Katalog

öri Yazar yerine terörist "Mao II" ismini Andy Warhol'un ünlü Mao Zedung portrelerinin birinden almaktadır. DeLillo için bu Warhol'lar yalnızca Çin alaycılığındanötedirler; bunlar, Mao'nun Tiananmen meydanında kırmızı boyaya bulanmış resmi portresinin televizyondaki görüntüsünü yansıtmaktadırlar. "Mao II"de WarhoPun resimleri diktatörlük ve görüntü yaratma kavramlarıyla birleşir. LORRıE MOORE The New Yopk Tlmes Book Review Don De Lillionun en iyi kitaplanndan "Mao II " dilimizde geı ierönst}er dıınya yazınının kontrolünü ele geçirciilcrse, eğcr tarihsel hayal gücünü tutsak ettilerse, aslında dünyanın veııi romancılan nıı olmuş, sayılırlar? Yalm/.ca insanbılinci üzerindeetkika/anmak için zaten tehlikeli bir konumda olan edebiyalı yerinden mi ettiler? üaha biiyük bir inançtan yoksıın kalan ya/.arlar da yeni rehincler midir? "Tarih olası mıdırr' Ciddi biri var mı?' Bunlar Don DeLillo'nun son romanı "Mao II"nin ortaya attığı sorıılardan bir kısmidır. DeLillo daha önceki kitapları "Oyuncular" ve "Beyaz Gürültü" ilc kalemi aracılığıyla Amerika'yı, özellikle de.Amerika'nın kötü düşlerini konuştıırmakıa hiç kimsenin kendisiyle başa çıkamayacağını kanıtlamıştır. "Mau II" ismini Andy Warhol'un ünlü Mao Zedong portrelerinin birinden almaktadır. DeLillo için bu Warhol'lar yalnızca Çin alaycılığından ötedirler; bunlar, Mao'nun Tiananmen meydanında kırmızı boyaya bulanmış resmi portresinin televizyondaki görüntüsünü yansıtmaktadırlar. "Mao H"de Warhol'un resimleri diktatörlük ve görüntü yaratma kavramlarıyla birleşir, tanınmışjığın nasılbirölüm maskesinedönüşebildiği.birportreninnasıl yüzün gerisindeki aklı dondurabildiği konusunda spekülasyonlara yol açar. Roman bir düğünle, yani en çok lotoğraflanan olayla başlar ve biter. Yine de kitabın sonu başını yansıtan bir komediyle bitae de, bunlar aslında komik olmayan, felaket habertisi düğünlerdir. E Yine de "Mao II" zaman zaman şaka yapmaya da yeltenmektedir. DeLillo'nun eserlerinin çoğunda olduğu gibi bu romanda da konudan konuya atlanmakta, olayların anlatımı bizzat beynin toparlayıcılığını yansmr biçimde bir ciddi düşünceden bir başkasına SAYFA 1$ atlamaktadır. Öte yandan, münzevi bir yazarın münzevi bir yazar hakkında yazdığı öykü olarak da belli bir mizah ögesi taşımaktadır. Romanın başlarında çılgın bir evsiz, "saçıbaşı karmakarışık, pis bir adam. Sakalına tükürük bulaşmış., alnındaki eski yaralar yumuşak ve buruşuk bir hâl almış," bir kitapçıdan içeri dalar. Güvenlik görevlisine, "buraya kitaplarımı imzalaınaya geldim," der. Daha sonra romanın baş kişisi olan Bill Gray isimli yazar bir Mao'cu terör yandaşıyla tanışınca gergin konuşmaları hiç beklenmedik bir konuya yönelir: "Geçen akşam yemekte sana soracaktım," der öteki adam. "Bilgisayar kullanıyor musun?" Ama genelde, DeLillo'dan beklenebileceği gibi bu karamsar bir öyküdür. Kendisinin iyi korunan yalnızlığından artık iyice sıkıldıgı bir dönemde yazar Bill Gray ve çevresindeki ceşitli tipleri anlatmaktadır. Gerçekten de bu yalnızlık artık bir tür tutsaklık halinc gelmiş; yazar bir bakıma nöbet değişimi istemektedir. Gray bir ara New York'da yayıncıdaki bir arkadaşını ziyaretetmek içinkırevindenkaçar. Daha sonra da Beyrut'ta rehin tutulan bir sair için Londra'da düzenlenen bir okuma gecesine katılmayı kabul eder. Ama Londra'ya vardığında olay bir bomba tehdidi nedeniyle ertelenecektir. Gray yine de Atina ve Kıbrıs üzerinden Ortadoğu'ya doğru yolıına devam eder. Bu aynı zamanda rehinejairin kaderinc doğru da yapılan bir yolculuktur ve hem prolesyonel kardeşlik, hem de manevi bilinmeyenlerden kaynaklanan bir davranışla Bill bu kaderi önlemeye çahşmakta, ya da paylaşmakta direnmektedir. Sanatla yaşamı arasındaki son yarışta bu senaryo hem "en büyük fiyasko" olan Bill'in son kitabını yansıtmakta, hem de bu eserin bizzat kendisi olmaktadır. Bu kritik dönemde Bill'in yaşamındaki kişiler arasında onun izini bulup kendisini zorla kabul ettiren, Gray'in meslek yaşamını idare eden, onu yalnızlığa zorlayan ve yaşamını kontrol eden zorba ve çılgın hayranı Scott; Scott'un sevgilisi, Sun Myung Moon'un eski müritlerinden ve garip bir kehanet gücüylı bâşkalarının göre mediklerini gören, başkalarının konuşmalarını çok güzel taklit eden Karen vardır. Bir de Gray'in fotoğraflarını eken Brita. Gray de Brita da kısa süre için de olsa, bu fotoğrafların Gray'i canlıların dünyasına çekeceğine inanmaktadırlar. Ote yandan, çok geçmeden Brita da yazarların resmini çekmekten vazgeçip asıl haber kay naklanna, teröristlere döner. DeLillo daha önce de, 1977'deki kitabı "Oyuncular"da teröristler konusunda yazmıştır. "MaoII"deiseetkileyici olan daha başka bir şey, Salman Rushdie olayı vardır. DeLillo Rushdie ile aynı yayıncıyı paylaşmakta; "Mao II"de Gray'in gittiği yayınevinde de konuklar aranmakta ve bekçiler gezmektedir. Bir yazarın rehin tutulması DeLillo için o kadar etkileyicidir ki, kitabını bu konu üzerinde çeşitlemeler yapmak için kullanmıştır: Beyrut'taki bir mahzende güzleri bağlı bir şair ve New York eyaletinde bir yerlerde yalnız, profesyonel açıdan tutsak edilmiş bir romancı. Bu ikilinin yalnızca melodramatik bir benzetme olarak görülmemesi için de, bu iki yaşamı ısrarla kç^şiştirmiştir. Sanki bu gerçekten olabilir, demektedir. Bir yazar ararken bir terörist bulabilirsiniz. Ya da bir rehine. Yeni edebi tarttşma konusu budur. Akşam haberlerinin konusu da. Hiç kimse DeLillo'dan iyi düzyazı yazamaz. "Tıpkı bir çörekçinin çörek yapması gibi, ben de bir cümle yapım cısıyım. Yalnız, daha.yavaşım," der Bill Gray. DeLillo'nun bir fotoğraf makinesinin objektifinden yazarın yüzünü betimlemesi başlıbaşına bir şiirdir: "Brita onun sinirli bakışjarında bir yumuşama, sanki çocukluktan yansıyan bir korku parıltısı olduğunu gördü. Sanki bir son duanın katılığı vardı bu pırıltıda ve Brita onu yakalamaya çalıştı. Bill'in yüzü, ifadesiz ve gevşemiş, yavaş yavaş siyah ve beyaza dörıüşüyor, yavanlaşıyor, çatlak dudaklar ve gür kaşlar, çenedeki çizgiler, eski şaşkınlıklar ve pişmanlıklar görünüyordu." Roman, aynca yazarın büyük sahne becerisini ve birden iazla bakış açısını yansıtan bölümlerle de doludur. Örneğin, Yankee Stadyumunda 13.000 kişinin nikahını anlatan açılış ünvell'i anımsatmaktadır: "Sanki bütün bunları akrabaları olabildiğince çok kıvrandırmak için tasarlamışjar," der duvaklar arasında kızınınkini arayan "doğal ana babalardan" biri . Aradığı kız, Karen, "Bizim çalışıp mücadele ctmeye hevesli oluşumuzdan nasjl da nefret ediyorlar," diye düşünmekte dir. "Bizi çimenli bahçelerin ülkesine gerigötürmekistiyorlar." Romanın sonlarına doğru DeLillo Atina'daki bir vurkaç trafik kazasının yol açtığı iç yaraların acısını çekmekie olan Bill Gray'i bir Kıbrıs lokantasında oturtup İngiliz turistlerle zeki, ama şil reli bir gevezeliğe sokar. Bu, sanatçının ölmekte olan Mercutio olarak bir C U M H U R IY E T K İ T A P S A Y I 1 7 4