Katalog

Fatin Sezgin'in kitabı, Türk edebiyatının bazı metinleri üzerine istatistik ve bilgisayar uygulamaları ile yaptığı araştırmalar sonucu bulduğu ilginç sonuçları bir araya getiriyor. EMREHAN ZEYBEKOGLU Edebiyatta baska boyut Dil ve Edebıyatta istatistik ve bilgisayar Uygulamaları il ve edebiyata meraklı olanlar, hatta sosyal bilimcilerin geniş bir kısmı, rakamlardan pek hoşlanmazlar. Öyke ki, bu alanlara yönelmelerinin bir nedeni (belki de başlıcası), matematikle, sayılarla aralannın iyi olmamasıdır. Bilgisayarların bankacdıktan mühendislik uygulamalarına, kelime işlemden istatistik analıze kadar her alanda kullanıldığı günümüzde ıse bu makinelere hâlâ şüpheyle bakan pek çok kişi var. Fatin Sezgin'in DilveEdebıyatta tstatistık ve Bılgısayar Uygulamaları adlı kitabı, hem dil ve edebiyat, hem de ma tematik ya da istatistiğe biraz olsun meraklı olanların bir solukta okuyacakları cinsten ve yurdumuzda genel okur kitlesinc yönelik olarak yayımlananbelkideilkkitap. Yazar, istatistik alanında çalışmakta D Batı da epey örneği olan tipteki dil calısmaları nın, Turk Dıli ıcın ve bilgisayar kullanılarak yapı labıleceğl okurlara oldukca anlaşılır bir dille an latılıyor bu kltapta olan fakat Türk edebiyatına da büyük ilgi duyduğu anlaşılan bir bilim adamı. Kitaptaki açıklamalarından, epey bir süredir Türk Dili'ni istatistik yöntemlerle incelediği anlaşıimakta. Batı'da epey örneği olan tipteki dil çalışmalarının, Türk Dili için ve bilgisayar kullanılarak yapılahileceğini genel okur kitlesine oldukça anlaşılır bir dille anlatan bu kitabın bir bölümü, Türkçe nesirlerde Aruz vezninde kelime uzunluklarını, nazım ve nesirde kelime blokları gibi unsurları incelemekte, Yahya Kemal'in eserlerinde görü len kelime uzunluklarının frekans tablolarını içermektedir. Gene Yahya Kemal'in eserlerinde kelime uzunluklarının birbirini izleme oranları, Yahya Kemal, F. Nafiz ve M. Akif in çeşidi vezinlerde kullandıkları kelime uzunlukları da verilmekte. Bir başka bölümde, Yakup Kadri, Peyami Safa ve Ahmet Haşim'in eserlerindeki cümle uzunlukları, kelime trekansları incelenmekte ve bu hesaplamaların gayet basit yöntemlerle hesaplanabileceği gösterilmekte. Gene bu üç yazarın eserlerinde kullanılmış Hüseyin Alemdar'ın "Aşk ve Prelüdleri şk mı/ bıraktiğın yerde bir iç kanama/ çiy tadı bir iişiime ya da/ giilün sesin..." Gülün sesine konan kuş, "güz"ün peşinde dolanan "kırlangıç", "Terinden" öpülen dal, "kımıltısız" "eğrelti" kokusu, "ıslak" "gül", incinen ses, "tez"en "ses", "yumuk dil suskun göz", "asgari ücret"in peşine düşen hayat, "senet"ini yatıramayan, "taksit"ini ödeyemeyen ömür, "kekiktadıyla" uyanma, "on küçük gece şiiri", "prelüdler"in soyunduğu renkler.. Işte size Hüseyin Alemdar'ın yüreği; bir yanı Güllü'ye bakar, bir yanında prelüdler sabah keyfi yapar. Aşk'ın dokuduğu bir ipeklidir sevdalara biçilen, doğanın seslerinin düğününde giyilen "A Hüseyin Alemdar, Toplanmış Sevgi ölüleriyle (1986) 1985 Akademi Kitabevi Şiir Başarı Ödülü'nü kazanır. Sevginin çetclesinin tutulduğu, ölümlere meydan okunduğu, direnmelerde soluklanıldığı bir kitaptır bu ilk kitap. 1987'de ikinci kitabı Gecede Gülümseme'deki şiirlerle şiirsel yolunu sürdürürHüseyin Alemdar. Türküleri, "Şiirin Zeytin Dalarına" sarar, şiirleriyle uzun kavgalarda boy göstermeye gider "bulut"tan atına binip.Hüseyin Alemdar, "prelüdler'Me bir başka biçime ve duyarlığa doğru yola çıkarır şiirlerini. Duygulu, duyarlı, lirik ve biçim ortamında pişen şiirler, Ten Yitimi'nı oluşturan şiirlerin elini sıkarlar. Biçimin biçimine yenik düşmez Hüseyin Alemdar şiirlermı kurarken. Biçim, gelip kendine en çok yakışan rengi ve giysiyi seçer. İçerik, biçimi yadurgatmaz, sırtıtmaz, düşmanca bakmaz giysisine, aksine beğenir biçimini. Yeni bir şiır yükünün, oluşumunun kapısını aralıyor Hüseyin Alemdar, hem de çok başarılı bir biçimde. Cemal Süreya ve Arıburnu için yazdığı "prelüdler" şiirimizin kalıcı şiirlerine aday örneklerdir. Aşk ve Prelüdler, şiiri sıcak gövdelere yayan, yaşamın başını döndüren, "kekik" kokulu ürünlerden oluşuyor. Zaten "nedir ki ömrümüz" de, "kınntıların toplamından başka." Aşk ve Prelüdler/ Hüseyin Alemdar/ Brvy Yayınlarıl 77 s. olan iki harfli kelimelerin de (ve, ne, bu... gibi) bir dökümü verilmekte. Yazarın bir diğer ilginç araştırması da dilimizin gerçekten arınmakta olup olmadığı sorunsah. Kitabın bu konuyla ilgili bölümünde 37 romancımızın 280 eserine dayalı olarak Balı kaynakh kelimelerin zaman içerisinde artıp artmadığı incelenmiş ve bu konuda "zamanın aleyhimize işlediği" sonucuna varmıstır yazar. Bununla birlikte, yazarlarımızın kullandıkları Batı kökenli kelimelerin toplamı, kelime çeşidi ve tekrarlama sıklığı açısından küme analizine tabi tutularak 6 ana gruba ayrıldıkları bulunmuş. Yazarın da belirttiği gibi, bu kitap, sadeleştirilerek yayımlanan bazı araştırmalardan ibaret; fakat verdiği en önemlı mesaj, gösterdiği detaylardan çok, istatistik yöntemler kullanarak s>adece dil özelliklerinin değil, pek çok başka konunun ya da olgunun da incelenebileceği. Ayrıca, bilgisayar kullanarak varılabilecek ufukları da göstermesi bakımından önemli, yararlı bir kitap. Esas itibariyle ilginç ve zevkle okunan bu kitabın bir eksik yanı, kısaca bahsettiği bazı tarihsel örneklerin üzerinde yeterince durmuyor oluşu. önemli bir eksiklik olmamakla birlikte, bu noktalar daha detaylı olarak ayrılsaydı, kitap daha da ilginç olurdu. • Dil ve Edebiyatta İstatistik ve Bilgisayar Uygulamaları/ Fatin Sezgın/ Dergah Yayınlarıl 152 s. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 9 0 S AY F A 7 4