Katalog

Kaıadeni/ kıyısmdakı dınlcnme ycri olan Gagrv'dc kaışılnşrılar l.v.ı'nın devişıne gore lıer şev masallardakı gı bi oldu; ilk bakjijla basjavan derin bir aşk! Eva, 1911de Almanva'da Breslau'd;ı doğdıı Ba bası Yalıudi bir sınıı doktoru idi. Eva, Berlin'de fotoğrcıtçılık ve sonrıı Munih'te lilnıcilik eğitimi yaptı. Stock holm'deki tanıdıkları aracılığıyla, Moskova'da ünlii Yııhudi yazar İsaak Babel ilc tanıştı. Babel in sekreteri Jclcna ilc yazarlar dınlenme evının bıılundıığu Gagry'e gitti ve Siao'sunu buldu. Ve Siau, 1983te olene kadar oııa buyuk bir aşkla baglandl. Ya Eıııi? Siao San? Sıao, 1896da güney Çin'de Huan eyaletinde doğdu. Babası öğretmendi ve oğlunun da öğretmen ulnıasını ıstıyordu. Siao 12 yaşındayken Dong Shang okulunda, yine Hunan eyaletinden olan Mao ile arkadaş oldu. Çin'deki ilk devrimden çok kısa bir süre önce 191 l'de Changsa'daki yüksek öğretmen okulunda Mao ile veniden hirlikte oldular. Mao o zaman 18 yaşındaydı. Mao, nisan 1918de "Yeni İnsanı Araştırma DerneğV'ni kıırduğıı /anıan ilk üyeler arasında Siao da yer alıyordu. Mayıs 1919da Pckın'de yapılan antiJapon gösterilere katıldılaı Daha sonra 192U yılında birçok Çınlı genç gıbi Siao da l'ıansa'ya gitti. Onu gemiye kadar gelip uğurlayanlar arasında yakın dostu Mao da bıılunuyordu. Siao Palis'le üniveısiteye yazıldı. Bir yandan da bir labrikada ç.ılısıyordu. 1922de yeııiden Partisı'ne ve sonra ıl.ı merke/ yuıutnıc Partısı ne üye oldu lekli ya/ışlı. Paris'e dondu. Iransız Komünıst da 192l'de kıııulan ve Mao'nun kurulu üyesi olduğıı Çın Komiinist Bütün bu sure icindc Mao yla sü 1922 sonlarında Moskova ya gitti ürada Doğu Üniversitesı'ne yazıldı. Aynı yılın tcmmıız ayında Mosko va'ya gelmi^ olan Nâ/ını llikmet'le üniversitede tanışular ve yakın dost oldular. Siao, 1924 yılında Moskova'dan ayrılıp ulkesine dondu. "Komiinist Gençler Birliği" örgütüne girdi ve bir süre sonra örgütün genel sekreteniğine seçtldi. 1926'da Pekin'de Rusça dersleri veren Rus Vassa ile evlendi Bu, ikinci evliliğiydi. İlk evliliğini daha çocukken, ailesının kararıyla yapmıştı ve Siaoyurt dışındaykcn ilk karısı hastalıktan olmüştü. 1927'de partinin verdiği görevle yeniden Sovyetler Bırlığı'ne gitti. Ancak bu kez Moskova'ya değil, Vladivostok'a. (Biliyoruz ki Nâ/.ım Hikmet de Siao gibi 1924te ulkesine geri dönmiiştü. Ne var ki ankara İstiklal Mahkemesi, hakkında 15 yıl mahkumiyet kararı verince ağırtos 1925'te yeniden Moskova'ya ka<;mıştı ve orada 1928e kadar kalmı$tı. Yani Siao vc Nâ/.ım aynı yıllarda 1927 ve 1928, Sovyetler Birliği'nde idiler, ancak birbirlerinden haberleri yoktu.) Sıao, Çan Kayşek'in 1927'deki komiinist katliamı ve yedi yıl boyunca estirdiği "beyaz terör"den sonra ulkesine dönemedi,sürgündeyaşadı. Emi Siao yetenekli bir sairdi. Şiirlen ilk kez Rusça olarak 1934te "Sovyetler lçin " adıyla yayımlandı Kditör, kita bın başında Siao'yu söyle tanıtıyordu: Çin devriminin türkücüsü! Eml Slaonun esl Eva Sıao(Fotoğraf Lutfı Ozkök. 1990) Siao, 1934'te Eva ile tanıştığı zaman evli değıldı. Eski maya başlayınca Emi daha temkinli olmaya başladı. karibi Vassa ile oğulları Allan, Uzakdoğu'da bir kentte Bütün bu yıllar boyunca Emi Siao, Çin'e dönmek üzeoturuyorlardı. Karadeniz kıyılarından Moskova'ya dönre seyahat izni almak için boşuna uğraşmıştı. 1938 kasımı düklerinde Eva, Siao'yu oturduğu, politik göçmenler sonunda Komintern'den izin çıktığını ögrendi. Eva birıçin ayrılmış olan evde ziyaret etmeye başladı. Sonra da kaç aylık bebekleriyle 1939 şubatında Stockholm'e geri tümden oraya taşındı. döndü. uzun süre Emi'den haber alamadı. Aylar sonra Eva'nın turist vizesi sona erince 1935 şubatında Emi'den bir mektup geldi. Emi mektubunda, mart ayı Stockholm'e geri dönmek zorunda kaldı. Bundan sonra sonlarında Çin'e vardığını yazıyordu. Çin devriminin r^va'nın StockholmMoskova arasındaki turları başladı. merkezi olan Yenan da, Mao'nun yanındaydı. O dünemde parti üyesi olmayan bir yabancının Sovyet1939 sonlarında Emi'den gelcn bir başka mektupta ler'de sürekli oturma izni alması mümkün değildi. Bu Emi, Eva'ya çocukları Lion ile birlikte Yenan'a gelebinedenle Eva, parti üycliği için başvurdu. İşlcmleri hızlandırmak için bir yandan Sovyet ler'in o zamanki tsveç elçısı olan Kollontay ve bir yandan da Moskova'da Babel yoğun çaba gösterdiler. Sonunda Eva, 1935 ağustosunda temclli olarak Sovyetler'e gitti. 1937 baharında ilk çocukları dünyaya geldi. Adını Lion (Çince: LiAng) koydular. Ancak I.ion, henüz dort aylık bebekken hastalanıp öldü. 1938 temmuzunda bir çocukları daha oldu. Bu oğlan çocuğunun adını da Lion koydular. 195839 yıllarında Moskova'da, aydınlar arasında bir panik başgösterdi. Buharin, Zinoviev gibi Lenin'in kavga arkadaşları birbiri ardından levkif oJilip kur^una dizilıyorlardı Başlangıçta Eıni Sıao'nun tutumu "parti yanlıs yapma/., panıye güvenmemiz gerekir " bıçımındeydi. Ne var ki en yakın dostlaıı, ömriinü partıye ve devrıme adamıj kı^ıler de (bunların arasında Babel Emı Sıao (ayakta) ve Cu Enlay. 1950de StockholrrVde devardı) izbırakmadan vokol N A Z I M V E 8 İ Y A U "N.l/ım I lıkınet ın "Jokond ile Siyau" şiirleri ilk kez 1929 yılında busıldı "Jakond ile Siyau" daha sonraları çeşitli vavınevlerince tekrar tekrar basıldı.Son olarak Adam Yayınları Nâ/ıııı Hikmetiıv "Butım Yapıtlan'nı yayımlamaya b.ı^l.ıvınca kitap, "Bütün Şıırleri'nin 1. cildi içinde piya.saya çıktı (IZylul 1988). Aşağıda, Nâzım'ın kitabını sunuşunu ve Sivau i(,in yazdığı şiirin bir bölümün sunuyoruz $ıiııg Ilıj^'tla hafast kesılen arkadaşım StYAU'nun hatırastna Jokond İle SİVAU Roıiı sıiın dcvnıım Italyan res'iamlarından Leonardo da Vmcı'nm ıııc^hıır ncrlcrındcn bırının ısmı Jofcond'dur. Jokomi tchcnuınüyle mt'fhurdur. Bu httaptakt acayıp sergiizeşt i}le bu hıhoııd ilc StYAU nmtndc bir Çınltnm maccrauna daırdtr. fokondun kollarına uc," adım kala vetijtı (.lanKayŞi'nin celladı. Parladı. pala. . Kesılen bir et kırılan bir kemik sesi. Yııv.ırlandı ayağının dibine kana bulanmı^ sarı bir güneş gibi SI YA U'nunkellesi.. Ve i^le bıiyle bir öluın günü Îj.ıngHay'da kavbettı Floransalı Jokond f'loiiinsa dan daha me^hur olan tebessümünü. * • Emı Sıao Dığer adıyla Sıao San Nâzım'ın deyıslyle Sıyau C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 5 7 S A Y F A 13