Katalog

Gflzel bip oyundur futbol SEMIH GUMÜŞ lletişirriden futbolseverlere ilginç bir kitap: "Futbol ve Kültürü" emek ki futbolun da bir kültürel artalanı bulunuyor. Ayrıksı ve belkı de dışlanmış bir kültüre karşıhk geliyor demek daba doğru olur belki ya da, bir sokak kültürü... Futbolun bu halinin aydınlarımızın büyük bölümü için kolay benimsenebilir olmadığı besbelli. Onu hâlâ yığınlar için bir uyuşturucu olarak almayı seçen düşünce biçimini futbolseverlerin ne denli cidiye aldığı bilinemez ama, kimı aydınlarımızın oldukça ciddiye aldığı bu düşünce, ağırlığını enikonu yitirmiş durumda. ö b ü r yandan, stadyum futbolu içinde yaşayan yığınların, aydınlann bu düşünce biçiminden belki haberleri bile yok. Tabii bu konuda varulan farklı bakış açılarını görmezden gelmemeli. Aydınların bürokratik ve merkezcil alışkanlıklarla donanmış kesimleri futbolun çekim alanından inatla uzak dururlarken, esnekliği yüksek ve aykırı düşüncelerle birlikte yaşama alışkanlıklarını daha çok edinmiş kesimleri futbolla pekâlâ içli dışlı olabiliyorlar. Sözgelimi Ankaralı aydın, akademik bir soğukluk içinde gördüğü futbolu, gürüük yaşamının dışında tutmaya giderek belli bir özen gösterir, en çoğu, Tanıl Bora'nın deyişiyle, "mahcubiyetle yaşanan bir tutku" olarak alırken; tstanbullu aydının, futbol sevgisini açıkyüreklilikle "teşhir" edebılen, giderek sol politikaların "ikamesi" olarak alabilen bir kültürel genişlik içinde yer aldığı söylenebilir. Arkadaş grubumuz içinde, son yıllar içinde gittikçe daha çok içine daldığımız, derinleştikçe aldığımız tadı yükselttığimiz ve kuramsal çözümlemelere uğrattığımız futbolun, sosyalizmde yaşadığımız düş kırıklıklarını onarmaya başladığını, Galatasaray'ın ise bunda tabii aslan payına sahip olduğunu şaka biçiminde çok sık konuştuğumuzu bu arada düşünüyorum. Hem sonra, Umberto Eco o bir Italyan! bile, "Futbol politikanın tutması gereken yeri almıştır," demiyor mu? Yaklaşım biçimleri ve saydamlıkları ne D ölçüde olursa olsun, toplumun bütün keBora bizden özgün yazılarla zenginlestisimlerinde olduğu gibi aydınlar arasında rerekhazırlamış. da futbola dönük ilgi gün geçtikçe artıyor tsa'dan önce ikinci binyıla dek uzanıp Mayalar'da ve Aztekler'de bir Tabii buna koşut olarak futbolu külte dönüşen, 1863'telngilteakademik uzaklıktan yaratıcı bir re'de bugünkü biçimiyle yenigösteriye, estetize edilmiş bir taden doğan futbol oyununu kım oyunu düzeyine indirenler Türk futbolunun kendine öz(ya da yükseltenler!) de çoğalıgü renkleriyle birlikte sunan yor. Onu doğru dürüst anlayabilbu "çok ciddi" kitap herhalde mek ve yaşayabilmek, onun gösgerektiği gibi okunmalıdır da. teri heyecanını ve coşkunluğunu Futbol ve kültürü "Teknik"; izleyebilmek için futbolun da bir "Futbol âlemi: Mekân, 'Hava' kültür olduğunu ama bir altf. j ve Ortam"; "Futbol ve Politikültür olmadığını kavramak da ka"; "Tarih, Gelegerekiyor. Futbolun nek, Mider, tdolkendisi bir toplumsal "•"•" ler"; " 'Bir Nevi' popüler kültürdür; ay"Futbol ve Kültürü", tam Futbol" başlıklı rıca kendisiyle özdeşbölümlerde incelelenmemesi gereken altyirmi sekiz yazı ve dört nip tartışılıyor. kültürleri de yanı sıra yüz dört sayfa boyunca Günlük "Spor Bakuşkusuz taşımaktasını"nın ve sayıları dır. bilimin, teknolojinin, çok az olan gerçek Genç kuşak araştırfutbol yazarları dıentelektüel kültürün, macılarından Tanıl Boşındaki sözde yara'nın çevirip dcrlediği toplumsal dayanışmanın zarların durumu Futbol ve Kültürü* addüşünülürse, bu desteğiyle futbolun nasıl lı oldukça kapsamlı ve kıtabın Türkikuşkusuz yazılı kültühızla geliştiğini, ye'deki futbol külrümüz için ilgi çekici türünün düzeyinin yetkinleştiğini, yaratıcılık kıtabın hemen 5u günyükselmesine dülerde yayımlanması da düzeyini yükselttiğini pedüz bir katkı olsanırım çok yerinde olduğu öne sürülebimuştur. Tam da Galagözler önüne seriyor. Bu lir. Bütün bir kentasaray'ın Avrupa'daki arada apayrı, pek tin kendi takımıyla başarısının neredeyse nasıl özdeşleşebÜetoplumsal bir sarsıntıya çoklarımızın bu denli ceği; stadyumlaryol açtığı; bu arada bir yakından tanımadığı bir daki hooliganizm olumlu gelişmeden, ve şiddete yatkınmedyanın açık kışkırtkültüre mercek tutarak, lık eğilimınin nemasıyla toplumsal bir çarpıcı bir dünyayı ortaya denleri; milliyetçihisteriye sürüklenildilik ve politikayla ği; toplumsal zayıflıkla Futbol ve Kültürü'nü. Kuzey ve Orta Avrupa futbolunun rasyonelleştirdiği disiplin ve kolektif işbirliğinin donukluğuyla Latin futbolunun dayanışmaya, teknik beceriye, yaratıcılığa ve oyuncu bireyin görece özgürlüğüne dayalı futbolu arasındaki ayrımlar da, hem okurların hem de uzmanların ilgisini çekebilir sözgelimi. Futbol ve Kültürü, tam yirmi sekiz yazı ve dört yuz dört sayfa boyunca bilimin, teknolojinin, entelektüel kültürün, toplumsal dayanışmanın desteğiyle futbolun nasıl hızla geliştiğini, yetkinleştiğini, yaratıcılık düzeyini yükselttiğini gözler önüne seriyor. Bu arada apayrı, pek çoklarımızın bu denli yakından tanımadığı bir kültüre mercek tutarak, çarpıcı bir dünyayı ortaya çıkarıyor. Bugünkü Galatasaray'ın temelini kuran Jupp Denvall bir zamanlar, 1987'de, "Para ve profesyonelleşme, sonunda futbola da eleştiriyi ve analizi soktu", diyordu. Spor basını ile futbol adamları arasında ister istemez oluşan gerilimin yumuşatılmasını dileyen Denvall, şöyle tamamlıyordu düşüncelerini: "Gözlerimiz,'mesela futbolun daha güzel bir şekildc oynanmasına yol açacak önder makaleleri arayıp duruyor. Sadece eleştiri ile bu saydıklarım yapılamaz. Söyleşiler de büyük çapta salt kendi görüşünü kabul ettirmek düşüncesine sahiptir. Bence bir spor yazannın üretebileceği en güzel eser; konuyu bilen, ayağı yere basan, gerçekleri sergileyen ve eğitici yönü ağır basan makalelerdir." Denvall, Galatasaray'ın maddi olanaklarını öncelikle altyapı için seferber edip ilk sırada da çim antrenman alanları yapılmasını sağlayan (daha 1984'te toprak alanda çalışılıyordu!), kulüp yönetimini de kendine inandıran, çok öğretici bir anlayışm adamıydı. Bütün yabancılar içinde Türk futboluna en çok katkıyı yapan bu büyük futbol adamının Galatasaray'ın başındayken Türkiye'de söylediği bu sözler üstünde kaç spor yazarı düşünmüştür dersiniz? Futbol literatürü bakımından ne denli yoksul olduğumuzu bilıyoruz. Futbolla ilgili her yıl yayımlanan kitap sayısı kaçtır acaba? Bir mi, iki mi?. . Doğru dürüst eleştiriler, çözümlemeler; ayağı yere basan, gerçekleri sergileyen, eğitici yönü ağır basan incelemeler... Futbol yazarlarının ve basının durumu, bırakalım dışardan bakabilenleri, içerde olanları hoşnutediyormu? Futbol literatürüne adamakıllı bir katkı olan Futbol ve Kültürü, dışardakilerin bakış açısını genişletirken, içerdekilere de derinlik kazandıracaktır. Bir de toplumun kıyısından derlenip stadyum seyirciliğinin ateşine gözü kapalı atılan yığınların bu literatürü okuma alışkanhğı edindiklerini düşünebiliyor musunuz? Işte o zaman şu günlerin histerisi, yerini serinkanlı bir futbol sevgısıne bırakacaktır. Futbolla birlikte yaşamak günlük yaşamımızın en hoş tadarından biridir. Güzel bir oyundur futbol. Dünyanın en sevilen oyunu ayrıca. tsterseniz onu yok sayabm!B Futbol ve Kültürü / Derleyenler. Roman HorakWolfgang ReiterTanıl Bora, tletijim Yayınlart, Ektml99). SAYFA 11 rın örtülmesi için bir fırsat yaratıldığı; gelgelelim, hangi nedenle olursa olsun, futbola dönük ilginin de bu arada yeni bir sıçrama gerçekleştirdiği şu sırada... Roman Horak ve Wolfgang Reiter adlarında iki Avusturyalı araştırmacının dcrlediği kitabı, Tanıl çıkarıyor. futbolun ilişkisi; dünden bugüne değişen sistem, taktik ve yan unsurlarına dek futbolun toplumbilimsel ve teknik yanları gibi konuları birlikte tartışıyor oluşu, futbol dünyamızdaki uzmanların da yararlanacağı bir kitaba dönüştürüyor C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 199