Katalog

leceğini yazıyordu. Bu konuda Mao'dan yazılı izin almıştı. Bu izinle Sovyetler'e yeniden girmesi ve oradan da Çin'e sorunsuz olarak geçmesi mümkün olabilecekti. Eva'nın Çin'e gelebilmesi, ancak 1940 sonunda ğerçekleşti. Yenan'daki tepelere kazılmış mağaraevlerden oluşan karargâlıia yeni yaşamları başladı. 1941 eylülünde ikincıoğulları Vitio(Viktordünyayageldı. Emi'nin politik çalışmaları çok yoğun olduğu için ailesine az zaman ayırabiliyordu. Ayrıca Mao'ya yakınlığını çckemeyenler, karısının ajan olabileceği konusunda dedikodıı vavıyorlardı. Çinlilerin Batılı yabancılara hiç güvcnı yoktu f lele Kva gibı fotoğraf makinesi olanlara hiç güvcnmıyorlardı. Bütun bu gelişmeler ve Eva'nın çalışınuksı/ın evde otuımaktan duyduğu rahatsızlık, E!mi İİL bırbırlcrınden farkına varmadan u/.aklaşmalanna yol açtı. Eıni, Eva'ya, İMerse oradan ayrılabileceğini söyledi. r.va'nın Sıan kcntinc gitmesine karar verdiler. O sııada Çinde i^galci Japonlara karşı savaş halı olduğundan bütiin yolcııluklar ızıne bağlıydı Eva'nın izin belgesını Cu En lay im/aladı. 1943 kasımında Eva, iki oğluyla birlikte Yenan'dan ayrıldı. Lan/lıuu'daki Sovyet konsolosunun yardınııyla Çin'i nıart 1944'tc tcrk etti ve politik mülteci olarak Sovyetler Birliği'ne gitti. Eva, Kazakistan'dakı Tjimkent (AlmaAtaMoskova demıryolu üzerinde bulunan küçük bir kent) gönderildi. tkinci Dünya Suvaşı'nın sürdüğü bu yıllarda her şey karneye bağlıydı. Eva burada Kızılhaç'ın sağladığı otel odasında ve Kızılhaç'tan aldığı çok küçük para yardınııyla yaşamayabaşladı. Eski tanıdıkları ile kurduğu ilişkiler sunucumla 1947 ekiminde Moskova'ya gitti Orada Hmi'nin ortak dostlarından birine gönderdiği mektuptan yeniden evlendiğini ve bu evliliğinden iki çocuğu oldıığunu öğrendi. Eva, çoıuklannı ve dostlarını ziyaret etmek için Moskov.ı'ya gittiği nisan 1949'da Emi'nin oraya geleceğini öğrendi. Enıi, Pekin'in kurtuluşunun hemen ardından Prag'da yapılacak olan barış kongresine katılacak delegasyonda yer alıyordu. 10 nisanda Moskova'da F.mi'nin otelınde buluştular. Beş yıldan fazla süren aynlık son buluyordu. Emi Çin'e geri döndü. Birkaç ay sonra Moskova'ya gelip Eva'yı ve çocuklarını alarak Çin'e götürdü. Ne var ki Emi'nin Çinli karısı boşanmakta zorluk çıkarıyordu. O zaman yakın dostları olan CuEnlay bu soruııu çözmek için bır öneride bulundu. Üçü de ayrı ayrı kentlere taşınacaklardı ve altı ay sonra Emi kiminle yaşayacağına karar verecekti. Emi'nin kararı başından belliydi, o Eva'sız yaşayamazdı. Ama altı ay beklemek zorundaydılar. Bu süre içinde sürekli yazıştılar. Emi'nin parti görevleri gittikçe artıyordu. Kasım 1949'da kurulan ÇinSovyet Dostluk Birliği'nin yönetimine de getirilmişti. Mao'nun gençlik yıllarını anlatan biyograH kitabı bu sırada yayımlandı. Ayrıca Marx lıakkında bır broşür hazırlıyordu. Eıni, 1950 martında Stockholm'de yapılan barış konteransına katıldı. Sekiz ay sonra, Dünya Barış Konse f • Mao (kasketll) ve Emi Slao (elınde slgara olan) 1959 yılında Yenan da Emi Slao (solda), Fınlı kadın yazar Elvl Sınervo ve Pablo Neruda, Volga nehn uzerınde bır vapur gezıntisinde. (Hazıran1949) yi'nin kurulduğu Varşova'daki barış konleransına katıldı. Konseyin Çin bölümü genel sekreterliğine getirüdi. Bu sırada Eva, hetn TASS Ajansı'nda hem de Yeni Çin Basın Bürosu'nda fotojrafçı olarak çalışmaya başlamıştı. Aynı yılın ekim ayında üçüncü oğuiları Heping (Barış) dünyaya geldi. Barış Konseyi'nin merkezi Prag'da olduğu için yeni görevinden ötürü Emi'nin oraya yerleşmesi gerekiyordu. Nisan 1951de ailecek Prag'a taşındılar. Temmuz 1953'e kadar orada kaldılar. Yeniden Pekin'e dönünce Emi, Çin Yazarlar Birliği'nin dış ilişkiler bölümünde çalışmaya başladı Barış Konseyi ve çeşitli yazar toplantılarına katılmak üzere yurt dışı gezilerine çıktı. Çin'i ziyarete gelen yabancı yazarlara ev sahıpliği yaptı. Neruda ve Ehrenburg gibi ozan ve yazarlar en yakın dostları arasındaydı. 1960*tan itibaren ÇinSovyet ilişkileri bozulmaya başlayınca Çin'de ideolojik çatışmalar da günyüzüne çıktı. O zamana kadar Sovyetler Ue yakın ilişkileri olanlar "revizyonist" olarak suçlandılar. Emi de bunların arasında yer alıyordu. Yaşamının sonuna kadar Çin devrimi için çalışan Emi, bu nedenle derin bir depresyon geçiriyordu. Ayrıca kartsının yabancı olmasından ötürü duyduğu dedikodu ve horlamalar onu daha da yıpratiyordu. 1963te Emi, AsyaAfrika Yazarlar Birliği'nin başkan yardımcılığı görevinden alındı. Ayrıca, özeleştiri yapmak zorunda bırakılarak parti grubundan çıkarıldı. Daha sonra, 1964 yılının ortalarında Eva, Emi'nin ağzından "kültür devrimi" sözcüğünü duydu. Kültür devrimi resmi olarak ilk kez 16 Mayıs 1966'da Mao'nun bir konuşmasıyla ilan edildi. Bu "ideolojik" devrim feotlalizmi, bürokrasiyi ve sosyalizmin kuruluşuna engel olan her şeyi ortadan kaldırmaya yönelik bir halk hareketi olacaktı. Mao'nun parolası ise "sözcüklerle savaşın, silahla değil!" idi. Bundan sonra uzun süredir politik çalışma yapması yasaklanmış olan Mao'nun karısı Jiang Qing, birdenbire kültür devriminin başrol oyuncusu durumuna geldi. Başlangıçta coşkuyla karşılanan bu yeni devrim, sonradan nefret ve karalama kampanyasına döndü. Yüz binlerce dükkân ve işyerı talan edildi, yuz binlerce insan işkence edildi veoldüruldü. Bu arada Emi, birkaç kez sorguya çekildi. 1967 haziranında Emi ve Eva, birbirlerinden habersiz olarak tutuklandılar ve yine birbirlerinden habersiz olarak aynı hapishanede ydlarca yattılar. Ekim 1974'te Eva, serbest bırakıldı, Emi ise hastahaneye kaldırılmıştı. O gün Emi'nin yetmişinci yaş günüydü. Emi ile Eva'nın tutukluluğuna son verümesini sağlayan onların eski dostu ve Jiang Qing ile kıyasıya iktidar savaşı veıen Cu Enlay idi. Ancak Cu Enlay, onların evlerinde gözetim altında tutulmasını önleyememişti İki gün sonra Eva, oğulları ve torunlarıyla birlikte hastahaneye giderek Emi'yi ziyaret etti. llkin, yoğun heyecan nedeniyle konuşamadılar. (Yalnızca birbirlerinin ellerini sıkı sıkıya tutup uzun uzun bakıştılar. Sonra Emi, yaşamında ilk kez olarak Eva'yla Çince konuşmaya başladı. O tarihe kadar hep Rusça konuşmuşlardı. Çocukları da Rusça ile büyümüşlerdi. Birkaç hafta sonra Emi hastahaneden ayrıldı. Şimdi gözetim altında yaşamanın getirdiği onur kırıcı başka bir dönem başlıyordu. 8 Ocak 1976'da Cu Enlay öldü. Aynı yıl, 9 Eyliil 1976'da da Mao öldü. Kısa bir süre sonra, 1 Ekim 1976'da Jiang Qing ve diğer "dörtlü çete" üyeleri tutuklandılar. 1977 ve 78 yılları boyunca Emi'nin sağlığı bir iyileşiyor, bir kötüleşiyordu. 1979 ocağında Emi'yi bir buçuk yıl kalacağı hastahaneye yatırddar, 26 Eylül 1979'da Emi ve Eva, itibarlarının yeniden iade edildiğini belgeleyen protokolü imzaladılar. Bundan dört gün sonra Emi, Çin Halk Cumhuriyeti'nin otuzuncu kuruluş yıldönümü nedeniyle şeref locasında yer alıyordu. Daha sonra Emi, yeniden parti üyeliğini kazandı ve partinin, "halk kongresi sürekli politik komitesi"üyeliğineseçildi. Ağır astım krizleri geçiren Emi'nin sağlığı 1982'ye gelindiğinde iyiden iyiye bozuldu. Mayıs ayında nefes borusundan ameliyat oldu. Ameliyat başarılı geçti. Ne var ki bu kez belleğini yitirmeye başladı. 1982 sonunda ve 1983 başında yeniden ameliyat cdilen Emi, giderek belleğini daha fazla yitirdi. Çoğu kez Eva'yı bile tanıyamaz oldu ve sonunda konuşmayetisinideyitirdi 5 Şııbat 1983 günü yapılan son bir ameliyat ın ardından ölü. Emi Siao, Siao San, vasiyetname bıraknıadı. Hastalığının en ağır anlarında bile ölüm düşiincesini reddettı. Soranlara "Ben ölmem" diyordu. D C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 57 S A YFA 14