Katalog

Atilla Özkınmlı kitaplarının saytsını hızla artınyor. Dil ve Anlatım'dan Romanların Dünyası'na cümleyi bir araya getiremiyorlar." Özkınmlı bu kitabı yazma amacı konusunda da şunları söylüyor" Sunu" da: "Türkçe'ye kimsenin dönüp bakmadığı bir ortamda, Türk dilinin gücünü göstermek, sözlü ve yazılı anlatıma ilişkin temel bilgileri vermek..." Kitabın, bu amaca ulaşmış olduğunu düşünüyorum. Ortaöğrenimveyükseköğrenimöğrencilerinden.herdereceden öğretmenJere bilgilenmeleri ve bilgilerini yenilemeleri için özellikle yararlı olacağına inandığım Dil ve Anlatım'ın ilk bölümü "Dil, Diller ve Türk Dili" başlığını taşıyor. Dil nedir sorusunun yanıtının arandığı ve dilin bir işaretler sistemi, toplumsal bir kurum, canlı bir varlık, ulusal bir kurum olarak özelliklerinin sıralanıp açıklandığı bu bölümde ayrıca; dillerin doğuşu, anadili, ortak dil, konuşma diliyazı dili ve özel diller başlıkları altında dilin türleri; Yeryüzünde Konuşulan Diller başlığı altında da dünya dilleri, dillerin sınıflandırılması, dil aileleri, Türk dilinin tarihsel gelişimi, dönemleri, lehçeleri, Türkiye Türkçesi ve devlet dili ola rak Türkçe inceleniyor. Türkçe'nin ses yapısı ve biçim özelliklerinin irdelenmesiyle birinci bölüm noktalanıyor. larla ilgili olarak çeşitli bilim, sanat ve düşünce adamlarıyla yaptığı soyleşileri içeren Tarihe Not Düşmek (1989). 9O'lı yıllarda da üretkendi Özkınmlı: Toplumsal Bir Başkaldırının Ideolojisi Alevilik Bektaşilik'te (1990) konuyu derinlığine inceledi. Hayatımıza Sevgisizliğe ve Yalnızlığa Dairdir (1991) adlı kitabında denemelerinin bir kısmını topladı. Açıklamalı Edebiyat Terimleri Sözlüğü (1991) ile öğrenciler ve öğretmenler için bir kaynak kitap sunmuş oldu. Söylev'i yalınlaştırılmış özel metin olarak yayına hazırladı (1991). Üniversitelere ders kitabı olarak Çağdaş Türk Edebiyatı (I991)veTürk Dili (T.BarazveN.Karasar'la, 1992) adlı kitaplarından sonra da bir incelemederleme olarak Ömer Seyfettin/Seçilmiş Hikâyeler'i (1992)çıkardı. 1994'te iki yeni kitap sundu Özkınmlı: Dil ve Anlatım ve Romanların Dünyasında , Dil ve Anlatım, Özkırımlı'nın 18. kitabı. Türkçe'ninTürkçeolmaktan çıktıgı, yozlaştırıldığı, özünü yitirdiği ve özellikle iletişim araçları aracılığıyla kozmopolit bir bombardımana tutulduğu koşullarda Türkçe'yi savunan bir kitap. Yabancı sözcüklerle, argo deyimlerle, ölmüş sözcüklerle doldurulmuş, nerdeyse anadil olmaktan çıkarılmış bir dilin yaşamtn her anına, her alanına egemen oldugu ko şulları aşma bilincinin ve sorumluluğunun ortaya çıkardığı bir kitap olarak algıladım Dil ve Anlatım ı. Özkınmlı,kıtabayazdığı"Sunu"dabukaygısını şöyle aktarıyor: "Duygularını ve düşüncelerini başkalarına iletebilmenin, okuduğunu anlayıp anlatabilmenin, dahası doğru düşünebılmenin yolu anadilini kullanabilmekten geçer..." Bunun için de "anadile ilişkin kimi temel bilgilerin edinilmiş olması"nın yanında "anadil bilincinin" de gerektigini söylüyor Özkınmlı. Ülkemizde bu konuda tam bir "sorumsuzluğun" egemen olduğunu vurgulayan Ozkırımlı, bu düşüncesini şöyle örnekliyor: "Gazeteler, haberlerden düşünce yazılarına, dil yanlışlarıyla dolu. Bırakın bilimsel yazıları, günlük konuşma dilinde yabancı sözcüklerden geçilmiyor. Insanlar karşılaştıklarında haay'laşıyor, ayrılırken baybay'laşıyorlar. Yalnız işyeri adlan değil, dergi adlan da yabancı sözcüklerden geçilmiyor. Üniversiteyi bitiren, giderek alanlarında uzmanlaşanlar bile ellerine kalemi aldıklarında iki Kitabın "Dil ve Anlatım" başlıklı ikinci bölümündeyse, anlatım biçimleri, anlatım süreci, sözlü anlatım, düzgün ve etkili konuşma, yazılı anlatım, anlatımı etkili kılma başlıkları altında konuşma ve yazmayla ilgili sorunlar irdelenip soruların yanıtîarı aranırken, öğretici olmaktan çok, dili benimsetici, sevdirici, kullanımı kolaylaştırıcı önerilerde bulunuyor. Dil, anlatım, konuşma ve yazma ıle ilgili olarak kitabın sonuna konulan değerli "Kaynakça"da, bu kitabı bitirdikten sonra insanların dillerini korumak için okuyabiJecekJeri 62 kitabın adının verümesini de önemli bir katkı olarak değerlendiriyorum. Özkınmlı'nın son çıkardığı kitabın adı Romanların Dünyasında. Romanların Dünyasında, Türk romanı incelemesi, eleştirisi alanında son yıllarda ardı ardına yayımlanarak robugünün sorunlan ve yönelimleri konusunda kafalarda oluşan sorulara yanıtlar arayanlar için sunulan kitaplar dan. Gürgel Aytaç'ın Çağdaş Türk Romanları Üzerine Incelemelerı, Berna Moran'ın Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış'ı (2 cilt), Semih Gümüş'ün Roman Kitabı adlı çalışması ve Fethi Naci'nin yenilerde çıkan 40 Yılda 40 Roman ı gibi Atilla Özkırımh'nın kitaCUMHURİYET KİTAP SAYI 248 NveAniatmi Kapak konusunun devamı. tr bahattin Ali (1979) derlemesini çıkarmıştı. 1980'liyıllardadayeni kitaplarıyla karşılaşmıştık Özlcırımlı'nın. Özellikle öğrenciler, edebiyatTürkçe öğretmenleri ve tüm edebiyatseverler için bir başucu kitabı niteliğinde olan ve alanında tek yapıt olan 5 ciltlik Tiirk Edebiyatı Ansiklopedisi (1982); BabaJılar Ayaklanması'ndan Osmanb'nın düzenine ve edebiyatına, Tanzimat romanından çağdaş Türk Edebiyatı'nın genel görünümüne ve sanatın, edebiyatın çeşitli sorunlarını irdeleyen çeşitli yazılarına kadar incelemelerini içeren Edebiyat încelemeleri/ Yazılar I (1983); bir incelemeantoloji olarak hazırladığı AlevilikBektaşilik ve Edebiyatı (1985); dünyadaveülkemizdeyazarlarındurumlarını inceleyen, yazarın sorumluluğu ve yazarların üzerindeki politik baskılarla ilgili, yazılar ve listelerle dolu olan Yazarları da Vururlar (Çeviriler: Celal Üster, Karikatiirler: Ferruh Doğan; 1987) ve Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan dil, hukuk, çağdaşlık, edebiyat, felsefe, resim, şiir, kitap, sanat, barış, bağnazlık, aydınlanma gibi konuSAYFA 4 SOtytafdaÖztann* manımızın diinden bugüne gelişiyle,