Katalog

meyi biliyor. Osmi değişiyor, oanlatı man'ın sonu da yazadcvrcyc giriyor anların bu hayat görüşütıcı, hatta yazar ronc clcştircl tııtumu manı okuyucularıntıu bclirginleştiri cla dogrudan hitabe yor. Dünya görüşüder dııruma geçiyor, ne clcştirinin yanınromantik iruninin da, bclki ondan damesafeli akılcı tutu ha da yoğun elcştirı, munu sergiliyor. Ro çagclcştirisi, toplum manda aynı sayfa eleştirisi olarak kcn içinde anlatım biçidini göstcriyor. Kaminin değiştigi de sabalılaşma sürccinc oluyor; bıınun romailişkin ycni tablolar nın sonlarına doğru var. Zevksizliğe, bir gerçcklcşmesi, benörneklige, silik hayaanlatıcı ile yazar arata taşranın hcr şchsında gidip gclmcler, rinde tanık oluyor daha sonra romantik Osman'la Canan. ironiye varan mesafe ()tobüs scyahatlc ilkcsini duyumsatırindcn birinde şöyle yor: birgcncllcmevar: "Rıfkı Amca'nın "[...] bir otobüsdediği gibi, bir tane tcn inip bir digerine sini agzıma atar atbınmeden önce gelimaz Kesik Köpşjgüzel şchrinin çar rü'den sonraki istas şısına gelişigüzel çıyonu hatırladını. Yırkardık. [...] Daha mi üç yıl sonra kııcasonra kaymakamlık, gında güzel kızı, (JüAtatiirk hcykcli, Arçclik bayii, cczanc vc ncy Hksprcsinin son vagonunun arkasın"Ycnibirhavata cami arasında başımızı kaldırmayı akıl daki kırmızı ışıklara bakarken de aynı isgeçmek" ile cdcrsck, Kuran kursuyla yaklaşmakta olan tasyonun adını gene hatırlayamadı bizim "ölmek", toplu sünnet töreninin bezden ilanları arasersem Osman. Ama ıızun birsüre hatırlasında gözüken kristan mavisi gökte bir jcmak için kcndimi zorladım ve uyuklamakOsman'ın hayat ta olan çağrışımları okşayıp, kızıştırıp hafclsefesine uygun tin bıraktıgı bcyaz vc narin çizgiyi farkeder rekete geçirmek için dedim ki kendimi birşekilde [...]" (s.248) Romanın birçok, kasabalaşmış taşra kenti tablosunun karşıtı olarak, sonda ka Orhan Pamuk, kurgusunda dengeleri eşanlamlı koruma çabasmı duyurdugu "Yeni I lakavramlarolarak saba olarak kalmış bir Doğu kasabasının dingin hayatı ycr alıyor. "Ycni Hayat" kayat"ta, kcndisinin romantik çizgidcoldukarşımıza ramelalarının sahibi sonunda oraya yerleşğunu, ama bunun bir modcrn romantizm miştir" nitelikleri gösterdigi ortaya koyuyor. Meçıkıyor. Orhan sclâ duygucu hatta duygusal figiirleri ço"[...] Huzurluşehirlcrin vcmutlu padiPamuk, gunlukta. Bunlara çok söz hakkı tanınışahların anlatıldığı unutulmuş masallarromanınıbu yor. Benanlatıcı bütünüylc bir hayalpedan çıkma bir sessizlik beni karşıladı. Bir sözlerle rest, ayakları yerde değil. Dr. Narin Rokedi gördüm: Kasaba meydanı olması gcmantizmin nerdeyse tüm özelliklerine sarckcn kavşağa bakiuı kahvcnin sakin çarbitirirken, hip. lÂşyada ruh sezinlemesi tipik bir rodagı altında, hayatından tazlasıyla mcm özdeşleşmesede mantik öge: nun.agıragıryalanıyordıı.Kasapdükkanı Osman figürüne nın önünde mutlu kasap, bakkalın önündc "Dr. Narin bana cşyaların bir hafızası dertsiz bakkal, manavın önündc uykulu oldujSunu söyledi. Tıpkı bizler gibi nesneyakınlığını manav vc uykulu sincklcri, tatlı rnı tatlı bir Icrin dc aslında başlarından gcçcn şeylcri, sezinletiyor." sabah güneşinin altında oturmuşlar, ycr hatıralarınıkaydeden.saklayanbiryanları yüzünde varolmanın, herkcsin yaptığı bu vardı, ama çoğumuz bunun farkında bile en basit işin ne büyük nimet oldugunu akıllıca kavramış degildik. 'Eşyalar, birbirini sorar, birbiriyle anlaşır, iıolarak, sokaktaki altından ışığın içinde huzurla criyip sıldaşır vc aralarında gizli bir ahcnk kurar, dünya dcdigitmişlerdi." (s.259) ğimizbumüziğioluşturlar'.dedi Dr. Narin. ' Orhan Pamuk, mmanını, ilk sayfada sözünü ettiği Zamansaat konusunda ilginç saptamaları var Dr. "ışık'la bitiriyor. Kıtabında grotesk tablolarla işlcdığı Narin'in. "Zamanın gi/li sımctrisı" deyışinionun ağzın otobüs kazalarının sonuncusu, ()sman'ın ölüm ncdcnidan ögreniyoruz. Bun.ı benzer bir ifadc, bir çeşit hayat dir. Karşıdan gclcn kamyonun göz kamaştıran ışı^ının, felsefesi, bir bilgclik saptaması nitelig'inde Osman'ın yaklaşam ölümü olduğunu sezinler: dcncyimlcri sonunda vardıgı sonuç. " Bunun hayatımın sonu olduğunu anladım. Oysa ben "Hangisi daha esaslı vc daha şaşırtıcıydı $imdi bunlaevıme dönnıek istiyor, ytni bir lıayata geçmeyi, ülmcyi rın? Bizim cvin karşısındaki bos, daireye yerleşen ve o hiç mi hiç istcmiyordıım." (s. 275) akşam çıplak vegüçlü biranıpulün ışıgında açık telcvizyonun karşısında lıcp birliktc yemek yiyen ailenin kızı"Yeni bir hayata geçmek" ile "ölmck", Osman'ın hanı, yıllar sonra cvlcncccğim o kcdcrli kızı, kıtabı ılk dcra yat tclsclcsinc uygun bir şckildc eşanlamlı kavramlar okudugum gün ılk görınem mi, yoksa bu ilk rastlantıyı, olarak kaiijimıza çıkıyor. Orhan Pamuk, romanını bu cvlcndiktcn vıllar sonra hayatımm gizli geometrisini busö/lerle bitirirken, ö/de^leşmcse de Osman ligürünc lup cıkaıınak için, Rıfl<ı Amca'nın koltugunda oturur yakınlığım sczınlctiyor. kcn hatırlayıp farketmem mi?" (s. 2)5) "Yeni I layat",toplumumuzunpostmoderngörüntü "Zamanın gizli simetrisi" ile "Hayatın gizli gcometrilerı romanın kurgu vc biçim özcniyle vermcyi başaran si ".roınantizmın kadcrkavramının modcrn karşılıgıolbireser." sagerek. Orhan Faınuk, Dr. Narin e "Benbirdahiyim" (s. I 32) dcdirtirken onıı okuyucunun gözündcn düşür Yeni Hayat / Orhan Pamuk / \leti\im Yayınları /2X0 s. C U M H U R I Y ET K İT A P SAYI 250 Halil Nebiler'den "Şeriatm Ktsa Tarihi" Şeriatın tarihine bir başka yaklaşım ATİLLA COŞKUN T arih kitabı yazmak denilince, akla ilk gclen tarihi olayların kro nolo|ik anlatımı olmaktadır. Hangı cgcnıcnin nasıl savaıjUgı, lctihleri, yenilgileri, yaşamı vc ölümü... Birkaç da bclgccklcdiniz mi... ve hcle kiını ilginç olaylan da içeriyorsa, gözdc bir tarıh kıtabııu ya/ıııı^ sayılırsınız. Medyanın da pompalaması ile birkaç baskı yapabilirsiniz; ardından, gelsin paralar ve yüksclen birşöhrct... I l.ılıl Nebiler, "Türkiye'deŞeriatın Kısa Tarihi " adlı kitabında hiç dc böyle yapnıanu^; yapmamı^ ama, kitabının yayınılanmasının üzerinden daha bir ay gcçmedcn ilk baskisı tükennıi^ vcikinci baskısı da ha/.ıılannıaya ba^lannıı^ bı le. Halil Nebiler araştırmacı gazeteciligin genç kalcmlerinden bı ridir. Bııgüne dej>in bu yolda oklııkça önenılı yapıllar iirctlı: Ali Tcvfik Berber ile birliktc hazırladığı "Cîazetecilerc Saldırılar" (1987), "Ben Devletım" dizisi çerçevesinde dört kıtap (1988 89),"Pişmanltirafçılar"(1990),"DcvletinGüvenlikMahkeme leri" (1991) vc Muhsin Kızılkaya ile birliktc oluşturduklan "Dünden Yarına Kiirtler" (1992). Nebiler'in çalışmalarında analitik yaklaşımlar egemendir; olaylan, sınılsal ve siyasal ba^lantılarıyla ele almaktadır; yalnızca olayların görünen yüzü değil, tarihsel ve siyasal arka planı da okurunönünesergilenir... Vebirdizibelgelertabii. "Türkiye'de Şeriatın Kısa Tarihi" de ışte böylesı bir perspektılle hazırlanmıj bir yapıt özelliğı taşıyor. Nebiler, şeriatın tarihine ilişkin çalışmalardan çıkardıgı sonucu şoylc ıtadc cdıvor: "Yaptığım araştımıa sonucumla da, şenatçı yükselısjerin sınıl sal ve ıılusal sorunlarla çok yakından ılgısi olduğunu, ııluslarara sı politikanın vc dcvletin seçtifii yöntemlerın güdünıünc gırdiğini göriiyorum." (s. 7). Kitabın çeşitli bölümlcrındc de, şcriatçı akımların sınıfsal ve siyasal konumları, özclliklc de dış kavnak larla ilışkıleri zengın örneklerle belgelenıyor. Osmanlı toplu mundakı şcriatçı politikaların kökeni Lale Devri'nc dek iniyor; Bu bağlamda, ilginç ve bilinen yargılarla çclişik saptamalar da yer alıyor kitabın akışında. Orneğin, Senedi lttitak, dincilerın baskısı sonucu gerçekleşcn şeriata uygun bir belge olarak adlan dırılıyor. Yinebu çerçevede II. Abdülhamid döneıninin özgün lügü vurgulanıyor vc bu dönenıdeki uygıılamaların, ^eriatçı akımların nıteliklerınin oluşumundaki rolune işarct cdılıyor (Jteyandan, 51 Mart olaylan, Kurtuluş.Savas,ı'nakars,ıçıkan !jeriatçı örgütlenmcler, günümüzdckı şcriatçılığın izlediği çizgı, uluslararası baglantıları, örgütlennıeleri tarihsel belgelerıvlc okura sunuluyor. Nebiler'in bu çalı^nıası, bu konuda ara^tırma yapacaklar için de zcngin bilgilcr içcriyor; şenatçı jkımın olıı^ıı mu, gelışimi ve örgütlenışi, ö/cllıkle de tarikııt yapılannial.ırıııı yansıtan oldııkça zengin bilgi ve belge ver almaktadır vapıtta. Bu baglamda Relah Partısı ye çevresındc olıışaıı şenatçı örgıitlcn mclcr, "tslanıı Hartket Orgütü", "Hı/bullah", "I lizbul Roııt ra", "I lizbüt Tahrir" gibi örgütler; bunların siyasal cylcmlcn PKK ile ilişkileri ve çatı^maları, Çetin limeç ve Uğur Mumcu cınavetleriyleilişkilenkonııedilmcktcdır Kımı mahkeme dosyaları, çeşitli cmniyet nıüdürlüklcrimn vc ıstihbaıat nıüdürlüklerinin raporlarının yanı sıra, şcriatçı örgıil vc çevıelerın yayınları, tarihsel ılcj*crdcki yapıtlar, bu çalışmanınkaynakları arasında yer almaktadır Kısacası,mııtlakaokunniaMgcrekcnkavn.ıkbırkıt.ıptır "Tıır kıye'deŞeriatın KısaTarihi". • Türkiye'de Şeriatın Kısa Tarihi / / hıhl Ncbr/cr/ Üfny Yıivııı lar/1X4\ T SAYFA 11