Katalog

Çocuklar yalnızca ders kitaplan okumamalı Haydi çocuklar tatile, okuma bitti! Çocuğu daha iyi eğitmek İçin yazılan ya da edebi türleri bunun için araç olarak gören yazarların kaleme aldığı yapıtlar küçüklerde ters tepkilere yol açabiliyor. Okulu kitaplarda devam ettirme sevdasından vazgeçip yaşamın bin bir rengini dile getiren kitaplar okumah onlar. FATİH EHDO&UI kuma bizde daha çok tahsil etm t atılamında kullanılır ve anlaşılır oldu. Çocuk kitabı dcnince d e akla ilk gelen galiba okulveokııldaokurmn ders kitaplan. Ya da hiç değilse, ders kitabı olmasa da, çocuğun öğrenimine bir biçimde yararı olabilecek kitaplar. Bu anlayışın en belirgin göstergelerinden biri çocuğuna kitap seçen yetişkinin kitaplan <,\x:uğun öğrenimine görekategorize etmeye çalışması, örneğin, "üçüncü sınıfa göre kitap, ya da ortaokula göre kitap," gibi. Zaman zaman bu tür bir söyleyiş çocuğun yaşını belirtmenin pratik bir yolu olarak kullanılmaktaysa da, çoğu kez çocuk kitabı ile okul öğreniminin bir arada algılanmasının bir işareti. Ders kitaplan, öğrenim programmın içerdiği, belli bir zaman dilimi içinde çocuğa aktarılması uygun görülmüş bilgilerin yer aldığı basılı materyal olarak tarif edilebilir. Bu kitapların var oluşnedeniokuldaverileneğitimdirve doğal olarak bu kitaplar okul açılırken alınıp, okul tatile girerken de, bütünleme sınavları da atlatılınca bir kenara atılırlar. Ya da sıklıkla, yakılırlar. Çocuk kitaplan ise yetişkinlerin okudukları roman, öykü, şiir, deneme, araştırma/inceleme, gezi, tiyatro vb. edebi türlerin belli bazı biçimsel özellikleriyle çocuklara uygun hale getirilmişolanlarına verilengenel addır. Yani çocuk kitaplarının okulla, öğrenimle,öğretimledoğrudan ilişkisiyoktur. () halde neden yaygın olarak okul ile çocuk kitapları arasında birebir bir ilişki varmış gibi davranılır? Bunun çeşitli nedenleri vardır. Bu nedenlerden birincisi ve en önemlisi, çocuğun okumayı öğrenme sürecinde kitapla olan zorunlıı ilişkisidir. Çocuk okumayı yalnızca ders kitaplarını okumak için öğrenmez, okumak onun için yaşam boyu kullanacağı bir ustalığı elde etmektir. İşte çocuk, yaşamının bu önemli aşamasında en büyük yardımı ders kitaplarından değil, çocuk kitaplarından görür. Dolayısıyla da, çocuk kitaplanyla okulun.özellikleokumanınöğrenildiği ilkokul birinci sınıfta içiçe algılanması doğaldır. İkinci neden çocuk kitabı yazan yazarların tutumundan kaynaklanmaktadır. Çocuk kitabını, tıpkı yetişkinlerin romanları, öyküleri, şiirleri gibi edebiyat ürünleri olarak değil de, çocuğu daha da iyi eğitmek için araç olarak gören yazarların bu tutumu ister istemez çocuk kitabının da okulda verilen eğitimin bir devamı olarak, onu tamamlayıcı, pekiştirici, çocuğa okulda yeterince verilmediğine inanılan dersin bir kez O İ N C E L E M E Asll Nadir'in danışmanından Bir İmparatorun İçyüzü: Asil Nadir / Bora Paran Milliyet Yayınları / 382 s. Bora Paran, Asü Nadir'in yaklaşık üç yıl süreyle basın danışmanlığını yapan bir gazeteci. Paran elimizdeki kiiabında Asil Nadir hakkında bilinmeyen birçok önemli olayı açıklamaya çalışıyor. 1970 yıhndan 1992 yılına kadar Günaydm gazetesi Londra Temsilcisi olarak görev yapan yazar kitabının girişinde şöyle diyor: "... Sizlere bilmcniz gcreken her şeyi çekinmeden yazdım bu kitabımda. Asil Nadir'in bir hayat "Lıına Park"ı var... Sizleri bir çocuk gibi eüerinizden tutarak bu Luna Park'ta gezdireceğim. Bazen Asil Nadir'in dönme dolaplarında, yükseklikten korkııp gözlerinizi kapayacaksınız... Atlıkarıncalarında, mideniz bulanacak, inmek isteyeceksiniz... daha, iyice karasına sokulması için bir araç olarak algtlanmasına yol açmaktadır. Oysa çocuk kitabı edebi türlerden biri veya ötekinin çocuk okura sunulduğu bir araçtır yalnızca. Ozelliklc bu ikinci neden çocuk kitabının neden ders kitabı gibi algılandığını, dolayısıyla da ders yılı bitince kitap okumanın da rafa kalktığını açıklamaktadır. Ama çok önemli bir şeyi daha açıklamaktadır. Kitabı çocuğa, sene sonunda yakacağı ders kitabı ile yanyana sunmanın günahı da yine yukarda sözii geçen türdeki yazarlardır. Çocuklara okul bittikten sonra tatilde de "biraz daha okul" vermek için yazılmış bulunan bu tür "ders veren çocuk kitapları," çocukların kitaptan soğumasının en belirgin nedenlerinden biridir. Oysa tatil dinlenmek içindir. Eğitim ise çok yorucudur. Sınavlar, ödevler, sözlüler ve üstelik doğasına aykırı olarak uzun saatler boyunca bir sırada hareketsiz tutulmak sonucunda çocuk gerilir. İşte tatil bu gerilimden kurtulmak bedenini gereksindiği harekete, ruhunu gereksindiği oyuna, eğlenceye, gülmeye kavuşturmaktır. İşte tam bu noktada ona, okuldaki ders ve eğitim disiplinin taşınabilir bir biçimi olan "ders veren çocuk kitabı"nı, vererek yaptığınız şey hem onun dinlenmesini engellemek, hem de çocuğun kitapların tümiinden nefret etmesini kolaylaştırmak olur. Okumak bir ihtiyaçtır. Ama yalnızca öğrenme ihtiyacı değil, eğlenme, gülme, hüzünlenme, üzülme, acı duyma, ağlama, etkilenme, sevme ihtiyacıdır da. Bütün bunların da tatili yoktur. Okulu kitaplarda devam ettirme sevdasından vazgeçip yaşamın bu binbir rengini dile getiren kitaplar yazılsa... Örneğin, bir tatil yerinde 1213 yaşlarındaki bu çocuğun yaşadığı aşkı veya kıskançlığı dile getiren, ya da bir arkadaş grubundaki ilişkilerin ayrıntılarına inen kitaplar... (Ama lütfen, ahlakçı çocuk modelleri üreimeden...) "Tatilde çoeuğum ne okumah?" sorusu işte böyle bir perspektiften bakılınca anlam kazanıyor. Yukarda sözünü ettiğim türden bir yaklaşım benimsenmiş olmadığı için kiıaplar çocukların ilgisini çekmiyor ve yetişkinler tarahndan yönlendirilmeleri gerekiyor. Çünkü tatil boyunca hiç kitap yüzü açmayan bir çcKuk, anababası için üzüntii kaynağı oluyor. İşte bu durumda ilk önerim şu: Bu çelişkiyi fazla abartmadan, serinkanlı bir değerlendirmeyle, çocuğun da yaşını ve ilgi alanlarını göz önüne alarak en fazla üç kitap seçin. Sonra da oturup bu kitapları kendiniz bir okuyun. Kitaplar bitince vicdanınızı şöyle bir yoklayın: Bu kitaplar sizi eğlendirdi mi? Güldünüz mü? Üzüldiinüz mü? Yoksa sıkıldınız mı? ÇcKuğunuz bu kitabı okuyunca eğlenir mi? Dinlenir mi? İşte yalnızca bu soruları sorun. Sormayacağınız tek soru var: Bir şey öğrenir mi? Eğer okuduğunıız kitaplar sizi sıktıysa ve hiç eğlenmediyseniz çocuğunuza eziyet etmeyin ve o kitabı atın. Hiçbir şey bulamıyorsanız çizgiromanlar alın. Tatilde okunacak kitapların başında çizgiromanlar gelir. Bol bol alın, siz de okuyun. Çizgiromanlar zararlı değildir, kötü çizgiromanlarla iyileri vardır yalnızca, ama kötü çocuk kitapları da öyle çok ki... Üstelik çizgiromanlar biçimleri nedeniyle daha az inandırıcı olduklarından, gerçekmiş kılığında yazılmış bir çocuk kitabından çok daha az zararhdırlar. Evvelki hafta (121. sayı), çocuklarına, tatilde okuyacaklan bir şeyler önermek isteyen yetişkinler için bir liste hazırlamıştık. Doğrusu bu ya önerecek kitapları bulmakta değil, var olanlar arasından seçim yapmakta zorlanmayı yeğlerdim. D C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 1 2 3 S A Y F A 7