Katalog

Nâzım Hikmet'in romanlan biran Şair Nâzım'ın r Nâzım Hikmet başlangıçta bir roman yazmayı belki gerçekten ciddi olarak düşünmüştür ama romancılığını tutuklandıktan sonra hapiste nedense sürdürmemiştir. KMhlTAI CEYMM 1935 yılı ortalarında bir gun Naci Sadullah, gene "ağır geçim sıkıntıları" çeken Nâzım Hikmet'e, o günlerin en çok satan gazetesi, (kendisinin de çalıştığı) 4Son Posta' için "Bize bir roman yazsana" demiş. Kemal Sülker, "Nâzım Hikmet'in Gerçck Yaşamı" adlı boyutlu incelemesinin.4. cildinde böyle anlatıyor. Nâzım Hikmet de "mavi gözlerinin çocuksu bakışlarını" şaşkın şaşkın Naci Sadullah'ın gözlerine dikerek, "Bilmem ki..." demiş. "Becerebilir miyiz?" Oysa gene Naci Sadullah ile Nâzım arasında geçen bu konuşmadan öğrendiğimize göre 1933'lerde Bursa Hapishanesi'nde yatarken de arkadaşlanna (Necmi Usta'ya Gâvur Cemil Hoca'ya, Selim Beyefendi'ye) "Sizleri yazacağım romanda yaşatacağım" diye söz vermiş. Yani, bir kez de kendisi, 1933'te, Bursa Hapishanesi'nde bir roman yazmayı düşünmüş. Ama Kemal Sülker'in yazdıklarına göre Naci Sadullah, "Ethem tzzet bile roman yazıyor" diye kışkırtarak Nâzım'ı da bir roman yazabileceğine zar zor inandırabilmiş. "Ve böylece 'Kan Konuşmaz' romanı ortaya çıkmış." (Sayfa 219) (Burada, hemen bir noktaya değinmek isteriz: Kemal Sülker ağabey, gene aynı sayfalarda, 'Kan Konuşmazın, Nâzım'ın ıkincı romanı olduğunu yazıyor. "Para gereksinmesi Nâzım'ı iki roman birden yazmaya yöneltti: Biri 'Kan Konuşmaz', öteki 'Yaşamak Hakkf. Romanlar bitirilmiş olarak istenmezdi. Beş altı günlük tefrika yazılıp verilir, fiyatta anlaşılır, sonra her gün ya da iki günde bir dört beş günlük tefrika yazılıp verilirdi. Nâzım'ın bir romanı da böyle planlandı. Us kardeşlerin gazetesinde, Haber'de 'Yaşamak Hakkı' yayımlanmaya başladı. Ancak ikincî romanın yazılması vani 'Kan Konuşmaz çok yakın arkadaşı Naci Sadullah'ın çabasıyla gerçekleşebildi" diyor. Kemal Sülker'in savına göre Nâzım Hikmet'in ilk romanı "Yaşamak Hakkı"dır, "Kan Konuşmaz" ise ikinci romanıdır. Oysa, Adam Yayınlan'nda çıkan Nâzım Hikmet/Toplu Yapıtlan/RomanlarII'de, "Yeşil Elmalar" adlı romanla bırlikte yayımlanan "Yaşamak Hakkı", kitapta verilen bilgiye göre Us kardeşlerin gazetesi 'HaberAkşam'da, Kemal Sülker'in öne sürdüğü gibi 193536 yıllarında değil, 1938 yılı Ocak ayında tefrika edilmiştir. Hatta, romanın 1 Ocak 1938'de başlayan tefrikası, Nâzım Hikmet'in, ünlü Donanma Davası nedeniyle 17 Ocak 1938 günü apar topar tutaklanması vüzünden, 22 Ocak 1938 günü, tefrikanın altında, "Nazım Hikmet'in 'Yaşamak Hakkı' romanından elimizde müsvedde kalmamıştır. Tevkifi dolayısıyla kendisinden yazı almak da imkânsız olduğundan tefrikaya devam edemiyoruz" diye bir açıklama yapılarak yarıda kesilmiştir. Bu nedenle, Nâzım Hikmet'in yayımlanmış ilk romanının, Naci Sadullah'ın da söz konusu konuşmaS A Y F A 4 Moskova'dayken (A.Nesın arşıvı) sında belirttiği gibi tefrikası "Son Posta" gazetesinde 29 Mayıs 1936'da başlayan "Kan Konuşmaz" olması gerekir. Gene, Orhan Selim imzasıyla yazıp tefrika ettirdiği "Yeşil Elmalar" adlı romanın ilk baskısı 1936 yılında yapılmış olduğuna göre "Yaşamak Hakkı" o yarım haliyle, olsa olsa Nâzım'ın üçüncü romanı sayılabilir.) 'Kan Konuşmaz', Son Posta'da tefrika edilmeye başlaması nedeniyle Naci Sadullah'ın Orhan Selim'le yaptığı röportajda Nâzım Hikmet'in de belirttiği gibi "tezli bir romandır". Romanın adı bile, "soylu Kan" tezini savunan ırkçılara bir tepki olarak konulmuştur. Ulusçuluk adı altında nicedir palazlanan birtakım ırkçı akımlar, o günlerde, Avrupa'da, artık gemi iyice azıya almışlardır. Dünya bir yeni büyük savaşa doğru hızla sürüklenmektedir. Bu gericı ırkçı akımların yalazları, artık Türkiye'ye de vurmaya başlamıştır. Nicedir pısmış, pusuda bekleyen ırkçı faşist çevreler, Mustafa Kemal'in CHP'nin ikinci Kurultayı'nda yaptığı konuşmasında, cumhuriyeti gençliğe emanet ederken sözlerini, "Ey Türk gençliği!.. Muhtaç oldufeun kudret damarlarındaki asil kanda mevcuttur!" diye bitirmiş olmasından da yüreklenerek gene ayaklanmıştır. Bu gerici çevrelerin kışkırtması ve aracılığıyla Nâzım için de 1930'ların hemen başından itibaren yeni yeni davalar açılmaya başlanır. Hatta bu davalardan birinde "Mariifesto"nun yazarı olmak gibi saçma suçlamalarla tutuklanır ve tam 1 yıl, 3 ay, 24 gün tutuklu kaldıktan sonra ancak Cumhuriyetin 10. yılı onuruna çıkarılan bir afla kurtulabilir. Lakin, gene aynı çevrelerin baskısı yüzünden, Babıali'de Nâzım Hikmet adıyla bir iş bulabilmesi olanağı artık kalmamıştır. Çaresiz, takma adlarla yazar. Yani, 1943'ten sonra Babıâli'de, artık Nâzım Hikmet yok, Orhan Selim vardır. İşte, bu nedenle, bizce Nâzım Hikmet, Naci Sadullah'ın bir de roman yazması önerisini, geçim derdinden olduğu kadar belki daha çok siyasal inançlarının dürtüsüyle kabul etmiş olsa gerektir. Doğrusu, "Kan Konuşmaz", bir ilk roman olmasına, üstelik o günlerin tefrika romancılık anlayışına uygun bir biçimde, moda motiflerin kullanılmasına, konusunun bolca rastlantılar üzerine kurulmasına, kimi yerlerde ucuz bir melodramın ağır basmasına, hatta bazan Ahmet Mithat Efendi edasıyla okuyuculara olur olmaz ders vermeye kalkışmasına karşın bizce, anlatımındaki, örneğin hareketlerin dili geçmiş zaman kipiyle verilmesine karşılık roman zamanı içinde değişmezliği kesin durumların genellikle genış zaman kipiyle verıiCUMHURİYET KİTAP SAYI 32