Katalog

portresidir ve kitabın en iyi diyaloglarını oluşlurur. Konuşmalaryazıdan ziyade konuşma gibidirler. Düşüncelerinin karmaşık biçimlendirilmeleri sırasında DcLilloçoğu zaman söyleyeceği her şeyi karakterlerine söyletir, onları sanki insanların nasıl konuştuklanna artık hiç aldırmayan, ya da belki dc artık bilmeyen birisi taratından yazılmış edebi makalelerlekonuşturur. Burada ise, bu özenli, acı yemek sahnesinde gerilim, ton, diyalog, her şey yerli yerindedir. "Mao H"de beğeni toplayan çeşitli başka yönler arasında DeLillo'nun bir kenti temsil eden bir dilimi yakalamadaki ustalığı, silinmez kent ritmlerini, görüntü ve kukuları uyandırmasıdır. Dikkatli ve alaycı gözüyle Gray'in "sepia tırnaklan", ya da bir arabanın kapı cebindeki "kanser boyama kitabı" gibi beklenmedik ayrıntıları noteder. Gerçekten de "Mao II" görüntü yaratma düşünfesinc, görüntülerin özel ve gend arasında bir köprii olarak kullanılmasına, kuşkıılu dürüstlüklerine, kutsal politikalarına dönüp durmaktadır. Bir toplu düğün, bir yazarla yapılanfotoğraf seansı.ulusltrarasıbirdevrim , hep benliğin görüntüler aracılığıyla çoğaltılarak ortadan kaldtrılmasını denerlcr. Bu açıdan bakıldığında, görüntüler bir çeşit mezarlıklar, yaşaının gittikçe artan tortıısunu biriktirecekkaplardır. (DeLillo mahzenhücresindcki rehine şair için, "oda, ondaki özlemleri kurutuyordu," demektedir. "Ona yalnızea görüntüler kalıyordu.") DeLillo'nun benzetme sistejninde kendiniçözen ve çoğaltan benlik ölüm • dür: bir kişinin zıddı bir ördudur. Benzerlik vedanın zeminidir. Yalnızea anarşi içjndeki Beyrut "tüm tanımlarını tüketmiştir"; Gray kentin haritasını bulmaktabilezorlamr. İnsan "Mao H"den duygulanmak yerine etkileniyor ve ilgileniyorsa da, genelde bir okurun DeLillo'nun kitaplarıyla kurduğu bağlantı bu olmaktadır. DeLillo pek ender duygusallaşır. Yine de insan sö/.gelimi "Libra"nın sonunda Margaret Osvvald'ın nıonoloğuna benzer bir duygusallık ve güç beklemekte, ya da "Beyaz Gürül tü"nün acıklı huzursuzluk duygusıına o kadar katkıda bulunan soğuk dara ğatı mizahını aranıaktadir. Yine de kendi belirli sınırları içinde, kendi paradoksal akışında DeLillo'nun yeni kitabı diğerleri kadar biıyük başarı kazanmıştır. tnsan romandan kalanları anımsamakiadır: Rill Gray'in bir aile şaknsını ha/ırlarken Sears katoloğunun ^apka bölümünde ki öneriyi tekrarlaması, "Sipariş verv meden önce başınızı ölçün ; bir clc kimsenin dikkat etmediği s.okak dilencisinin mınldanması; "Sizi lıâlâ seviyorum, biraz bozukluk verin...Sizi hâlâ seviyorurn." • Mao 11 / Don DeLillo ' Çeviren: (iııl den Şen/Simavı Yayınla rı 1224 s. epey uğraşmıijur. Hıiı.ı \la, Stotı \e Seort'ıın kı/ arkaılay Karen'le ilgili sahneler ve alt konularla o\alanmaktadır. I leı /aman deği^imlerin aeısı içinde kıvr.ınmakta olan dünyaya açılan yenı bir açı, ye ni bir peneeıe bulıınm.ıkt.ıdır Oıneğın Karen, insanların eekıiklcıi .ıcılara kaı>ı doğaüMü pavla^ınadu\gulaııbesleyeıı,eski bir Moon tarıkatı uvesıdıı. Televı/vomı scbini kısarak seyrcdeı. "Sınırları çok ın teydi. Her ^eyi alıyor ve lıepsine, tüm o aeılaıa, sevınçlere, köpek nıamalarına, kutsal ^eylere inanıyordu... Geleceğin vırusuniitaşıvorduo.' Ve ögreniri/ ki geleeck kalabalıklara aittir. Eseıin içinde kalabalık moıılı viı/ uıne değişik ve zekice bıçimde ı^lenıııektedir Çin'de, luthol maçlarıiKİn, bir Moonıe du ğüniinde, Humeyni'nin lena/esındc loplanan kalabalıkları göıüıu/. .. Görıintuleı IV ekranlarından, rotoğratlardan, \\'arhol'un yaptığf sonsuz yu/, ıeprodiıksiyonlarından (Romanın haşjığı da sanalçının yaptığı, Ba^kan Mao'nıın ipek pano üze rindekı portresinden alınmiijtıı) u/eıimı ze gelnıektedirler. Roman, olu^ııın h.ılın deki kalabalıkların garip duygulanyla yüklüdur.Gray'in kendisi de ölmekte olan biı türün, bireyselliğe adanmı^ yazaı ın vüceltilen bir orneği olarak ortaya çıkmaktadır. O ve onun gibiler artık gereksizdir ve gerçeği algılayış biçimi acı alaylarla doludıır. Bir noktada Cîray, "teröristlerin kazandıllarını," demektedir, "ya/.arlar vitirir. Onların kitle bilineini etkiledıkleri oran, sağduyu ve diisüncenin biçimlendiricileri olarak bizim çokü^ümü/. boyutlarındaılıı Onların temsil ettikleri tehlike bizim tehlıkeli olmaktaki ba^arısı/lığımı/dır." ("ümlclerin olu^turulması, yerini cümlelerin aknı nlmasına bıraknıış, bırevsellik ortadan kalkarken ahlâk da modası geçmış bir ga riplik halıne gelıni^tir. Bu mutlu biı kıtap ıleğil, ama ne /.amandan berı DeLillo yu genel olarak iyi duygul.u a sahıp olıııak i^ın okuyoru/ ki"J lek tesellımi/, çaresi/ çokıı jümiiz hakkııulaki bir eiınıleniıı yeterlı güç ve kiba'lıkla söylenıligi takdvrde, bu çöküşü lersine çeviremcse de kar^ısında geçiei bir engel olabilmesıdir. B "Bu çokgüzel bir roman. DeLillo bizlerı günluk tarihin resmi anlatınımdan oteye ve ktm olmamız gerekttğt kontısnn daki tüm kolaycı varsayımlarm gemine, nefeskesia biryolculu&a çtkarıyor. Kendısınde Amerikan edebiyatının en tyilerıyle hoy olçuşebilecek kadar gözüpek bir hayal gucıınun yanıstra bern akıct, hern de ahlâksal açıdan tutarlı bir ses var. Thomas Pynchon Gelecekfkalabalıkların SVEN BIRHERTS The INashlngton Pog gcr Don Del.illo'va liâlâ Aıneıika'nın en iyı romanciM ünvanı velilmedıyse bilc hetlı.ıldc buna ı,ok kalmaınıjtır Bu ıınvanı ergeç elde eduLfktiı Kcndısi (,ok /ekı vc gozüpek olmanın yanısıra, gii^'lü önse/ilerc de sahiptir. Ba^ka hiç kimsc bir polisi bu kadar değişik sesle canlıındtramaz. Karakterlerinden biri, "Bu yalnı/ca bir duygu ama yolunda olmayan bir şeyler var," demekte ve tabü haklı çıkmaktadn I'iplerinin yavan nlmasına, ya da kontılarının /.aman zaman silinip gitmesine bojverin. DeLillo da olına/sa olnıa/. biı ö/ellik var; tesaret. Sanki bir Gaygcr sayacı gibi atomlanmı/.ı larıyor ve kitaplarında içimızdcki bir şeylerı tam vakalıyor Mao II, De l.illo'nıın onuncu romanı ve en iyi kitaplarından birisi. 1 emelö/.ellikleri va/.ann okurlarııı.i hcnıen tanidık gelecektir: medya görııııuılerınc olan saplantı, lıenüy yaijanıııaınış bir gelecekten eanlarını kuıtarmı^ ^ıbi gonııun ı,ı/.gı dı^ı tipler ve çağımııın hakkuıda geı\ek düşünl'elerimi/i belırten aeınıası/, tfk cümlelik l<v toğraflar. Mao II aynı /.amaınla Del.illo'nıııı kıi/lenn kri/i lıakkımla ^iımlive ılek ortaya koyduğu en giıçlü lavır ()/etle; hı/ıın hireyin son ıleınlerini yaşamakta olduğıımuz ve "geleceğin kalabalıklara ait" oldıığu. ll)H5'te yayımlanan romanı Beyaz Gürültü'de ya/ar, "ıııın koınıl.ıı öliime ıloğru giıler, dıyorılu l^ıı koıiu da laıklı değıL Yalnız, öliinı burada degi^ik bir .ığırlık ta ^ıyor. Ronıanııı haş, ki^isı, Pynchon gıtn ınzivada ya^ayan bir ya/.aı olan Bill Gıay, kendini dış dıinyadan soyudaıııış dıırumdadır. Sö/ciiklcrden, ya/nıak ve yeniden E Tıenanmen Meydanı katlıamı Don DeLillo nun kltabında önemlı bir yer tutuyuı ya/.maktan olıı^an kendi döngüsü ieinde yaşayıp, ya/dıklarını yayımlaınayı da reddeder. Ilk ikı kitabını çok beğenıni^ olan Scott da Gray'ın maddi geteksınınılerini kar^ılar. Böylelıkle uslası ıçkı, higara içmek vc düüüneelere dalnıak i(,in serbest kalır. Bunıınla birlikıe, romanın ba^langıcında Gray, Bıita ısınıli bir lotoğrafçıya kendisini saklandığı yerde zivaret edip eekim vapınası iı,ın i/in vern.i^tir. Bıınıın acıklanıası nedır.1 "Aslıııa bakarsanı/, iı^anların btınu ııe kadaı buyiıteeeklerini bilmek de ınsanı yoruyor. Bir ya/.aı, \iiziinu gdsKTiııedığınde Tanıı ııın o bllinen kendini gösterme/.iiginin yerel bir belirtisı oluyot " Brua'nın kendisi de garip bir yaratıktır. Ya/aıların tehdıt altında bir tiir olduğuna inanmakta ve bir serdcn bir yere ııc;up onların görüntülerini toplanıaktadlr. Bııtek bırbağlantı diğerlerinıha/ırlarve çok geçmeden Gray, editörünün gizli tutulan bir rehine salıverme operasyonunda yer alması istemiyle kar^ılaşır. Ya/ar Londra'da bir busin toplantısına katılaeak, aynı anda Bcyrut'ta da İsviçreli bir BM üyesini tutbak alan birterör öıgütü rehineyi salıverecektır. Burada amaç kanıuoyunda vankı uyandırmak olmakla birlikte, Del.illo'ıla her zaman olduğu gibi ama^'lsir telaketleıe döniıijur. Gray teröııstlerin liderı \hu Ke^id'in aslında Bill (îray'ı ıstediğini oğrenır. Öngöıülebılen bir tutarsı/.lıkla da doğuva, kaderine doğıuyolaçıkar. Doğalol.ııak konunun kendisi bu kadar tlu/ değildir Geı^ekten de eğer bu romanla ilgili lek bir sorıın varsa, o da çok reMTii oluşudvır Gray'in eevresinde oluşan geriliın sona doğru dağılmakta ve son saytalar bira/. bulaııık görünınektedir. Yine de DeLillo ıkınei deretedekı tiplerle C UM HU R I Y ET Kİ T A P S A Y I 1 7 4 SAYFA 17