Katalog

Uğur Demiray'dan "îletişim Ötesi îletişim" İletişimjn de ötesinde iletişiyoruz "îletişim Ötcsi îletişim" sadece iletişim alanında çalışanların değil, sıradan insanında ilitişim için iletişimdc bulunması için yararlı bir kitap. BANU DAĞTAŞ > letişim dünyamıza yeni bir kitap claha katıldı. "îletişim Ötcsi lletiym (Meta Communication)". Îletişim Ötesi tletişim, Anadolıı Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi öğretim üyelerinden Uğur Demiray'ın Turkuaz Yayıncılık (Eskişehir) taranndan yayımlanan bir çalışması. Îletişim Ötesi Îletişim (MetaCommunication), dilimize "üst iletişim" olarak da çevrılmiş bir kavram (Zıllıoğhı, İletişim Nedir, 1993:17). Demiray tercihini tletişim Ötcsi lletişim'den yana kullanıyor. Ona göre iletişim ötesi iletişim kavraını, Watzlawick'in tanımlaması ile örtüşüp "iletişim içinde iletişimde bulunmak" şeklinde özetlenirken, her düzeyden karsılıklı iletişimde, öncelikle sözü edilen konuiçerik boyutu ve ikinci olarak da sözü edilen konu ile ilgili ilctinin içerik boyutu dışında ilişki boyutu olmak üzcre, iki temel düzeye oturtulması söz konıısudur. Işte bu ikinci düzeyi metacommunication olarak bildiğimiz iletişim ötesi iletişimoluşturmaktadır. Bir başka deyişlc alctarılan, sadece iletinin içerik boyutu değil, başta ilişki düzcylcri olmak üzere, nemence göze göriinmeyen çok çeşitli boyutlar, ilişkiler ve yapılardır. Orncğin; Dİr iistiin astına "bu işle iJgilenirseniz mcmnun oluıum" demesi aslında rica gibi sunulan bir emirdir ve alıcı ile kaynak arasındaki iletiye dayalı ilişki boyutudur, eş deyişle iletişim ötesi iletişimdir (Demiray, 1994:36). Yine iletişim ötesi iletişime yazarın verdifii bir dığer örnek isc; bir öğretmenin ilk dcrs(Ier)de scrgilediği giyim zevki; giysilerinin biçimi, rcngi, modaya nc dcrecedc uygun olduğu, saçlarının uzunluğu y.ı da kısahğı, kcndinc olan özensizliği, el, kol ve hatta parmaklarını kııllanma boyutu; öğrencilerin öğrctnıeni, aynı şekilde öğrencilerin benzer durumlarının da öğretmenin öğrencile ri algılamaMtlır (Demiray: 38). Yazar ncden böylc bıı koııuyu önemli bulmaktadır. Yanıt; etkin ve sağlıklı iletişim ort.ınılarının olıışturulması ve bu ortamların çö/ümlenmesi cabasında y.ıtar Etkın vc s.ıglıklı iletişim ortamlarının gcrçcklcş,mcsi içitı ise; amacın paylaşılması ve karsılıklı olarak simgeSAYFA 18 tadır. İletişimi etkileyen bu olumlu ve olumsuz etkenler Demiray'ın kitabında örnek ola rak iletişim diyalogları adı altında okuyucuya daha somut bir şekilde aktarılmıştır. Divalog 1, İletişim Yaşamın Ta Kendisidır adını taşımaktadır. Burada ortak yaşantı çcrçcvesi kavramı, çok çarpıcı, etkileyici ve biraz da filozofça c>ir biçimde somutlanmaktadır. Akademik Bir Disiplin ülarak İletişim şeklinde adlandırılan Diyaloş 2; hem diyalogların sağlıklı ve etkın iletişime örnek oluşturması, hem de engin iletişim birikimine sahip ve çok iyi bilinen iki büyük iletişimcinin iletişim kavramını ve iletişim adına kaydedilen gelismeleri anlatmaya yöneliktir. Diyalog 3, İletişim Aksaklılclarının Giderilmesi başlığını taşımaktadır. Adından da anlaşılacağı gibi, bu bölümde iletişim çıkmazı ve bunun giderilmesi konusunda, örgüt içi iletişime dayalı bir durum verilmektedir. Her üç örnek olay diyaloğu farklı toplumlarda ve oldukça önceki yıllarda söz konusu edilmiş olmasına karşın, sanki bugiin ve bizim toplumumuzda geçiyormuşcasına verilmiş olması, yazarın da kitabın önsözünde belirttiği gibi çalışmanın özgün ve yaratıcı boyutunu oluşturmaktadır. Tüm bu iletişim çıkmazlarının çözülebilmesi, eş deyişle aşılabilmesi; sağlıklı ve etkin iletişim ortamlarının yaratılabilmesi "iletişim ötesi iletişim" kavramının irdelenmesi ve üzerinde çalışılmasını beraberinde getiriyor. Işte Demiray'ın çalışması, kavramın gündeme cetirilmesi ve tartışılması açısından oldukça yararlı ve verimli bir çahşına. Yazarın da arzuladığı gibi; umarız bu çalışma ile beraber kavram üzerindeki çalışma ve tartışmalar yeşerir. Kitabın sadece iletişim alanında çalışan ve iletişim eğitimi almış uzman ya da uzman auayı okuyucular için değil; sıradan bir insanın "iletişim için iletişimde bulunması" için yararlı olacağını umuyoruz. Kitaba konu olan kavram kadar; Turkuaz Yayıncılık da oldukça yeni. Demiray'ın kitabı, yayınevinin henüz üçüncü yayını. Daha önceki yayınları da iletişim dünyamızdan. Bu çalışmalar; yine aynı fakülteden Yalçın Demir'in "Filmde Zaman vc Mekan" ve Konya İletişim Fakültesi'nden Doç. Dr. Ornan Gökçe'nin "Kitle İletişim Araştırmalarında içerik Çözümlemesi" adını taşıyor. Turkuaz Yayıncılık içerik seçimi ve kaliteli baskısı ile de, yayıncılık yaşamında yerini almaya kararlı bir yayınevi izlenimi uyandırıyor. • Genel Dağıtırn Turkuaz Yayınaltk Kızılcıklı Cd 27/B, Eih)ehır'Tel 02222305277,Ulanbul Dağıtım Papürüs Bari) Al/a, Arıkara Dafjtım tmgeilctışim, Izmir Dağıtım tletijim CUMHURİYET KİTAP SAYI 263 lerle kodlanarak oluşturulmus iletilcrin, tam ve doğru olarak alıcı ile kaynak arasında gidişgelişi gerçekleştirilmesi gerekir. Bunun da gerçekleştirilmesinin en temel öğesi ise, yansımadır. Etkin ve sağlıklı iletişimin gerçeklesmesinde önemli olan bir diğer unsur da, kaynak ve alıcının yaş deneyimlerinin kesiştiği ortak yaşam çerçevesidir. Bu ortak yaşam çerçevesinin kurulabilmesinde ctkili olan bir öğe de, bir davranış biçimi olan açık iletişime yatkınlıktır. Kapalı iletişime yatkın, içe kapanık kişilik yapısı ve davranış özellikleri; ortak yaşam çerçevesinin oluşumu ve iletişim sürccinin önemli bir engelini oluşturmaktadır. Ortak yaşam çerçevesinin olusumuna olumlu katkıua bulunan bir Daşka öğe ise; karşılıklı paylaşılan deneyimlerdir.. Bireysel yaşantı ve edinimler ile biçimlenen bireysel algı ve gerçeklikler sonuçra insanların girdiği iletişim siireçleri ve ilişkilerindc önemli öğeler olan tutum ve kanaatların oluşumuna katkı vc etkide bulunurlar. Ancak bu ıki önemli öğenin ve açılımların işlevselli^ini olumsuz yönde etkileveıı unsuılar da vardıı. Bunlar nelerdır.^ Bir diğer deyişle iletişimin ctkin ve sagiıklı gLrçckleşmesini engelleyen sorunlar nelerdir? Bazıları da yazar söylc sıralamaktadır: Kimi zamanlar iletişim süreçlerinde, sürecin her iki tara ıınd.ıkı kaynak vc alıcıdan birinin iletiyi kavıamaya ılişkin hiç çaba gösterme mesi ya â.ı gosterme gereği dııymaması, anlayamamaM iletişimin sağlıksız olnıa Pekl neden İletişim ötesi üatfftm sına neden olmaktadır. Bu durumu iletişimsizlik va da iletişim çıkmazları olarak adlandırabiliriz. Yazar bu kavramı bir de; bir işletme baz alınarak yazılmış bir oyunla somut ve çarpıcı olarak bizlere aktarıyor. Oyunda da, yazarın söz ettiği gibi taraflardan birinin iletiyi almak istememesi, iletişimsizlik durumunu doğurmakta ve bunun bedeli; çok önemli ve eski bir müsterinin kaydcdilmesi şeklinde ödenmeKtedir. Yazarın değindiği bir diğer olumsuz öğe, kaynağın kendi konusunda uzmanoluşıiüur. Böyle olunca, iletiler tartışılmaksızın, sorgulanmaktadır. Bu da yansımanın oluşmasını engelleyerek, sağlıksız iletişime yol açmaktadır. Yine kaynağın sürekli olarak, alıcının sevebileceği tiirden iletiler aktarması da iletişimin sağlıksız gelişmesine neden yol açabilmektedir. Ticari medyanın sürekli olarak Kitch türü ürünler üretmesi buna örnek olarak gösterilebilir. Eş deyişle alıcı, kendi beğenisinin ötesinde ürünlerle karşılaşamamakta ve tıkanmaktadır. Sunulan scçenekler içcrisinde seçme zorunluluğunua kalmaktadır. Yine alıcının, iletiye maruz kaldığı andaki sağlık durumu ve fizikscl çevre koşullarmın olumsuzluğu, iletinin bozufmasına, sağlıklı ve etkin bir şekilde açımlannıamasına neden olmaktadır. Son olarak, etkin ve sağlıklı iletişimi olumsuz etkileyen bir neden ise, alıcı ııın daha önce hiç karşılaşmadığı kavramlarla karşılaşnıası, durumudur. Alıcı bu kez, ileti karşısında yabancılaşmak