Katalog

Çeşitli biçim denemeleriyle kurgulanmış öyküler: Aynadaki Yüzler Insan ve kader manzaraları \VWD\KI 11 /l I K |.lll \ l l H . l k Aynadaki Yüzler /Jale Sancak / Can Yayınları, Ist. 1991 / 112 s. / 8.000 TL. CKKKodNo: 021.470 GÜRSEL «YTdÇ * öykünün çeşitli biçim denemeleri halinde kurguladığı "Aynadaki Yüzlcr'lc Jale Sancak, insan ve kader manzaralan çiziyor. Kitabında öykülcrini gruplandırınış: İçinden Bulut Geçen öyküler ("Ifrigül, Hüsrev Çocuk ve Kasetçi", "Kuytıda", "Hep Karanlık"), Gece Yiiriiyüşleri ("Sevgili Frankeştayn", "Hiç Kimse", "O Gece Mehpeyker'in Radvosu", "Çirkef Düetto") Yitik Bir Mevsim •''Unutulmaz Bir Akşam Yemeği", "Sessizliğin Ortasında, Akıp Gidene Yabancı","Aşk Bitti"), Su Yeşili ileLeylâk Alacasının Ölümii ("1. Mırıl Mırıl Müncvvcr", "2 Suyun Kıyısında ". "Su Yeşili i'e Leylâk Alacasının Ölümü.") "İçinden Bulut Geçen öyküler" grubu, üçer beşer sayfaiık küçük öyküler. Toplumun en alt kesiminden, "kaderin darbesini yemiş" kişileri yansıtan bircr ayna, bu öyküler. İfrigül, kuşlara yem satıyor, Hüsrev Çocuk kötürüm; kasetçi, tfrigül'e sevdalı. "Kuyuda", bir üîkiş atölyesinin işçilerini, masalsı bir kurtancı düşleyişleri içinde, yaşadıkları tekdüze üstelik kötü hayat koşullarıyla yansıtıyor. "Hep Karanlık", "ctinin pazarlığı" yapılan bir kadının hayat hikâyesini muğlak bir anlatımla birkaç anı par Jale Sancak' "Aynadakl Yuzler'ln buyucusu (Fotoğraf Ibrahlm Cunel) çactğı içinde aktanyor. Jale Sancak, öykü türünün, düz yazı olsa da romandan çok şiire akraba oluşunu, yani yoğun anlatım ilkesini kavramış bir yazar. Anlatım biçimlerinin birinden ötekine geçişi ustaca. O anlatıcının egemen olduğu öykülcrde bile ben anlatıma geçişlcrde "dedi", "diyor", "düşündü", "aklından geçirdi" gibi beylik kalıplardan kaçmayı başarmış. "Gece Yürüyüşleri", gerçeküstü, fantastik öyküler grubu. Bütüncül bir gerçeklik anlayışının billurlaştığı, romantik görünümlü, ama gerçckçi kadar keskin eleştirici öyküler. "Sevgili Frankeştayn", "Sessizce tabutun kapağını açıp dışarı çıktı" sözleriyle ba^larken, korkulu bir hortlak masalı beklentisi uyandırıyor okuyucuda. Oysa az sonra, çok boyutlu, geniş utuklu bir gerçekçilikle karşılaşır oluyoru/. Zaman zaman bir hayat bilgcligi, bir yukardan bakış pırıltısı fark cdiliyor. Frankeştayn bir köprüaltı çocuğuyla arkadaş olarak şehri dolaşmak isterken, öykücünün değerlcndirişi şöylc mesela: "F.vel kaderdi. Bu iki kimsesiz ve yalnızı buluşturan da oydu. Sevgiyle bakıştılar. Bazen dostluklar, beklenmedik bir anda, umulmadık bir hızla kuruluverirdi. Böyle metruk bir sinema önünde, gecenin bir saatinde, kayıp kişiler arasında, böyleapansızın,şaşırtıcı bir biçimde." (s. 21) "Müthiş Bir Ortam" başlığı altında çizilen sanatçılar barı tablosu, Frankeştayn'ı bilc şaşırtan bir kana susamışlık yansıtmaktadır: "Roliinü yönetmenin metresine kaptırmış olan bir oyuncu, bir duble alkollü kanı, yönetmenin yüzüne boca etti. Bunu fırsat bilen bir yazar, kendisini her önüne gelene çekiştiren bir başka yazarın yüzüne tükürdü." (s. 31) "Hiç Kimse", bir deniz feneri hayaletiyle bir balıkçı arasındaki gönül macerasını masalşiir duyarlığı içinde işliyor, ama öbür öykülerde olduğu gibi burda da bu fantastik olay örgüsü, yalnızca bir "yansıma", bir hayal. Dile gelen konular ise somut ve dünyevi. Sevgi, sahip olma, kanıksama, yitirme, birer soru olarak ortaya atılıyor ve cevabın nkuyucuya bırakılacak nitelikte oluşunun altı çiziliyor, "O Gece Mehpeykcr'in Radyosu", "Gece Yürüyüşleri" içinde yer alan bir başka öykü. Ritmik nesir tarzında kaleme alınmış. İlk dizelerde karşımıza çıkan "büyücü", salt bu öykünün değil, bence bütün "Aynadaki Yüzler"in kurgucusu, yani yazarı: "Büyücü aynayı şöyle bir salladı kapkarabirdumanknldıgeriye."(s. 41) ' "Çirkef Düetto", ruh çağırmalar, arabesk bir cinayet, oda müziği, bu müziğin uyandırdıgı türlü hayallcrlc kurgulanmış gerçeküstü bir öykü: Alt başlıklarla birbirinden aynlmış bazcn birer paragraflık bölümler içeriyor. Pavyon kızı Aysel Deniz ilc sevgilisi Meçhul'un hcr gece tekrarlanan gürültülü kavgası, "Çirkef Düetto", bütün apartman sakinlerini, özellikle dc sekreter Feyza'yı etkiler, ona cinayet düşleri gördürür. Jale Sancak, alışılmış anlamda gerçeklik malzemesiyle kurguladığı öykülcrini "Yitik Bir Mevsim" başlığı altında toplamış. "Unutulmaz Bir Akşam Yemeği", bir anıöykü biçiminde geleneksel art arda anlatım; "Sessizliğin Ortasında, Akıp Gidene Yabancı" da öyle. Bu grubun ritmik nesir tarzı, değişik öyküsü "Aşk Bitti." "Saçlanmı kestireceğim. Birbirimizi sevmiyoruz artık." Bu dizelerle başlıyor öykü. Ayrılmayla sonuçlanmış bir kavganın ertesi gün, kadının içmonoloğu tarzında aktarılıyorolay. Kcndini inandırmak istercesine tekrarlarla içinden geçirdiği şey, özgiirlük, keyfince yaşamak, öç almak niyeti. Bir de en öncmlisi, "aşk bitti" olgusu. Öyküye başlık olan bu husus, kesin ve doğru dcğildir: Sık sık sözü edilen, erkeğin çiçeklerini, saksılarını balkona, karın altına bırakmama kararı ("İçeri girsin. Burdan alsın"), banşmaya bir vesile yaratmaktır ki öykünün bu son sözleri, başlığıyla çclişki yaratarak "bitmeyen aşk" olgusunu sezdirmektedir. "Su Yeşili ile Leylâk Alacasının Ölümii", olay örgüsü bakımından birbirinin devamı sayılabilecek üç kısa öyküyü birleştiren, bu yüzden de kitabın en uzun anlatısı. bir roman malzemesini son derece yoğunlaştıraral' adeta uzun öyküde billurlaştırmış Jale Sancak. "Aynadaki Yüzler", öykücüğü çok çeşitli tarzlarda başardığını kanıtlıyor Jale Sancak'ın. D * Prof. Dr. Giirsel Aylaç, Ankara Üniversitesi DTCF öğretim üvesidir. B İ R Yıldn bir kez yayımlanan Frankofoni ortak kitabının bu üçüncü sayısı yayımlandı. Frankofoni, edebiyat, iletişim, dilbilim ve çeviri v.b. alanlarda özel sayılar çıkanyor. Frankofoni ortak kitabının 1989 yılında yayımlanan ilk sayısı Fransız thtiluli'nin ikiyüzüncü yıldönümü dolayısıyla Fransız thtilali'yle ilintili incelemclert: ayrılmıştı. Tarihsanat tarihidüşündilbiIimFransız edebiyatı alanlarında Türkçe vc Fransızca yazıların yanı sıra AlmanIspanyol, İtalyan, tngiliz ve Amerikan edebiyatlarında Fransız İbtilali'nin yansımalarını irdeleyen araştırmaların bir toplamıydı ortak kitabın içeriği. Geçen yıl yayımlanan ikinci sayı ise Fransız dili ve edebiyatının ülkemiz dil ve edebiyatına etkilerini inceleyen yazılara, yani Frankofoni konusuna ayrtlmıştı. Yayımlanan bu üçüncü sayı ise üç özel bölümden oluşuyor: Ölümünün otuzuncu yılında Camus Özel Bölümü, ikinci olarak Çeviri Özel Bölümü ve İletişim özel Bölümü. Fronkofoni ortak kitabını Hacettepe Üniveristcsi Fransız Dili ve Edebiyatı öğretiın elemanları çıkanyor. Üniversiteden bağımsız olarak, Fransı/ Dili vc Edebiyatı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tıığrul tnal'ın çabası ve arkadaşlarının desteğiyle Frankofoni yayın yaşamını sürdürüyor. Frankofoni / Ortak Kitap, 1991 / Yayına lıazırlayan: Prof. Dr. Tuğrul İnal / tsteme adresi: Paris Cad. No: 70, KavaklıdereAnkara. Frankofoni O R T A K K İ T A P C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 59 S A Y F A 5