Katalog

Şapkasından film çıkartan sihirbaz CRAIUSTFR Nisan Yayınları, Federico Fellini'yi 'Sekiz Buçuk'la ugurladt uma kentinin ünlü film yapım merkezi Cinecitta'mn beş numaralı stüdyosunda o gün korkunç bir kalabalık vardı. Bir yükseltinin üzerindeki tabutun arkasında beyaz bulutlarla bezeli masmavi bir gökyüzü göze çarpıyordu. Kimilerine göre, Federico Fellini'nin 1987'de çevirdiği L'intervista (Röportaj) adlı filmin dekorlarından biriydi tabutun arkasındaki gökyüzü. Fellini'nin başyapıtlarından birçoğunu gerçekleştirdiği beş numaralı stüdyoda o gün tabutun önünden tam altmış bin kişi geçti. Olup bitenden habersiz biri, Fellini'nin yeni filminin bir sahnesinin çekilmekte olduğunu sanabilirdi. Oysa tubutun içinde beyaz perdenin maestrosu Federico Fellini'nin kendisi yatıyordu. Tabutun önünden saygı duruşunda bulunarak geçenler ise Roma'yı mesken tutmuş yönetmenin Romalı hayranlanydı. R Yetmiş üç yaşındaki Fellini, ağır bir kalp krizini yeni atlatmışken, karısı ve birçok filminin başoyuncusu Giulietta Masina'yla ellinci evlilik yıldönumünü kutlarken ikinci bir krize yakalanmıştı. Hem de İtalyanların mozzarella dedikleri o tüy kadar hafif peynirdcn yerken. Mozzarella yerken kalp krizi geçirmek ve dünya nimetlerinden birini büyük bir keyifle karısıyla paylaşırken bu dünyadan göç edivermek. tnsanı hüzünle gülümseten bir ölüm. Tıpkı Fellini'nin La strada (1954; Sonsuz Sokaklar), Otto e mezzo (1963; Sekiz Buçuk), E la nave va (1953; Ve Gemi Gidiyor) gibi nimlerinde izleyiciyi hüzünle gülümseten sahnelerden biri gibi. Fellini'nin ölüm haberinin, gazetelerde ve adını doğru söyleyemeyen televizyonlarda yer aldığı günlerde îstanbul Kitap Fuarı'nı geçerken Nisan Yayınları standında kapagı çok güzel bir kitaba rastladım. Kapak tasarımını Nilgün öneş'in gerçekleştirdiği, dilimize İtalyanca aslından Rekin Teksoy'un çevirdiği kitap, Fellini'nin başyapıdarından Sekiz Buçuk' un senaryosuydu. Nisan Yayınlan ustayı Sekiz Buçuk'un özenli basımıyla uğurluyorC U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 9 9 beyazperdeye getirir. Belki de Türkidu sanki.Sekiz Buçuk'ta Marcello ye'de en sevilen filmi olan AmarMastroianni'nin oynadığı film yönetcord'da (1974; Amarcord) doğduğu meni Guido, gazetecilerin sorularıru kasabayı, Adriyatik Denizi kıyısındaki yanıdarken, "Ozyaşamöyküsüyle kurküçük taşra kenti Rimini'yi ilkgençlik maca arasında kesin bir sınmn çizilebigünlerinin anımsadığı insanlarıyla nerleceğini,.. sanmıyorum..." der. Gerdeyse kişiçekten de, Felli « • . „ „ „ „ leştirir. Çoni'ninhemenbüÜnlü İtalyan fil m yönetmeni cukluğunda tün filmlerinde evden kaçıp çocukluk, ilkFederico Fellini'nin ölüm sığındığı gençlik ve yetişhaberinin, gazetelerde ve adını sirk, kinlik çağlarırun insanları, anıları, doğru söyleyemeyen 1970'de teolaylanuçsuzbutelevizyonlarda yer aldığı günlerde levizyon caksız bir düşgüiçin çektiği Nisan Yayınlan, dilimize cünün görkemli I Clowns ürünleriyle içiçe (Palyaçolar) îtalyanca aslından Rekin Teksoy geçer. Fellini, Seadlı filmde tarafından çevrilen ve Fellini'nin kiz Buçuk'ta, olanca bü1956'da yitirdiği başyapıtlarından sayılan "Sekiz yüleyiciliğiy babasından dele gözler Buçuk"un senaryosunu rin bir özlemle önüne seriyayımladı. Nisan Yayınları ustayı Ur. söz eder; gençliğindegittiğiyatıh Sekiz Buçuk'un özenli basımıyla Sekiz BuKatolik okulunu çuk'ta bir uğurluyordu böylece son düşlerin puslu din adamı belirsizliği içinde yolculuğuna. şöyle der: "Hiç kimse dünyaya mutlu olmak için gelmez." Bazı eleştirmenlere göre, Fellini bu ortaçağ düşüncesine yenik düştüğünde, 1976'da çevirdiği Gısanova'da olduğu gibi verimsizliğin içinde bulur kendini. Öysa bu düşünceye gülüp geçtiğinde, Giulietta degli spiritti'da (1965; Ruhların Giulietta'sı), Amarcord'da Ve Gemi Gidiyor'da olduğu gibi izleyiciyi görsel bir ş,enlik eşliğinde keyiften keyife sürükler. Hayatı din adamı gibi ciddiye almadığı için, hayatla dalgasını geçebildiği için, filmleri de hayatın çok ciddi birer dökümü olur çıkar. Kimbilir, belki de bu yüz den, en ciddi yapıdarından biri olan Sekiz buçuk'u çekerken kameranın kenarına "Sakın unutmayın, bu komik bir filmdir" yazılı bir kâğıt iliştirnıiştir. Sinema yazarı Jack Kroll'a bakarsanız, şapkasından film çıkartan bir sihirbazdır Fellini. Ama Le accicco bianco'dan (1952; Beyaz Şeyh) I vitelloni'ye (1953; Aylaklar), II Bidone (1956; Kalpazanlar Çetesi) ve Le Nolli di Cabiria'ya (1956; Cabiria Geceleri), La ritta delle donne'den (1980; Kadınlar Kenti), Ginger e Fred'e (1986; Ginger ve Fred) şapkasından onca fil çıkartan bu sihirbaz bir bakıma hayatı boyunca tek bir film çekmiştir. Kendini tanımak üzere çıkılmış düşlemsel bir yolculuk diye tanımlanabilecek bu filmin başoyuncuları Giulietta Masina'yla Marcello Mastroianni'dir. Masina kırılgan ve aşık kadındır. Mas>troianni ise Fellini'nin kuşkucu, ama çocuksu ve hep bir şeylerin özlemini çeken ikinci kişiliği, bütünleyici benliğidir; tıpkı Sekiz Buçuk'taki yaratıcılığını yitirmiş ünlü yönetmen Guido'da olduğu gibi. Birçok edebiyat adamı düşlerin kurmaca olduğunu, düşlerin birer edebiyat yapıtı olduğunu ileri sürer. Arjantinli yazar Jorge Luis Berges'e göre, düşler en eski estetik etkinliktir. Ispanyol şair Gongora düşün bir oyun yazarı olduğu inancındadır. İngiliz yazar Joseph Addison'a bakılırsa düş bir temsildir; ama bu temsilde sahne da, izleyici de, oyuncular da, olay örgüsü de, diyaloglar da kendimizden başkası değildir. Marcello Mastroianni'nin, Federico Fellini'yle çevirdiği filmlerden söz ederken, "Birlikte düş görüyorduk, hepsi bu," demesi boşuna olmasa gerek. • 8 1/2/ Federico Fellini/ Turkçesi: Rekın Teksoy/ Nisan Yayınları/127s. S A Y F A 7