Katalog

Ondan öğreneceğimiz cok sey var... Mimarlık konularıyla ilgilenmeyenler Sedat Hakkı Eldem'in (19081988) kitapları da olduğunu pek bilmezler. Eldem'in 46'sı öğretmenlikle geçmiş 60 yıllık uğraş yaşamı içinde yayın çalışmaları da önemli bir yer tutuyor .Bu tür kitapları az tanımamızın bir nedeni, mimarlık ya da kent düzenlemesi gibi yapay fizikscl çevre konularını uznıanların bilip aolayacağı teknik konular olarak düşünmemiz olsa gerek, onun için de çoğu kez ilginç şeyler kaçırıyoruz. ÜSÎÜN ALSAC Mimar Sedat Hakkı Eldem'i beş yıl önce yitirmiştik imarlık konularıyla ilgilenmeyenler Sedat Hakkı Eldem'in (19081988) kitapları da olduğunu pek bilme/.ler. Bu mimarın 46'sı öğretmenlikle geçmiş 60 yıllık uğraş yaşamı içinde yayın çalışmaları da ünemli bir yer tutuyor.Bu tür kitapları az tanımamızın bir nedeni, mimarlık ya da kent düzenlemesi gibi yapay fiziksel çevre konularını uznıanların bilip anlayacağı teknik konular olarak düşünmemiz olsa gerek, onun için de çoğu kez ilginç şeyler kaçırıyoruz. Kuşkusuz bu işlerin teknik bir yanı var ama onun dişında kalaıı yanları olduğunun da unululmaınası gerekiyor. Bu kitaplardan öğrenilecek çokşeyvar. Seıl.ıt Hakkı Eldem'in ilk yazılarına Türkive'ııin cn eski mimarlık ve sanat dergisi olan MimarArkitckt (19M1980) .sayfalarında rastlanıyor. Kinıi zanıan kendi yapıığı bir yapıyı tanıtan, kimi zanıan bir mimarlık ya da kent düzenlemesi konusunu ele alan bu tür S A YF A S M yazıları, seyrelerek de olsa, ilerki dönemlerde sürmüş. İlk bağımsız yapıtı Bursa evlerini konu alan bir kitapçık. Bununla da sanki en çok ilgisini çeken alanı belirlenıiş. Bu mimarın geleneksel yapı sanatlarına, ö/.ellikle de konut yapılarına büyiik ilgi ve sevgi duyduğu biliniyor. Bunlara ilişkin her türlu bilgiyi biriktirmeye, onlara özgü biçim ve ayrıntı ö/clliklcriııi kendi yapılarında uyarlanıaya çalışmış. Kitaplarındada ağırlıklı olarak bu konuları işliyor, ça lışmalarının çoğuTürk evi ve Türk evleriyleilgili. Onun Türk evi plan tiplerini konu alan çalışması, Türk mimarlık tarihinin de klasikleri arasında yer alıyor. Bu kitapta geleneksel konut mimarlığı plan özelliklerine göre sınıflandırdmaya çalışılmış. Köşkleri ve'kasırları ele alan bir başkası ise özel bir konut yapısı türünü inceliyor. Ama bu mimarın en başarılı yapıtı Türk Evi adıyla yayımlanan çalışması olsa gerek. Ûç cilt lik bir takım oluşturan bu büyük boyutlu (24x33 cm) kitaplar hem içerikleri hem de özenli baskılarıyla gerçek birer başyapıt olarak nitelendirilebilecek düzeydeler. Taç Vakfı tarafından yayımlanmış olan dizinin 1. kitabında OsmanlıTürk evinin ne olduğu anlatılıyor. Özellik ve niteliklerine değiniliyor, yayılma alanlan belirleniyor.Daha sonra "klasik " olarak adlandırılan Marmara Bölgesi evlerine ge çilerek onun tarihsel gelişmesi anlatılıyor. Dizinin 2. kitabı saray, konak, köşk ve kasır gibi özel konut türlerine ayrılmış ..Bunlara yığmataşyapım yöntemiyle oluşturulan evler ve taş odalar katılıyor.3. cilt ise Türk evinin öğelerini, yapım tekniklerini, süslemelerini konu edinmiş. Bunlara geleneksel yapı sanatının örgütlenişi, Türk kentleriyle bahçelerinin düzenlenişi, beledi işler gibi destek bilgileri de katılıyorlar. Sedat Hakkı Eldem'in öteki çalışmalarından biri Türk bahçelerini konu alıyor, biri de geleneksel yapım yöntemlerini tanıtan daha teknik düzeyde bir el kitabı. İkisi geçmişteki îstanbul görünümleri üstüne kurulmuş. Bir başka yapıtında da daha genel olarak Türk yapı sanatı örneklerini tanıtıyor. Türk evini doğrudan konu almıyor gibi gözükmelerine karşın gerçekte bu kitapları da o konunun bir tamamlayıcısı gibiler, her biri Türk evinin içinde yer aldığı çerçeveyi çiziyor bir bakıma. Onun için bu mimarı Türk evi konusunda en çok yapıt veren araştırmacılardan biri olarak göstermek çok yanlış olmaz. Kitaplarının bir bölümüne baş kaları da katkıda bulunmuş. Sedat Hakkı Eldem'in çalışmaları• nın çok açık bir özelliği var: I İepsi de görsel gereç açısından çok varsıl biçim C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI f ! 5