavabılmcsı i(,m zorıınluvsa \c dubiıncclerı nasıl basjka du^uncdcıle hcsapla^aıak o/gıulcşcbılıvoısa kıtaplaı \c kıtaplardan yansıvan yasaınlaı da an cak (,cs,ıtlı okumalaıla canlılık kazanıp okuyanın duygu ve dıı^uncelcıını ac,ık kı laı Kıtapların ıtınc kavkılıp kalanlaıd.m degılını Yışam tırmanı^laıımd ı ^adıı kı taplaı bmım ıc,ııı Avnlamadıklaıımı dıı ıııp duıııp sııtıma alıvoıum lıalıtı,ccik bcıı onlaıı degıl onlaı bcnı tasıvoı (kcn dıını kaııdıımadıgım kanısındayını gcı c,ck dagtılaı bılıı liunun ne dcmck oldu gımıı I K406) ükudugu kıtapların bazı latı vaş ımı boyunca ınsana eşlık edcr, yaşadıklaıımı/ı okuduklaıımı/la karşılaştı ın V'i'î^tlıklıinrnızm i(,ıncle okuduklarımı /ın somutlaştıgı anlaıı buluıu/ vc boylece guc, ka/anııı/ onlardan tlımı/e aldığımı/ andakı duıumıımuzu, okumayı surduı dukçc ba^kalastııan du\gularıınızı vc du şuncclcrmıızı naıckcte gc^ırcn kıtaplaıın gııcune ı<, dunvamızdakı clcgişimlcı kanıt tır Değerını bıidıg'ımı/dı. va^amı gu/cllc^ tıren, ya^amı ya^anır kılaıı \atiıklaı kıtap lar Ama ınsanın ya^antısı nasıl dcgcı ka zanır, uclerle mutlu olur ınsaıı1 'o/clın ozclı, oznclın o?nclı nasıl anlatıısın Dıl scllık dokunuı dokunma/ ıırpuıvcııyoı lar ci(,cklcı gıbı kapanıvcrıvoıl.ır, tanın mazlığa kaı,ıvcııyoılaı " (s 503) Cıiı/cl bıı gıın'ıın nclcrı i(,cıdı^ını a^ıklamakta dılın vetcrsi7İıgıne bu iozcııklerle parmak ba saıı Ncımı Uyguı kcndısı iijin bır gunu gu/cl kılanın kıtaplar oldugunu da açık ca bıldıııyor Kıtapokumanın tadı sur uuk(,e, tum tadını yıtırmcmıstır yasam " (s 504) Kıtaplar, yapıca nerdcysc oııtu nuylc dıldcıı olu^an yapıtlar Gcncllcme lerc dayanan bır yapı olarak ortaya ukan dıl, kımı zaman ıç dunyanın çeşıtluığını dondurup, kurutur Yınc de yaşamın sozcuklere sığmayan yanını, kıtapların dılıyle bıılc^tırebılen kışı ıçın bu dıl, kurutma nın aksınc yeseıtcn, soldurmanın akbine çıçcklcndııen bır yapıya donu^ur "Anlamlar a<,ıyor sayfalarda Başka çıtcklcr beklemıyordum zatcn " (s52) Kıtaplaı farklı dıllcrı, taıklı kulturlerı, farklı ya^ayüjlan bırbırlcrıyle buluşturan vc boylece ınsan yaşamını zcngınleştıren, ^oğaltan varlıklar Nermı Uygur, kıtaplığı nın bır bolumunu tanıtırken şunlaıı soy lııyor cılt kanatlı kapıları şoylc bır aıalamakla yctınıyoııım Ba^ta (.ın, Hın dıstan, japonya, Asya ulkelerıne, Polon ya FoıtcKi7, Cîunc> Amcuka ya7inına ılı^kın yapıtlarla uluslaraıası bır kultur dunyası burası ' (s 417) Kıtaplaıın oku yucuya a<,mış oldıığu ceijit çc^ıt kapılaıı acıp banıbask.ı yoıclcıc konuk olmak, baska kııltuılcıc u/anmak, farklı yaijamla ra katılmak Ncımı Uygur'un kaçırmak ıs. tcmcclıgı hatta ı,ogu zaman da yarattı£ı bu hısat 'Ncrdc kıtap sofrası varsa, ora ya cokesım gelıyoı Kıtap sofrası ya^ama sohası' (s 385) Ulkcmı/ın en yaraticı en uretıcı dıısu nuılcıındeıı bııı olan Ncrmı Uyguı, bclkı Kitaplara yonelik bir kitap de kitaplara boylesıne değer verdığı ıçın, durup dınlenıneden kultur va^amımıza hcp ycııı katkılarda bulunuyor Yazmıi; olduğu hcı kıtapla, lurkcc okuyan hcr kcsı daha ıyı, dana guzel bır yaşama zoı Iamaksi7in çafiıran Nermı Uygur'un bu scferkı çagrısı Kıtaplar Cîunümuzdc, kı taplara yonelik bır kıtabı ya/ıp kıtabın ınsan yaşamında tııtmuş olduğu ycrııı ne denli onemlı oldugunu vurgufayıp, kıtap lar ıçın insanlara seslenmek, ancak dırenen bır lyımsenn gırışeceğı bır uğraşı. Nermı Uygur'un çağrısını kendı sozlcrınden duymak ibtcyıp, kıtabını okuyacak olanlar, bu gulcryuzlu dırenı^ın yanı sıta, kımılerının norgordu$u, yetcrsızlıkle yar gıladığı, dudakbuktuğu dılımızın, aslında nc dcnlı zcngm bır anlatım gucunc s>ahıp olabıldığını de gorccekler Sayısız kıtapla sarmalanmış bu değerlı kıtabın ıçınde ın sana umut veren, okudukça yaşamaya, yabadıkça okumaya doğru yonlendıren cok sayıda anlatım var, bu yazıyı onlaı dan bırıyle bıtıımek ıstıyorum. " Dc bakalım bır çıft so/lc ne cdm dın bunca okıımadan'' Ölümu unutma, gene de boşver, gıt sın Başka, Yaşamak guzel şey, tum atılara karşın ama " (s 400) • Notlar: (!) Nır/nı Uygur ladı Dıimagımdd ) K) ( ogıto 2S Utanbul 1995 s 24 (HuııJaıı sonralı sa%fj ıııııııaralan bu kılaba gııııJınıu W/?///J/ Itulır ) (2) Lethııu r>)«/> Jt Tbeadmt Paul jaıul Ocuvrcs Phtlomphıqucs dc Luhııız ( ıll ~> \ 77 O) Nermı Vhgur Bıııtalımdan \a$<v>ıa Kııllıırıı AmYavınultk htaııhııl TURKIYE'NIN SANAT GUNDEMI DEGIŞIYOR ııı Prof Dr TomurAtagök ın Prof Dr. Nurhan Atasoy nı Semih Balcıoğlu Feriha Büyükünal m m Doç Dr özkan Ertuğrul A Kamil Gören m nı Prof. Dr Reha Günay nı ŞemsiGünor m Nevzatllhan m Ayfegül Kahramankaptan m Prof. Dr önder Küçükerman m Dr Ali Eşref Muezzınoğlu Gündegül Parlar m m Prof Dr MetınSözen Prof. Dr. özden Süslü m m Doç. Dr. Hülya Tezcan ,, ErctomYOcd «ift ALDINIZ Ml ? SAYFA 13