Katalog

T Ü R K Ç E D E R O B I N S O N Daniel Defoe, Robinson Crusoe'yu nasıl yazmıstt? En büyük yapıtlardan birî Türkçede birçok Robinson Crusoe çevirisi var. Bunların çoğu çocuklar için yapılmış kısaltılmış çeviriler. Tam nıetin ise ("an Yayınlan'ııca çıkardan Akşit Göktiirk'ün çevirisi. Robinson Crusoe / Daniel Defoe Çeviren: Akşjt Göktürk / ('an Yayınlan 670 s. / 60.000 TL. Robinson Crusoe / Çeviren: Gülten Suveren / Altın Kitaplar / 176 s. / 22.000 TL. Robinson Crusoe / Bilgi Yayınevi / 190 s. 9.000 TL. Robinson Crusoe / Çeviren• Semra Hanibu /Serhat Yayınevi, 160 s. / 20.000 İskocyalı denizcinin amlarmdan İskoçyalı kaptan Selkirk, ıssız bir adada tam dört yıl yaşamış, anılarını anlattığı başkaları Selkirk'in serüvenini kitaplaştırmışlardı. Ama bu serüveni bir başyapıta dönüştürmek Daniel Defoe'ya nasip oldu. obinson Crusoe'nun tam metin çevirisi, değerli düşünür ve çevirmen Akşit Göktürk tarafından yapılmıştı. Daha sonra Can Yayınevi, çevirinin yayın haklarını Akşit Göktürk'ten aldı ve yayımladı. Akşit Göktürk, kitaba yazdığı önsözde Daniel Defoe'nun romanıyla ilgili kapsamlı bilgiler de veriyordu. tşte 1983 yılında yapdan basımda yer alan onsözden ba/.ı notlar: "Daniel Defoe (1660 1731) York'lu Denizci Robinson Crusoe'nun Yaşamı ile Olağanüstii Serüvenleri'ni 1719 yılında, nice çabalardan sonra yayımlatabilmişti. Gazetecilikten gelme, altmışına merdiven dayamış bir yazarın, serüven öykiicülüğünde ilk deneyiydi Robinson Crusoe (...) 1719 yılınm Nisan'ında yayımlanan mesinin zamanınıngeldiğini belirtmesi yaptığı işin önemini bildiği, rastgele bir kitabı çeviımediğini göstermekiedir. Yine çeviricinin Platon'dan, Epiküros'tan alıntılar yapması, çeviride İslamî terimleri kullanması onun kültür düzeyini degöstermektedir. Robinson Crusoe kitlelere seslenen, çığır açan bir romandır. Böyle bir başyapıtın o dönemd< seçilip çevrilmesi gerçekten dikkatçekicibirolgudur. Çevirici önsözde önemli bilgiler verirken, yanlış ve eksik bilgiler de vermektedir. Romanın 173 l'deyayımlandıgını söylemesi, 3. ciltten söz etmemesi gibi. Bilindiği gibi Robinson Crusoe 3 cilttir. 1. ve 2. ciltleri 1719'da, 3. cildi ise 1720'deyayımlanmıştır. 1731 tarihi ise romanın yayın tarihi değil, romanın yazarı Daniel Defoe'un ölüm tarihidir. Yunan harfli Türkçe Robinson Crusoe çevirisi Edebiyat Tarihi araştırmalarımızakatkıdabulunabilir. U * Trakya Üniversitesi'ndeöğretimgörevlisi. Robinson Crusoe, ağustos sonunda dördüntü basıma ulaştı. Bu dört aylık siire içinde satışı da seksen bini buldu. O günlerde hiçbir kitabın kolay kolay ulaşamayacağı bir sayıydı bu. Bundan yüreklenen Defoe, Robinson'un serüvenlerine doyamayan okurların da isteğiyle, aynı yıl içinde ikinci bölüm olarak Robinson Crusoe'nun Yeni Serüvenleri'ni, ertesi yıl da Robinson Crusoe'nun Yaşamı ile Olağanüstii Serüvenleri Boyunca Ciddi Düşünccleri başlıklı bir üçüncü bölüm yayımladı.f...) Robinson Crusoe'nun yazılışını hazırlayan elkenlerarasındaenönemlisiise,Alexander Selcraig ya da Selkirk adlı bir îskoçyalı deniztinin başından geçen gerçek birolaydır. 1703 yılının Mayıs'ında bir İngiliz limanından Atlantik'e açılan 96 tonluk, 18 toplu, 63 adamlı Cinque Ports gemisinde görevlidir Selkrik. Geminin kaptanı Charles Pickering (...) Brezilya'ya vanşlarında ölür, geminin komutasını Stralding alır. Selkirk'in yıldızı barışmaz yeni kaptanla, sürekli kavga ederler. En sonunda 1704 Eylül'ünde kaptandan kendisini Şili açıklarında ıssız Juan Fernandez adasına bırakmasını ister. Orada tek başına 4,5 yıl yaşar. 1709 yılının Şubat ayında, Kaptan Woodes Rogers Duke adlı gemisiyle Juan Fernandez'de demirlediği zaman Selkirk'i adada bulur. Gemisine ikinci kaptan olarak alır onu, TL. Robenson Crusoe / Ela Gühekin / lnkılap Kitubevi / 240 s. / 16.000 TL. Robinson Crusoe / Çeviren: îbrahim Doğan / Engin Yayıncılık / 192 s. / 17.000 TL.' Robinson Crusoe / Çeviren: (lemal Cafri Hitit Color Yayınlan / IX 000 TL. Robinson Kruso / Daniel Defoe / Carlo Collodi / Çeviren: Mesul Güvenli / 80 s. Robinson Crusoe / Çeviren: Baki Kurtuluş Kurtuluş Yayınları / 48 s. / 4.000 TL. çevirüer izlemiştir. 1864'te Ahmet Lütfi Efendi "Robinson Crusoe'yu Türkçeye çevirmiştir '". Çeviri Arapçadan yapılmistır. Demek ki "Yunan harfli Türkçc" edebî çevirilerin tarihi Robinson Crusoe çevirisinde olduğu gibi "Arap harfli Tiirkçe" çevirilere göre daha eskidir. Hatta "Ermeni harfli Tiirkçe" edebi çevirilerin tarihi daha daeskileregitmektedir'"". Robinson Crusos çevirisini yapan ve yayımlayanlar çevirinin aslından mı, yoksa haşka bir dilden mi yapıldığını belirtmemişlerdir. Robinson Crusoe 1840, 1846, 1852 tarihlerinde Yunancava çevrilmiştir. 1852 tarihli çeviri okullar için yapılmıştır ve kısa bir çeviridir. Karamanlıca çeviriler genellikle Yunancadan yapıldığına göre elimizdeki kitabın bu çevirinin çevirisi olduğu sanılmaktadır " " . Çevirenin, önsözde, Batı edebiyatı hakkında bilgiler vermesi, Robinson Crusoe'nun Ermenice ve Arapça çevirilerınden söz etmesi, Türkçeye çevrilC U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 123 R Daniel Defoe (16601731) İngiltere'ye getirir. (...) önemli olan, Juan Fernandez adasındaki 4.5 yJlık yaşamı kogusunda Selkirk'in kendisinin hiçbir şey yazmamış, yalnızlık serüvenini uzun uzun Kaptan Woodes Rogers ile, aynı gemide görevli subaylardan Kaptan Edward Cooke'a anlatmış olmasıdır. Hem Woodes Rogers, hem de Cooke, hemen ertesi yıl, Selkirk'in adadaki 4.5 yılının öyküsünü ayrı ayrı yayımlarlar. Sonra Selkirk, çağın ünlü denemeyazarı Richard Steele ile tanışır, ona anlatır öyküsünü. Steele de 1713'te The Englishman dergisinde bir denemesinde Selkirk'in serüvenini yazar. Ancak bu bölük pörçük serüven öykülerini anlatı türünün bir ünlü başyapıtına dönüştürmek, Daniel Defoe'nun başarısı olacaktır." Notlap: 1 Janos Etkmann, "Anadolu Karamanlı Ağzına Ait Araştırmalar I. Phonetica" Ankara Üniversitesi F")il ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, VIII, Ankara, 1950. 2 Gyula Moravscik, Byzantinoturcica II. Sprachreste der Türkvölker in den byzantinischen Çuellen, Budapest 1943. 3 Janos Eckmann, "Yunan Harfli Karamanlı lmlâsı Hakkında" Türk Dili ve Tarihi Hakkında Araştırmalar, Ankara, 1950. 4 Evangelinos Misailidis, Seyreyle Dünyayı (Temaşâi Dünya ve Cefâkâr u Cefâkeş), Ilaz. Robert AnheggerA/edat Günyol, lstanbul, 1988, s. 643 vd. Robert Anhegger, "Hurufumuz Yunanca", Anatolica, No VII, Leiden, 19791980. S. IIoudaverdioglouTheodotos, "H tourkophonos hellenike philologia", Epeteris test Het. Byzantion Spoudon VII (1930) 306 vd. Bülent Berkol/Pinolopi Stathis, "Karamanlıca Kaynakça" Tarih ve Topluın, sayı 62, 1989. 5 Bülent Berkol, "Yunan I Jarfli Türkçe: Karamanlı Edebiyatı" Cumhuriyet Gaz. 5 Ekim 1986. 6 Evangelia Balta, Karamanlidika, XXe siecle, Bibliographie Analytique, Athenes, 1987. 7 Janos Eckmann, Die Karamanische Literatur", Philologial Turcicae Fundamenta II, Wiesbaden 1965. 8. Tıırgut Kut, "Temaşâi Dünya ve Cefâkâr ü Cefâkeş'in yazarı Evangelinos Misailidis Efendi", Tarih ve Toplum sayı 48,1987. 9 Ahmet Hamdi Tanpınar, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, lstanbul, 1967. 10 Turgut Kut, "Ermeni Harfli Türkçe Telif ve Tercüme Romanlar" V. Milletlerarası Türkoloji Kongresi, lstanbul, 1985. 11 Dr. Pinolopi Stathis'in verdiği bilgileregöre. S A Y F A 13