Katalog

S 0 K A S I M 1 S 9 6 Cumhuriyet P A R A S I Z E K LJTurhan Selçuk'un "Insan Haklan" kankatürlennı llhan Selçuk anlattı i sayfadu • llker Demırel ve Tımur Muhıdıne'den Nedım Gursel'ın "Boğazkesen"ı X V \ayjahmln ü Bır Kıbrıslı şaır Fıkret Demırağ'la soyleşı II) II unhıLınLı Ü Ece Temelkuran'dan "Sınır Tanımayan Gazetecıler"ın raporu 12 sayjadci Çağdaşımız Alexis de Tocqueville Alexis de Tocqueville, demokrası dediğımiz siyasal rejimin, aslında ve öncelikle bir "toplum bıçimi" olduğunu ve bu toplum biçiminin geçmişin "aristokrasi"sinden de günümüzün ve her dönemin "totalitarizm"lerinden de temelli bir kopuşla ayrıldığını ilk kcz gösteren bir dü^ünuıdür. Tocquevılle'ı günümüz okurları pek tanımıyorlar. Bu ünlü dü^ünüriın bir başka kitabı "Amerıka'da Demokrasi" ise vıllar önce Ankara'da kurulmu^ olan Türk Sıyasi Ilimler Derneği'nce yayimlanmıştı. Bugün ise elimizde Tocqueville'in en önemli yapıtı sayilan "Eski Kejim ve Devrım" var. Bundan tam yüz kırk yıl önce yazılmış olan bir kıtabın guncelliği ve yeniliği okurlarını bır hayli şaşırtacaktır sanırız. TURHAN ILGAZ KITAP T ocqucvıllc ı, modeınlıgııı ılk hu yuk dusunmıı olaı.ık sclamlanıak vaıılı^ olmasa gtuktır Onu bu koııuıııa, dcınokıasuım, "/amanımı/ın aşı labılnuv ııftu oklugunu" saptaıken, bu gci(,t^ın ı^culığı olumsu/ ve tehlıkclı su rc(,len clc oıtava kovnıuş (ilınası ycılı^tırıyor Toı.quc\ılk tupluınlaı ııı ınsaııla ıın ılurumlaıını gıdcıck cijitlcyun bıı ılo nıışıım j'osternıcyc ya/gılı oldukl.ıı ıııı, anıa c^ıtlıkı,ı fvıımın (va da dcvrımıu) ıl lc dı. Dzguıluktcn kaynaklanması y«ı da o/gurlcşmcyc yol a<,nıası gcıckmcuıgını, yıi7 cllı yıl on(cdcıı goıııp, uyarmı^tıı "(iunuv/ıızıın topluınlaıı, kc/ıclı nlırıııJı Loşulları t}// kılınaıiHiılık h k h 302 Jır, (iıihi c}i//tvııı oııLırı eumtc vci da oz gıırluğjL, aydıııhğa yci do karbarl%ı, nfahti Vıi da ufalctc gottırıııcsı oıılunı bnğlnln Daha vırmı altı va^ırulavkcn vakın dostu, du^unce vc cylem arkada^ı dusta ve dc Bcamunt la bırlıkte çıktıklan Anıe rıka stkımdc asıl amacı gunccllıfiını bugıın bılı dlanca a£ırlıgıyla koıumakta olan o ba^at soıunun yaıııtmı bulınaktıı eiçitligııı ka(,ııulnıa/|[gı, o/guılııkle ııasıl bağda^abılıı^ Yakm »n dnstıına ya/dıgı 1835 tarıhlı bır ınektupta, "Amcrıha va, ytilııızıa hu ııohtada aydınlıfca ktivnyıhıl mıh ıı,ı/ı gıtlnn Oradakı ccza ıc ınfaz sı\ tıtmmn ııuvleıımesı bır babaınydı bu kahaıiı yt Bırl( jd' Dcvktk r dc hcr v< fc gırıp ^ıkıibıbııcnıc ııukân vınııh bır pusa porl gıbı hullandını demcktcdıı Normandıyalı koklu bıı aılcıicn gtlcn Ale\ıs ( haılc.s I lcnrıC.lerel dt Tocqu (.vılk'ı ckınokıasının ve nıodern devlctın cıı orıpnal (sozcuguu ıkı .ınlamında da) dıışıınuru yapan s?ey, belkı telü;ik goruııecek ama, anstokrat kokcııleııdır Aııs tokıasıyı kanlı bıı •jckılde kcntlı taııh vc togıalyasmdan sılmeye gıri^cn Fransı/ de\nmındı.!i on altı vıl soıııa (1 80">) dunyava gelen bu soylunun cllı dort vıl lık yaijammı dtılduıan bııtun du^ımsel vc siyasal ııiLsaısı o devrımın dalgalarıyla saısılmaya dcvam eden bır /aman ve mekânda geçmıştır ü /;anıan ve mekân, toplum u/erıne kafa yoran herkesı, şu ya da bu bi(,ınıde Devrım lc hesapla^maya cagırnnıktadıı Devıım ın nc Rİıöı, nc an lama gcldlgı ııcdcn vc ııasıl bıı kopıış ol duğıı kaılar ondan nasıl scnıu^laı <,ık.ıı tılması gtıckrıgı, Devrını sonıasııun sıya sal rejimının nc olabıleccgı soııısu d.ı dıı ^uııcn lıcyınleıı mcsjgııl etımkrtdıı toc que\ıllc, liK, ^ıi()lıcsı?, asla unııtmadıgı \c asla ku<,unısemedıgı arısiokıat kcikcıık ıı nın bılıncıyle, bu sorıılara ı,agd<ı^l,u ıııın lıepMiıdcn hııklı bır yanıt gftırmı^ıır Bu yanıt, bıı yandan, dcvrımı bır MIIC^ ol ı rak kavranıakta ve e^ıtlık tutkusıınıın ka(,ınılma7 bır bı<,ınıdc, aııstokıatık lop lunılaıı demokıatık toplunılaıa doıuı^ nıcye /oı lavac.ıgım bıldırmcktctlıı bıı yandan da, bu sııreun bıı scntcvle noktalannıayan dıyalektık [anıa nıukaddcı de gil] bır sureç oldugunun altını vıznıektc clıı tsje, hd'i R</ım vc Dcvrınfm onso /uııdc ya/dıklaıı "Cıcıctcgııı haraıılıhları arta\ında (r>k açıh uç hahıkatı şımdtden hcşfvttueh De\ amı 4 sav/ada * " C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI