Katalog

Semih Balaoğlu'ndan icraatıyla birlikte birbaşbakan kitabı: Karikaturgut İcraatın sonu Çankaya SENNURSEZER ^flH^R ^H Jm ç Karikaturgut / Semih Balcıoğlu / Bilgi Yayınevi / 254 s. / 18.000 TL. / CKK Kod No: 152.548 "En büyük karşı komak gülmekr t ' bilerek ve bılmeyerek hejkahkahada" der Bilgin Adalı'nın öykü kahramanlarından birı. Türk halkı bu gerçcği yüzyıllarca fıkralar yoluyla gerçekleştirmiştir. Fıkralar yoluyla direnmeyi başaran bir ulusun, karikatürdeki geçmişi, 120 yıldır: "Karikatür tarihimizde ilk basılı karikatürü 1870'te Teodor Kasap'tn yayımladığı ilk mizah dergimiz olan "Diyojen"de görüyoruz." (50 Yılın Türk Mizah ve Karikatürü) Yergi sanatında yetenekli ve başarıh olan Türk insanının karikatür sanatına bunca geç başlamasını Semih Balcıoğlu, Osmanlı Imparatorluğu'ndaki resim yasağı, sanatçının saray hizmetinde olma zorunluluğu, eğitimin dinsel temellere bağhlığı ve Batı'ya kapalı bir ulus oluşumuza bağlar: "Kaldı ki karikatür gibi temeli eleştirel güldüHiye dayanan, yönetimi ve düzenin aksakhklannı eleştirmeyi ana erek sayan bir sanatın Osmanlı Imparatorluğu gibi teokratik monarşiye dayalı bir düzende boy atabilmesi sanırım oldukça güç olsa gerek." (50 Yılın Türk Mizah ve Karikatürü). Semih Balcıoğlu, kendinin de aralarında bulunduğu bir grup karikatüristi "orta kuşak" diye adlandırır. İlk karikatürleri 19421951 arasında yayınlanan, başka bir deyişle bu yıllarda karikatüre başiayan çizerler arasında Mün Uykusuz, Turhan Selçuk, Nehar Tüblek, Ali Ulvi, Ferruh Doğan, Altan Erbulak, Yalçın Çetin, Oğuz Aral, Mıstık vardır. Semih Balcıoğlu nun, kendi kuşağının karikatürümüze getirdiği bakış açısını yorumlayışı şöyle: "Orta Kuşak, 'toplumsal bildiri' diye özetleyebileceğimiz çağdaş anlayıştaki karikatürü gerçekleştirmiştir. Orta kuşak öncesinde yapılan karikatürlere göz atarsak, genellikle salt güldürü niteliği taşıdıklarını, resim altı yazıların kaldırıldığında anlamın silindiğini görürüz (...) Gerçek karikatür olan "yazısız"a orta kuşak hızla yönelmiş ve bu zor savaşı, okuyucuyu düşünmeye, değerlendirmeye itişi kazanmayı başarabilmiştir. Bu bir çeşit okuyucu eğitimidir de.. "Semih Balcıoğlu'nun ilk karikatürü 1943'te yayımlanmış. Karikaturgut yayımlanan 11. karikatür kitabı. "Bu kitapta gördüğünüz karikatürlerin hepsi Sayın Özal'ın başbakanlığı döneminde yayımlanmıştır. (...) Bir başbakanın kitabını elbette ki icraatıyla birlikte hazırlamak ve okura sunmak gerekir" sözleriyle sunuyor Balcıoğlu Karikaturgut'u. İcraatlar, belki de kitaptaki en unutulmaz ve "eskimeyecek" karikatürler. Semih Balcıoğlu'nu "üç buutlu" karikatüre (seramik karikatüre) hazırlayan dönemdeki "Türkiye" fiaritalı karikatürleri hatırlatanlar var aralarında; Tavanı Türkiye olan cezaevi, apartmanın televizyon anteninin yanında, gecekondunun balık kılçığı anteni... Bir ucu' Çankaya'yı gösteren istatistikte beliren portre, küsülü parmaklardan oluşan Erdal Inönü, televizyon ekranından yükselen bulutçuklar (yoksa tükürük kümecikleri mi?) Balcıoğlu'nun ve karikatürümüzün tarihine örnek olarak alınabilecek grafik ustalık örnekleri. Semih Balcıoğlu, karikatürü öykülenebilecek karikatürcülerden değildir. Onun karikatürü "öncelikle toplumsal aksaklıkları konu edinen ve tümüyle topluma dayalı, topluma dönük, toplumla birlikte var olan" ve plastik değer taşıyan, güldürü çizgileridir. Alıp duvarınıza asabilirsiniz.D Mercan (Sarısabır) çiçeflı Çiçeklerin öyküsü Halikarnas Balıkçısı, "tnsan Akdeniz'de anasının kucağındaki kadar rahattır" diyor. Akdeniz'le kucaklaşan, Anadolu Uygarlığının kadite ile işlenmiş yastığı Antalya'da yıllar yılı orman mühendisliği ve turist rehberfiği yapan Süleyman Dingil "Bitkilerle Anadolu" adlı bir kitap hazırladı. Süleyman Dingil, yapıtının girişınde Anadolu Uygarlığının tarihsel gelişimine ve turistik amaçla yayımlanan rehber kitaplara kısaca değindiktcn sonra neden böyle bir kitap hazırladığım ju cümlelerle anlatıyor: "Bitkilerle ilgili olarak ise genel anlamda bilimsel ders kitapları, Akdeniz bitkilerı, şifalı bitkiler kitapları dışında 1989 yılında ilk kez turistik amaçlı "Cappadocia" kitabı diye bir kitap görüyoruz. Türkiye turizminde bitkilerle ilgili bir boşluğun doldurulması gerek&inimi böylece vurgulanmış oluyor. Antik şehirler, arkeoloji, mitoloji ve sanat tarihindeki erişilmezliği yanında Anadolu'nun bir erişilmezliği daha ortaya çıkıyor. Gerçekten Çok zengin bir bitki örtüsü ile mi karşılaşıyoruz Anadolu'da? Ünlü botanikçi Davis yapıtlarında Anadolu'daki bitki türü sayısını 9.000 olarak belirtiyor. Daha sonra günümüzün bazı araştırmacıları tüm Avrupa'nın Urallar'dan Atlantik'e kadar saptanan bitki türü sayısının 12.000'e, salt Anadolu'nun ise 11.000'e çıktığını açıklıyorlar. Demek ki bir bajka dünya, bitki dünyası yine Anadolu'da tüm öbür değerler gibi turistik açıdan, çok ilginç bir görünümde karşımıza çıkıyor." Yazar yapıtına, uzun Anadolu turlarında rastladığı turistlerin ilgiyle sorduğu yaklaşık 150 bitki ve çiçeği almış. Bu bitkilerin botanik yönüne fazlaca girmedcn ekonomik ve mitolojik önemlerine değinmiş. Ayrıca yer verdiği bitkileri, renkli resimlerle zenginleştirerek, kitabına eğitici bir nıtelik kazandırmış. Yapıtı, bitkilerle, çiçeklerle ilgilenenlere, rehberlere, sanat, arkeoloji, orman mühendisliği öğrenimi gören öğrencilere önerirken, her derde deva olan sarmısağın mitolojik öyküsü ile yazımızı noktalayalım: "Apollon'un oğlu Asklepıos (Sağlık Tanrısı) tüm hastaları iyi eder. Tanrılar tanrısı Zeus, Asklepios'un başarılarını duyar, onu kıskanır, kızar. Bir gün Asklepios'u çağırır, bağırır, azarlar. Bir daha benim nasta ettiğim, cezalandırdığım insanları iyileştirmeyeceksin, der. Asklepios gider, fakat insanlara, hastalara dayanamaz, yine onları iyileştirir. Zeus acımasızdır; yıldırımlannı, şimşeklerini çağırır, yok edin bunu, der. O anda babası Apollon, Asklepios'u iarmısağa çevirir, kurtarır. O gündür bu gündür Asklepios sarmısak olarak insanlara jifa verir. Onları iyileştirir." Bitkilerle Anadolu / Süleyman Dingil / Yeniçağ Basın Yayınları / 142 s. MnuStyirci S A Y F A 2 CUMHURİYET KİTAP SAYI 32