Katalog

tedirginliğinden bir tek görünüm doğar, baskı yıllannın genel tedirginliği. Toprak, bu görünümü, çevrenin, mevsimin, ağır, boğunuk tanımlarıyla tamamlar. Ancak benzcr koşulları yaşayanlann kişisel farkları çizilmekte, insanlar tek kişi gibi anlatılmamaktadır: "Sarhoş, dumanlı birgecenin geç saatIerine kadar dertleştiler. Birinin gözünde gece, sakin bir deniz gibi uzanıyordu. Öbürünün gözünde ise, hain bir böcek gibi sessizce kımddanıyordu."(TuzvcEkmck, 1973) "tnsan düşünürken bir yerde duruyor, anılarla yaşamaya başhyor. Daha çok hastalıktan sonra oluyor bu. Ama benim anlatmak istediğim, geçmişe gömülmck biçiminde dcgil. Gelcceğe umutla yönelmek için, geçmişin güneşli günlerine, güneşli günlerin içinden mutlu deniz kıyılanna inebilmek aroacı ile anılara yaslanıyor insan" satırlarıyla sona crer Duman ve Alev. Bu kitap, Ömer Faruk Toprak'ın anılannı, günceler biçiminde aktarır. Bu günceler, Toprak'ın özyaşam öyküsünü, sanat yaşamındaki arkadaşlarını, tutuklanışını, sorgulanışını aktarırken, döneminin ve bugünün sanatını da irdeler. 1968 yılında yayımlanan bu kitap dikkatle okunduğunda, yazarın o dönem için gerekli gördüklerinin günümüzde de değişmediğini görürüz: "Toplumcu fikir ve düşünce kitaplarını açmaya başlarken, bağnazlığa kapılmamalıyız. Sekter görüşler, başlangıçta sağlam inançlar gibi görünürler. Ama onlann taşlaşmış bir yapıları vardır. Toplum koşullarını öğrenmeli, gerçeklerimizi anlamakta, çözmekte, yoğun bir eğitim çalışmasına girmeli'z. (...) Değer yargıları değişti derken, ir yadsıma dönemine girelim anlamında söylemiyorum bu sözü. lster yüzyıllık edebiyatımızı alın, ister kırk yülık cumhuriyet edebiyatını analiz edin, hümanist bir dünya görüşünüz varsa, şiirin ya da romanın bir uygarlık çizgisi getirdiğine inanıyorsanız, bizim de eskiyen yazarlarımız vardır. (...) Bugün Abdülhak Hamit, Ahmet Haşim, Yahya Kemal, edebiyat tarihlerinin eksik tanıtmalannın sının içinde bilinmektedir. Monografileri ya da şiir değerleri geniş açıklamalarla yazılmamıştır. Orhan Veli'yi içinde bulunduğu sosyal koşullarla inceleyen, şiirlerinin yanıbaşındaki yaşamını ayrıntıları ile tahlil eden hacimli bir kitap ya da tahlil bulamazsınız. (...) Dağlarca'nın bu noktaya nereden geldiğini yorumlamak, şiirimizin 1960'tan sonra geçirdiği bütün bunalımlara rağmen gayet ilginç olur. Antolojiler, seçkin bir beğeni degetirse, bu değerlendirmeyi yapamıyorlar." Ömer Faruk Toprak, şiirin, ozanın yaşamıyla ilintisine inanır: "Ozanın kurduğu yaşam ya da geçirdiği yaşam çok önemli bence. Şiirinin damarları, Duman ve Alev E bunun içinden geçe**Füruzan Toprak, öykü dı: "Ömer Faruk lar yanında, înkılapçı Gençlik, Yürüyüş gibi dergilcri de kapsıyor. (Adres: cek çünkü. MutluluToprak'ın Düzyave oyun yazarı. Ömer Fa zıiarı" (Kültür Ba Ömer Faruk Toprak Halk Kütüphağun kıyısında duran ruk Toprak'ın eşi. ömer kanlığı Yayınları). nesi, ŞenesevlerBostancı Tcl.: 0216hüzünden esinlenirKitap, Edebiyat 361 89 83). Bu elbette alkışlanacak bir ler. Dünya kesitine Faruk Toprak'ın 'Tüm Şorunları, Kişiler emek. Son yıllarda yaygınlaşan bu davkendindenliği kataŞiirleri'ni ve bu kitabın Üzerine, Kitaplar ranış (Refika Taner Bezirci dc Asım rak insansal bileşime " Notlar ve Açıklamalar " ve Oyunlar Üzeri Bezirci Kütüphanesi'ni düzenledi, varırlar. Bu bazen ne, Sorularorada çalışıyor), toplumcu sanatçılatek insandaki dünya bölümünü o düzenledi. Yanıtlar.GeziNotrın yazarların eşlerinde ayrı bir önem görüntüsü olur, baÖmer Faruk Toprak'ın ları, Başka Konutaşıyor. Kurumlaşmalan, edebiyat kuzen birçok insanın lar, Ölümünden düzyazıiarı'nı da. Ömer rumlarının destegini özlüyoruz. Şu angözlerindeki anlamı Sonra Onun İçin da görünür tek aktif kurum; Evrensel taşır." Bu inanç, DuFaruk Toprak Halk KüYazılanlar'dan bö(Asım Bezirci Kütüphanesi'ne o man ve Alev'i yalnız tüphanesi'ni de, kitapları lümlerine ayrdmış. Sanat çıktı). Bakanlıkların, yerel yönesahip kendisinin değil, Kitapta Ömer Fave binasıyla Kültür Batimlerin kişiye ya da siyasal partiye tüm çağdaşlarının ruk Toprak'ın kısa baglı çalışma ve ilkeleri anımsanınca hayat biçimlerinkanlığı'na bağışladı." bir yaşamöyküsü, hüzün verici de oluyor. Yazarlarına saden, yaşam öyküleşiir kitapları dışınhip çıkacak, anılarını yaşatacak okurrinden çizgiler, anıdaki kitaplarının ve yayımlanmamış ları özlüyoruz. Dilimizc Ömer Faruk lar, notlartaşımayagötürmüştür. YahToprak'ın Sükas'a Mektupları'ndan ya Kemal'den Cahit Sıtkı Tarancı'ya, yapıtlannın listesi, yayımladığı dergiİerin dökümü de var. Sunu'da Fürubirbölüm takılıyor. Bir uyarı: "IstediHasan Izzettin Dinamo'dan Attila tlzan Toprak, bu kitabı düzenleme amaöin şeyler yarım kaldıysa hiç kimseye han'a, Hüsamettin Bozok'tan Reşat cı ve yöntemini anlatıyor. kabahatbulma!" Enis'e. 1940yıllarınınsanatı,sanatçılaÖmer Faruk Toprak için yazılan bir rın gittikleri mekanlar, dergiler, dergi Fünızan Toprak'ın emeği yazı onun aydınlık dizeleriyle sonlanyayınlama koşulları üstüne araştırma Füruzan Toprak, öykü ve oyunyazamalı: "sen yaşamanın türküsünü sünyapmak isteyen herkes için, bir başvurı. Ömer Faruk Toprak'ın eşi. Ömer büle sor/ gömütlerin pembe çiçeklcriru kitabıdır, Duman ve Alev. Faruk Toprak'ın 'Tüm Şiirleri'ni vebu ni geride bırak/ durup dinlenmeden Düzyazıiarı kitabın "Notlar ve Açıkİamalar" bölüatejler yak/ alevler sönse bile kalır bimünü o düzenledi. Ömer Faruk TopÖmer Faruk Toprak, bir ilkeden, bir raz kor." • gereksinmeden söz ederse, bilin ki, rak'ın düzyazıları'nı da. Ömer Faruk Toprak Halk Kütüphanesi'ni de, kikendini bu zorunluluğun dışında bı* Ömer Faruk Toprak'ın Düzyazıiatapları ve binasıyla Kültür Bakanlırakmaz. Düzyazıiarı arasında yer alan rı/ Füruzan Toprak/ Kültür Bakanlığı ğı'na bağışladı. Bu kütüphane, kitapSait Faik Üzerine Bir Monografi DeneYayınları/ 349 s. mesi de bunun kanıtıdır. 1977 yılında Vatan gazetesinde tefrika edilen bu yazı, önce Sait Faik'in (ve 1940 KuşaOğlnk'lar çogalıyor... Gittikçe çoğtılıyor ğı'nın) yazmaya başladığı dönemin kültürel koşullarının kısa bir özetiyle başlar: 1928, OkumaYazmada BirŞafak Vaktidir. Sait Faik'in ilk öykü kitabı ve yarattığı tepkiler, Sait Faik için Abidin Dino'nun yazdığı bir yazı, ikinci kitabı, Çelme öyküsünün yargılanması, öykülerin toplumsal kökenleri ve insan sevgisi açısından irdelenmesi, Sait Faik'in kovuşturmaya uğrayan KesFethi Nad, 40ytlhk emeğlni taçlandıran taneci Dostum öyküsü ile yasaklanan Medarı Maişet Motoru romanının, ya40 Yılda 40 Roman'la... Adalet Ağaoğlu, zarı nasıl bir süre yazmaktan alakoyduğu, Sait Faik'in bu dönemi izleyen öyerotizmin oda romant Ruh Üşümesi'yle... külerindeki anlatımı ve içeriği, Toprak'ın Sait Faik'le ilgili anıları monogİsmet Özel, şiir üzerine yazdığı temel kitabı rafi denemesinin öteki bölümlerini Şiir Okuma Kılavuzu'yla... Ersin Satman, ilk oluşturuyor. Bu deneme Abasıyanık'ı yalınkat bir ben öykücüsü olarak göyapıtt Misafir Terlikleri'yle Oğlak'ta. Türk renlere de bir yanıt. Türk edebiyatının iyi yapıtlan Oğlak'ta! Ömer Faruk Toprak, şiir (Insanlar1943, HürriyetS.Taşer ile1945, Dagda Ateş Yakanlar1955, Susan Anadolu 1966, Ay Işıgı 1973), Roman (Tuz ve Ekmek1973), anı (Duman ve Alev1968) öykü (Karşı Pencere1975, Gönen Öyküleri1979) yanı sıra pek çok deneme, düzyazı, şiir, eleştiri, gezi notları yazmıştı. Bu düzyazılar yakın zamana kadar yayımlandıkları gazetedergi sayfalarında, yazarın yayımlanmak için düzenlediği dosyalarda kaldı. Sonunda, eşi yazar Füruzan Toprak'ın düzenlediği bir kitap olarak yayımlan edebiyatımn (yiyaprtları Oğlak'ta. Otlak/CDCaİTAT ŞİİR Hulkı AMunç M n p t o r « ı m M o p « M • Ismel Ö;el Q<c*toyln Bir Ko«u Ismel 0/el Ev«t, Itysn • Ismel Ö2el Clnay«ll«f Kltabt • Ismel Ozel Ctlltaımm a o i a ı r a « M « • Sytvla Puıh Oç KMhn ROMAN Adalet AOaofilu Flkrtmkı Inc* 0010 • Nahld S»rı Û r * KıaUnmlk H İ K A V E DoOan Yancı KOTK» İLK YAPITLARI GOIayta Koçak ÇNW Kapıltnn ÖMK • Nur Nakkaı N * İ M Oartljl • Dojan Varıcı Evla • Urtııl Unal AlTMfllun OOıall Türk okurunun hak ettiği... yazarlann beklediğikalite S A YF A 17 k'OĞLAK YAYIIVLARI CUMHURİYET KİTAP SAYI 244