Katalog

Geniş bir izleyici kitlesinin TV dizisi "Bizimkiler"den tanıdığı Mehmet Akan, "Toplu Oyunlarıl"de Hikayei Mahmud Bedreddin, Feleknaz Hatun ile Gülizar Kızın AnalıkDavasıve Midirfillik Oyunu adlı oyunlarını bir araya getirmiş. değerlerin alt üst olduğu, kardeşlerin ülkenin dört bir yanında taraftarlarıyla iktidar için birbirlerine ölüm yeminleri ettiği bir dönemin anlatımıdır bu. Böylesi bir ortamda, kardeşlikten, paylaşmadan, özgürlükten sözeden vc dinsel düşünceleri, toplumsal yaşamın gereklerinc uygun düşüncelere dönüştiiren olarak karşımıza çıkar Şeyh Mahmud Bedreddin. Geleneksel danslar, halk şiirleri, konuşma biçimleri oyunda yalnızca bir görsel unsur değildir. Yazarın tiyatro anlayışının ve anlatım biçeminin bir parçasıdır. Feleknaz Hatun ile Gülizar Kızın Analık Davası, 1972'de yine Mehmet Akan tarafından Dostlar Tiyatrosıı'nda sahneleridi. Yazar, oyunun adının altında, B. Brecht'in Kafkas Tebeşir Dairesi oyunundan yararlandığını belirtir. Brecht oyununda Sovyetler Birliği'nde kolhoz yaşamındaki üretken ve yaratıcı emek vermckle, "sahibi olmak" arasındaki çelişkiyi ele alır. Akanise, ikiköy arasında paylaşılamayan vadinin tartışmasında gündeme gelen çocuğu doğuran mı, yoksa çocuğa bakan, onu korumak adına her acı Ulusaldan evrensele giden HILMI 2AFER ŞAHIN Mehmet Akariın "Toplu Oyunlar'ı yayımlanmaya başladı VM^^I ••111 J İşte bu süreçte, çcKuk kim sorusu gündeme gelir. Oyunun sonundaki mahkeme sahnesi, yalnızca iki kadının haklılığını tartışmaz. Ayrıca Osmanlı üretim ilişkilerinden günümüze, üretim/paylaşım ikilemin de değerlendirir. Bu değerlendirmede, zorbalığın, rüşvetin, faizciliğin, bilgisizliğin, talanın iç içe geçtiği Osmanlı toplumsal yapısı oyunun öyküsünde önemli bir yere sahiptir. Midirfillik Oyunu (Ham I lum Şaralop), kitabın son oyunu. 1968 yılında, Ulvi Uraz Tiyatrosu'nda Mehmet Akan tarafından sahnelendi. Akan'ın ilk çalışmalarından biri olan oyun, ülkemiz ekonomik yaşamındaki üretim/ tüketim ilişkisine, geleneksel tiyatromuzun anlatım olanaklan içinde, mi zahi bir biçemle yaklaşıyor. Bunun yanısıra, köyden kente göç olgusu da ele ahnıyor. Ortaoyunu anlatun biçeminden yararlanan yazar, ekonomik sistem karşısında ailenin çöküşünü, her şeyin alınıp satılabilirliğini, çıkar üzerine kuru lu dostluklan, tüketim çılgınlığında in sansal değerlerin yitirüişini, sürekli kaybeden Ulvi'nin yaşamında anlatmakta. Kitaptaki oyunlar, 1400'lü yülarm ilk çeyreğin • den günüj n ekonomik, toplumsal, siyasal panoramasına, tiyatronun yazınsal olanaklan içinde bakmakta. Bu bakışta, geleneksel tiyatromuz, danslarımız zaman zanıan sözleıin, hareketlerin yerine geçiyor. Söz oyunlan, tekerlemeler oyunlara bir yandan ulusal bir tat katarken, diğer yandan da yazarın anlatım olanaklarını genişletmiş. özellikle açik biçim ve epik tiyatronun biçemi oyunların kurgusu üzerinde belirleyici... Mehmet Akan'ın, oyuncu, yönetmen ve koreograf olarak tiyatro uygulamalarındaki birikimi oyun yazarlığında ona geniş olanaklar sağlamakta. Oyle ki, tiyatromuzun hem nitelik, hem de nicelık açısından yetkinörnekler verdiği, günümüz tiyatrosunu çok yönlü etkilcyen topluluklatin kurulduğu, tartışılmayan konuların tiyatromuzun gündemine geldiği 196O'lı yıllardan bugüne tiyatromuzda çok yönlü katkılarıyla yer alan Akan, bu üç oyunuyla, yalnızca kişisel oyun yazarlığı serüvenini ortaya koymuyor, oyun yazarlığımıza biçem ve içerik de öneriyor. Bu yöneliş, Mehmet Akan'ın oyunlarında ulusal kültür ve sanat birikimimizi, evrensel temalarla bir araya getirme anlayışıyla biçimleniyor. • z ^ ^ • • • • müze uza nantarihimi ehmet Akan, son ydlarda sinema ve televizyon çalışmalarına ağırhk verse de, tiyatromuzun nuıtfağından yetişcn çok yönlü bir sanatçımız. Oyuncu, yönctmcn, koreograf, oyun yazarı... Televizyon dizisi "Bizimkiler"deki başarılı uyuncııluğuyla, geniş bir izleyici tarafından tanınan Akan'ın, Hikâyei Mahmud Bedreddin, Feleknaz Hatun ile Gülizar Kızın Analık Davası ve Midirfillik Oyunu (Ham Hum Şaralop) adlı oyunları Boyut Yayınlan'nın Tiyatro/Oyun Dizisi'nde Toplu OyunlarıI olarak yay ımlandı. Akan, amatör toplulııklarda başladığı tiyatro çalışmalarını, Genç Oyuncıılar'da, (îülriz SururiEngin Cezzar topluluğu, IJlvi Uraz Tiyatrosu, kurucularından olduğu Dostlar Tiyatrosu'nda sürdürdü. Ayrıca Ankaıa Sanat Tiyatrosu olmak üzere birçok topluluktaoyunlaryönetti. Kitaptaki ilk oyun Hikâyei Mahmud Bedrettin, AST'da 1981'de Mehmet Akan tarafından sahnelendi ve koreografisi yapıldı. Bu oyunda, Şeyh Bedreddin'in acılı yaşamına, Tiirk ve Anadolu kültürünün tarihsel, düşiinC U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 8 5 M Mehmet Akan, Erdal Ozyağcılarla bırlıkte sel boyutları içinde bakılır. Oyun, sahnelendiği sezonda İsmet Küntay, Ulvi Uraz, Ankara Sanat Kurumu ve Milliyet Sanat Dergisi'nin ödüllerini kazandı. Oyunda, Şeyh Bedreddin'in doğumu öncesinden, ölümüne ıı/anan ya^aın öyküsüne, Anadolu insanının tarihsel ve ekonomik süreçteki konumıı, düşünsel, kültürel bile^imi açısından yaklaşılmıştır Böylece, oyunun öyküsü bir insanın yaşamı kadar, onu çcvreleyen tünı unsurları anlatır. Öyleki, ahlaksal, düşünsel, siyasal, yaşamsal tüm ya katlanan, sıkıntı çeken, emek veren mi haklıdır sorusunu tartışır. Ancak her iki oyun da, konularına ekonomik, tarihsel ve siyasal süreçler açısından bakar. Oyun, varsılların iktidar çatışmasında, can derdine diişen Feleknaz Hatun'un, çocuğıınu sarayda ıınııtuşıı ve saray hizmetlisi Gülizar'ın çocuğu korııması, onun için her türlü zorlıığa katlanmasmın öyküsü üzerine kurulııdur. Faizci Firıız Paşa'nın sancak beyi olduğu Çernıik'te bailayan oyun, Van'da sürerveÇermik'tesonlanır. S AY F A S