Katalog

Yirminci Yüzyılın Mimarı: Le Corbusier Kuşaklararası bir söyleşi nüyle doğru olmaz. tnsanın yaşam oyununda bir oyun arkadaşıdır mimarlık. Paris Güzel Sanatlar okulu öğrencileri giiniin birinde bir Özgür Atölye açması için mimar Le Corbusier'ye başvururlar. Le Corbusier, bu öneriyi geri çevirir. Bunun yerine, onlara mesaj verebüecek, oldukça özenli küçük bir kitap hazırlar ve sunar. "Mimarlık Oğrencileriyle Söyleşi adlı kitaptır bu ve hemen tükenir. Kitabının girişindc mimarlık okulu öğrencilerine şöyle seslenir Le Corbusier: "Kimi arkadaşlannızın isteğiyle size sesleniyorum bugün; kuşaklar arasındaki engeli kaldırmak için; özellikle uyuşmazlığımızdan yarar uman kişilerin sürdürdüğü çok sayıda yanlış anlamayı ortadan kaldırmak amacıyla." Kimdir Le Corbusier? Yirminci yüzyılda tasarımın her dalında etkili olmuş evrensel bir deha, bir estetikçi, ressam, şehirci ve kuramcıdır. Ülkesinde ve dünyada yeni ve çağdaş bir mimarlığın oluşturulması için uzun ve ateşli bir kavga vermiştir. Yüzyıhmızın mimarliğının başyapıtları arasında sayılan mimarlık ve şehircilik uygulamalartnın yanında düşüncelerini kitap yazmak ve konferans vermek yoluyla savunan bir kuramcıdır da. I aris Güzel Sanatlar okulu öğrencileri günün birinde bir Özgür Atölye açması için mimar Le Corbusier'ye başvururlar. , •,, i .\ imarlık daha çok bir yaşam Le Corbusier, bu öneriyi geri çevirir. Bunun yerine, onlara H M biçimidir. Ancak yaşam bir l l f I mimarlık olabilir mi? Eğremesaj verebilecek, oldukça özenli küçük bir kitap hazırlar ve |ff | tilemelerle evet. Ne var ki sunar. "MimarhkOğrencileriyle Söyleşi" adınıtaşıyan bu yaşamı yalnızca yapılarla, kcnt tasarımlarıyla kavramak bütükitap bugün artık dilimizde de yayımlanmış bulunuyor. HALİL GÖKHAN r yanlarını yoketmeye uğraşanları bir vicdan hesaplaşmasına ve pişmanhğa yöneltmeye çalışmaktadır. Bu hesaplaşmaya buluş gücüyle, gözüpeklilikle çıkar Le Corbusier. Çünkü bu alanda akılla şiir bir arada yaşar. Bilgelikle girişimcilikelele verir. Kitabına baslarken Le Corbusier, mimarlık okullarının öğrencileriyle yapı olayına yönelik karşılıklı ve benzer bir inançla yaşadıklarından emindir. Bir yanda onların öğrenme susuzluğu, öte yandan Le Corbusier'nin kırk yıllık heyecanı ve daha çok yeni buluşlara hazır tutumu. lnsanlık en büyük maddesel gücüne ulaştığı bir sırada görme yeteneğini birdenbire yitirmiştir. Beyaz uygarlığın deniz feneri olan Fransa, bu kargaşanın, bu şaşkınlıöın sergilendiği yer olmuştur. Mimarak, ana kaldıraçları olan teknik ve bilinçle; insanlara, çalışma yaşamına, nesnelere, kurumıara, düşüncelere yaraşır konutlar inşa ederek bu şaşkınlığı ortadan kaldırabilir. Konut mlmarlığı biliml Yerleşik bir toplumun en haklı uğraşıdır mimarlık. Le Corbusier, mimarlığı, yaşamı sanatın yöntemleriyle toprağın üstünde yükselterek aydınlatma gücü olarak görmektedir. Devrimci tutumlar içinde olmasına karşın sağdan soldan saldırılara uğramış, en ÇOK akademizm tarafından yerin dibinebatırılmıstır. 1942 yılında ortaya çıkan büyük bir buluşun müjdecisidir: Domisme. Konut mimarlığı bilimidir bu. Domisme ya da Konut, sahneye insanı çıkarmaktadır; doğal, akıllı, sıradan insanı. Bugün yaşayan bir varlığı. Vebuoyunda mimarlıkonunarkadaşıdır. Le Corbusier, şehirciliği, tarihin en büyük değişimlerinden biri sırasında ç ağrılması gereken " insan bili mi"nin bir parçası olarak nitelendirmektedir. Ona göre gelenek geçmişe değil, geleceğe yönelen bir okla simgelenebiıir ancak. Mimarlık ve şehircilik insanın bütün eylemlerini etkileyen ve onun yanından bir saniye olsun ayrılmayan olgulardır. Maddesel gereksinimler, düşünsel açlıklar ancak özenli bir mimarlık ve şehircilikle karşılanabilir. Mimarlık bir sevgi eylemidir ayrıca. Le Corbusier'nin çağdaş mimarlığa ilişkin beş ilkesi vardır. Bunlar sırasıyla: • Yapılar kolonlar üzerinde yerden yükşeltılmeli, böylece yesil alanlar kesintiye uğramadan yapıların altında dasürmesisağlanmaııclır. • Yapıların çatıları düz yapılmalı, burada çatı bançeleri oluşturulmalıdır. • Bölme duvarlar kullanılarak, planlar her yapıda ve yapının her katında taşıyıcılardan bağımsız, serbest düzenlenmelidir. • Pencereler yatay bantlar biçiminde yapılmalı, böylece içeri daha çok ışık girmesi sağlanmalıdır. C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 2 1 0 Pürizm akımmın öncüsü Yapı gerecı olarak ıskclct yapımında betonarmeyi kullanmış, perde duvar ve güneş kesici yapı öğelerinin gelişmesine öncülük ctmiş, Modulor oranlar sistemini gelıştirmiş, konııt birimi uygulamalarını gelıştirmiş, kent tasarımında Işıldayan Kent tasarımını düşüncelerinin simgcsi haline getirmiştir. Bunun yanında CIAM ızgarası adıyla bilinen bir grafik sıralama ve saptama yönteminin de bulucusudur. Makine esteti&i kavramını ortaya atmış, konııt makinesi kavramı ile hem iyi işleyen hem dc gii/.el konutlara olan gereksinimi anlatmak ıstemiştir. 1921 yazında, çılgın yılların Montparnasse'ında Fernand Leger, güneşten daha iyi yararlanmak ve bir şeyler içebilmek için terasa çıkar. Aradan kısa bir zaman geçer ve Leger, atölyesine çalışmak üzere gitmek için ayağa kalktığında dostlarından biri az beklemesiS A Y F A 1 6 Lecorbusler, m!mariıQı,ya$amı sanatın yöntemlerlvle toprağınüstunde Vükselterek aydınlatma gucu olarak görmektedlr. ni söyler. Birazdan ilginç bir parça görecektir. Bisiklet süren bir melon şapkadır bu ilginç parça. Bir kaç dakıka sonra, üzerinde biiyük güneş gözlükleri takılmış olan bir melon şapkanın altında olağanüstü bir nesne hareket etmektedir. Bu nesnenin mııcidi hiç kuşkusuz,bütün dünyanın Le Corbusier adıyla tanıdığı Cnarles Edouard Jeanneret'dir. Cnarles Edouard, bu adı, 15. yüzyılda Isveç'ye göç etmiş olan ve Fransa'nın güneyinde yaşamış olan çok eski atalarından birinden almıştır. Zamanla bu ad kısaltılmış ve Corbu halini almışken, Anglosaksonlar da daha kısa bir deyişle ona Corbdemişlerdir. Le Corbusier'nin asıl öğrenimi oymacılık ve kakmacılık üzerinedir. Mimarlık eğitimi veren bir okula gitmek yerine, tanıştığı büyük mimarlarla aptığı uygulamalarla birlikte mimarık konusunda kendince bilgiler öğrcnmeyeyönelmiştir. 1917 'de Paris'e yerleşir. 1918 yılında Kübistlerle birlikte birLildiri yayımlayarak Pürizm akımının öncüleri arasında yer alır. Kargaya benzeyen anlamınagelen Le Corbusier adını 1920 yılında almıştır. 1921 1940 yılları arasında mimar olan kardeşiyle uzun bir ortaklık dönemi gecirmiş ve tasarım çalışmalarını sürdürmüstür. Girdıği uluslararası yarışmalarda birincilikler alır. 1930 yılında Fransız yurttaşlığına geçer. 2. Dünya Savası sırasında daha çok kuramsal çaj[ışmalara ağırlık verir. fşte, Mimarlık Öğrencileriyle Söyleşi adlı kitabı da bu yıîların ürünüdür. Bu kitapta, kinleri, korkuları, düşünsel yoksunlukları ve yaşam gücü eksiklikleriyle Fransa'nın en güzel