Katalog

1994 yılının Nobel Edebiyat Ödülü; politik, ekolojik eleştirel düşünceyi vejaponya'da benzeri olmayan zengin bir imgelemi bağdaştırdı... Kenzaburo Oe, gerçek marjinal Kapak konusunun devamı. &• lemeler bakımından zengin, hrtı nalı.imgelibiçemıninuçözgünlu ğüylc. Kenzaburo Oe, biçemiyle eşsiz, fakat bunda romanlarının her birini yapısının hayranlığa değer ağırlığınm payı çok büyük. EleştirmenlercebaşarılıbulunanKişisel Bir Sorun (1) ilc tanınmadan ön ce, 50'li yılların sonunda Kenzaburo Oc ilk öykülerinı yayımladığı sırada (2) bir Fransız edebiyatı öğrencisiydi. 1958de Besi Çiftliği Domuzu ile Akııtagawacidülünü alıyor (3). Ilkyayımlanan yapıtlarında, sonradan gelecek kitaplarında kazanacağı iki cğilim ortaya konulabilir: "Sınıflanmamış" solda politik bağlanma ve bilincin bütün çırpınışlarına duyarlı ruhbilimsel çözümleme. 1964 yılında "Agwii, Bulutlar Canavan"adlıöyküsünde yazar, zihinsel özürlü oglunun doğumunu haber vcriyor. Oe oğlunu aile yaşamından uzakta tutmayı açıkça reddediyor, daha da öteye gidcrek onu yapıtlarına sokuyor ve Hikari (Japonca'da "ışık") okurlarınayakınbiryüzhalinegeliyor. Bu talihsizliğin kişiscl ya da anckdotik kişisini yücelten Oe, şaşırtıo bir büyük ustalıkla, alie tarihini, kişisel mitolojisini, çocukluğunun bulanık anlarına ve )apon tarihinekatıyor. Yüzyıhn Oyunu'nda (4) yazar, yeteneğinin bütün dolgunluğunu ileri sürüyor. 1967 yılında, yayımlanan bu romanda, çocukluklarının köyüne drinmüş olan iki kardeşin ruhsal, toplumsal evrenini, köy isyanlarını, öğrenci hareketlerini, yabancıların etkisi altındaki yöneticilere karşı savaşımlar boyunca siiren Japonya'nın politik tarihini yeniden oluşturuyor. Oe'nin dehası beîirgin bir natüralizmi, özyaşamöyküsel bölümleri, ekolojik ve politik bir düşünceyi ve Japonya'da benzeri bulunmayan zengin bir imgelemle uzlaştırmaktanibaret. Yapıtları artık bundan böyle bu izlekler üzerine bir çeşitlemedir, az yada çok romancsk tarzda kitaplarıyla: Ruhuma Kadar Yayılan Tufan'ın (1973)kahramanı bir "ağaç ve balina elçisi"dir. Çağdaş Oyun (1979), Yağmur Ağacını Dinleyen Kadınlar'ın (1982) bir parçasını Patrick Vos, Serpent a Plumes için çevirmişti. ((aponya özel sayısı, bahar 1993, sayı 19) Ey Yeni Bir Çağın Gençleri! Uyanın! (1983), Bir Ağacı Nasıl Öldiirmeli (1984). tyi bir elcjjtirmen de olan Oe, S A YFA 4 kendine özgü ya zınsal yaratısıyla, bazı yabancı yazarlann yapıt okumalarını birbirine geçirerek kitaplarına William Blake, Balcolm Lowry, Dante'yi almıştı. M/T ve Orrnan kendine ozgü olan izlekleri yenı bir tarzla ele alıyor. Toplumsal başkaldın hücrelerinin kuruluşu (kayıp bir ormanda bir köyün kuruluşunun düşsel öyküsü), dınsel ve politik söylenlerin yaratılnıası ve oğlu Hikari'nin olgunBüyiilerinin Öyküsü (1986) (5) ile luk yaşamı. Karşılaştırılması olanaksız bir sanatla Oe, etnolojik kavramların üzerine kesinkuramsal düşünceyi, şiirsel bir düşle tarihi bir dünyanın kuruluş söylenceleriyle oğlunun müzik duyarlılığının duygulandırıcı betimlemesini ıç içc geçirmeyi başarıyor. Bestcci Toru Takemitsu'nun dostu olan yazar aslında Hikari'ye, harmoninin ve kompozisyonun kurallarını ö^retmeyi ba:;armış. Alınan sonuçlar zihinselözürlülerintoplumiçinesokulması sorunu bütünuyle yeniden düşünmeye veonların duyarlılığı vedünyayla iliijkileri hakkındaki zamansız yargıları yeniden gözden geçirmeye yol açıyor. Nostalji Yıllarına Mektuplar'da (1987) (6) daha once Yüzyılın Oyunu'nda ortaya çıkmış olan kahraman Gii, "ormandaki münzevi", yüzeysel olarak yazarın alter egosu olarak de^erlendirildi. Ama bu aynı zamanda yazarın imgeleminin ve geri dönen izlekJerinin bir katalizörüydü. Amerika karşıtı gösteriler, doğanın korunması ve ormanıamitolojısi, tutuklanmalar, llahi Komedya ve Malcolm Lowry'nin Meksika'sma göndermeler. Birkaç yıldan bu yana Oe, giderek acık bir biçımdc kurmacadan u/aklaştı ve artık hiç roman yazmayacağmı okuıiarına ilan ctmiş bulunuyor. Son kitapları, entelektüel araştırmalarını, kişisel ruhbilimsel çalkantılarını ve politik kaygılarım betimlemeyeözengösteriyor. Klasik romandan çok "yazar günlüöüne" daha yakın yine de anlatımda büyük bir serbestlik ve çevirileri hoş kılacak biçimsel bııluşlarıyla olan anlatıları, boylensel bir boyut kazandırdığı aile cevresini sahnelemeyi sürdürüyor. Büyü, düş, gizem için derin birsevecenlik, heryerde kendini gesteren bu özya^amöyküsel eğilimi yumuşatıyor.B Çcvırcn. HalilGökhan (1) Kişisel Bir Sorun, Can Yayınları, Çev.: .. (Ç.V.) (2) Çağdaş Japon Öyküsü Antolojisi'ncbkz.CJallimard, 1986. (3) Bu Çılgınhkla Söyle Bize Nasıl Yaşanıradlıkitaptan.Gallimard, 1982 (4) Gallimard, 1985, çev.: Ryöji Nakamura. (5) Gallimard, 1989, (aynı çevirmen) (6) Gallimard, 1993, (aynı çevirmen) " C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 250