Katalog

'Gelincikle Uyanmak] Cemile Çakırhn ilk öykü kitabı A Z İ Y 0 R L A R ? Duygu Asena Evet, yeni bir kitap yazıyorum, değişik öykülerden oluşan bir kitap. Kahramanlan bir erkek ve bir kadın. Birbirlerinden bağımsız. Dört beş öyküsünü yazmış bulunuyorum. Kitaplarımın adlarını bittikten sonra koyduğum için bunun da adı henu/ bcllı değil. Masalsı anlatım Gelincikle Uyanmak / Cemile Çakır / EkinYayınları/ 135s./6.000TL. • İZZET KILIÇU yüreğin çırpınan sesleri, acılar, kıyımlar, işkenceler, özlemler. Bilinçli bir kurguyla gerçeği alegoriye sararak veriyor, ama onun tuzaklarına düşmeden. Şiirsel coşkunluğuysa öykülerin konusuna uygun düşüyor. Yapıtta bir dolu sevda öyküleri çimlenmiş. "Aşkın Balçıktan Giysileri" adlı öyküde tanrıların babası Zeus'un "Aşk sokaklara taşmamalı, dört duvar arasında kalmalı" buyruğuyla aleni aşka getirdiği sınırlamayı anlatırken mitolojinin yeni fantazyalar üretmedeki varsıllığını bir kez daha örneklemektedir yazar. "Bir Mektubun Kanadındaki Kuşku"da son on yılda oldukça çok yaşanan tutuklu ayrılıkların cinselliğe ilişkin sonuçlan işlenmiş. Kocaları içerideki kadınlann önünde çatallı bir yoldur cinsellik. Özlemin doğurduğu bunalımlarla geleneksel "bekleme" kurumu da iflas etmişti. Çağdaş sevgi otoritelerinin kuramları bir esneklik getirmiş gibiydi. Yaşam sürüyordu çünkü, üstelik bilinen, mutluluğun insan bedenine daha yararlı olduğuydu. Toplumsal savajımın içine atılan insan, özgür, eşitlikçi, sömürüsüz bir dünya özlemiyle yapmıştı bunu. Gerektiğinde her şey(in)den vazgeçmesini de bilmeliydi. Eşlerin sadakati çinselliği de kapsamalı mı? Yanıtı evetse, o zaman yemek de yenmemeli. Sadakatin içine açlık, susuzluk güdüleri de sokulmalı. Çünkü fizyolojiden yola çıkılarak kurallaştırılan ve psikolojinin alanına giren yaşamsal güdülerdir her biri. Insanın bu doğal gereksinimini yasaklarla engelleyen hapishane normları zanlı ya da suçluları ve eşlerini bir kaosa sürüklemek gibi amacı olan ince hesaplarla hazırlanmış değil mi? Çağdaş ceza kuramları özgürlüğünün kısıtlanmasıyla birlikte suçlunun topluma yeniden kazandırılmasını da öngörür. Ulkemizde bu sorunun çözümü nedense pek gündemde değil. Devletin bunu yapmaması karşısında eşlerin çağdaş yaşama uyarak cinsel gereksinimlerini gidermeleri sadakatsızlik olmayacaktır o halde. Nitekim dışarıdaki ejının kendisinı aldattığından kuşkulanan tutuklu Sedat'a "...oğlum, kendine gel, sen bir aydınsın, bir kara cahil değil... Yapacağın tek sey acıyı yenmektir" dedirtmesi de yazarın bilincinı yansıtır.Evlenmeden önce birlikte olmaktan oldukça mutluluk duyan Sibel ve Metin, evlendikten sonra geçinemez olurlar. Geleneksel rolünu oynamak istemeyen, çalışan bir kadındır Sibel. Metin maç izler, kitap okur, yardımcı olmaz ev ışlerınde. Bir süre için terk edilir erkek. Ama hemen o gece eve eski arkadaşı Aysel'i çağırır. Cemile Çakır'ın bu öyküsünde anlatım klasiktir. Ağırlık konuya verilmiştir. Kadın sorununu ön plana çıkaran saptamalar genelde kadın yazarların artık tükenmez konusu oldu. Bu öyküde de farklı bir yan yok. Erkek suçlu, kadın haklı, çünkü ezilen o, özgürlüğü olmayan o, aldatansa her zaman erkek. Yoksa bir avuç aydın kadının tezi mi bu? Erkeği el bebek gül bebek yetiştiren toplumumuzun ataerkil yapısı değişmeden, evlilik kurumunun çıkmazları aşılmadan erkeklerin hegemonyası bitmeyecektir. Ama önce kadının kişiliğini bulması gerekir. Değişik öyküler yazmış Cemile Çakır. Hem toplumcu hem de öncü anlatımlardan yana. Genç yazarların önündeki en azından ilk kitabı yayımlatma engelini aşmış. Bundan sonrası özgün çalışmalaruu yılmadan okura sunmak olmalı. D S A Y F A 15 Bekir Yıldız Bana göre yaratıcılığın temel öğeleri sevgi, öfke, bilinç ve heyecandır. 1982 Ahayasası'nın en büyük tahribatı, giderek heyecansız bir toplum oluşturmuş olmasıdır. Yazmak, yazar için biraz da ölmek demektir. Hayatınızı ortaya koyduğunuz uğraşın eğer alıcısı yoksa, yani okur heyecansız, isteksiz ise neden yazmalısınız? Korkum, şu yıflarda ölürsem, yazmayı istediğim pek çok konunun da toprak olacağıdır. # Yeni okur kazanılmasın, gitgide azalsın hatta; yeni yazarları kimse tanımasın, kitapçılar alıp vitrinlerine koymasın, kimin umurunda. Onlar yine birbiri ardınca, toprağı şöyle bir aralayarak başlarını uzatıyorlar yeryüzüne. Bakım gerekir artık, olgunluk dönemine ulaşıldığında verecektir asıl meyvesini çünkü. Ama çiğnenip geçilirse bu gerçekleşmez değil mi? Cemile Çakır, yazın tarlasındaki yeni filizlerden biri. Onun öyküsünü ilk kez, Varlık'ta okumuştum. Gelincikle Uyanmak adlı yapıtıysa geçen aylarda yayımlandı. Iki bölümde toplam yirmi iki öyküsü yer alıyor. Karadeniz'in o şirin kasabasında varsıl doğanın ortasında gelincikle uyanmak... "O yangın yüklü küçük kızıllıkla." Kitaba adını veren öyküdeki kahraman, birkaç yüzyıldan beri sırtı güneşe dönük, bir mağaranın önünde uzanmış uyuyordu. "Bedenini saran gömlek, güneşle birlikte eskimişti (...) Kasırga sonrası çayırlara benzeyen saçları yüzünün yarısını kapatmıştı." Öyküleştirilmiş masalsı anlatım Çakır'ın hemen hemen bütün öykülerine egemen. Çok tanıdık bir biçem değil yine de. Henüz yolun başında olmasma karşın seçkin ve soylu bir çabaya yönelmiş olduğu ayrımsanmakta. Yeni öykücüler kendilerinden öncekileri, özellikle bir kuşak öndekileri mutlaka izliyorlar, geleneğin yorgun söylemleri içinde yakaladıkları kıvılcımlardan yangınlar çıkarmasını beceriyorlar. Güven Turan'ın Kendini Okumak adlı yapıtında topladığı yazılarından bi* rinde (Öykünün Sürekli Evrimi, 1969, Yordam dergisi) öne sürdüğü "yazarların ellili yıllara dek çoktan yaşlanmış olan bir öyküyü İnatla sürdürmeleri" yargısı anlatı tekniğinin yaşlandığını belirtmek içindi elbette. Anlatımsal kuşanmamışİık özellikle yetnıışli yıllarda öyküyü gerilettiyse de bunun yazınsal yapılanmanın yetersizliğınden ve yapay engellerden kaynaklandı' ğı bılinen bir gerçek artık. (Kimi ustalar sözümüz dışında). Yeniden önemsenmesiyle bu kısırdöngü aşılmaya yönelmiş gibi. Okurun politik ve edebi bilinçlenmesi atbaşı giderse hedef belirlenmiş demektir. Güven Turan'ın aynı yazıdaki "tşte o zaman günümüz öyküsünün gerçekliği ortaya çıkacaktır (...) gelecekteki bu uyanışa yazarlar yardımcı olabileceklerdir" düşüncesi altmışların öyküsünp ilışkin olsa bile günümüz için de geçerlidir. Yeni bir anlatıma yönelmek kaygısı güdülmeden yazılan her öykü ölüme mahkumdur belki de Cemile Çakır'dan önce son yıllarda masalsı anlatım Murathan Mungan'da zirveye ulaştı. Hulki Aktunçsa Bir Yer Göstericinin Hayatı'nda zekice serpiştiriyor metnin arasına. Bilge Karasu, Yaşar Kemal izleri Türk öykücülüğünde sürekli kalacak arada esivermiş ilginç tayfunlar. Gelincikle Uyanmak'ın yazarı, ustalardan aldığı kıvılcımla küçük bir alev yaratmış kendine. Soluğuyîa çoğaltmaya çalışıyor. Kitaptaki kimi öyküler sıradan. Bütünlüğü bozmaları konularından kaynaklanıyor. Asıl izleği, binlerce Mario Levi Yeni bir hikâye kitabı hazırlıyorum. Adı muhtemelen "Azınhktakilcr" olacak. Bu arada yazılmakta olan bir kitap daha var. Flamenko üzerine bir kitap. Daha çok deneme niteliğinde; araştırma türünde değil. Hokka dergisinde "Karşı Çıkmalar" başlığı altında yayımlanmakta olan, yer yer aforizma, yer yer de kısa öykü türündeki yazılar bir araya getirilecek ve bu da bir kitap olacak. Bu ıki kitap bir yıla kadar hazır olacak. . "Azmlıktakiler" daha çok İstanbul'da belli bir azınlık coğrafyasını anlatnıayı hedefliyor. Etnik ve dinsel azınjıklar bir yana, azınlıkta kalan kişilerin hikâyesi, marjinallerin hikâyesi diyebiliriz. Kitap, birbirine gönderme yapan dokuz ayrı öyküyü bir araya getiriyor. Böyle yaklaşacak olursak bir hikâye kitabı kadar; roman olarak da okunabilir. Hikâyeler birbirinden farklı, fakat birbirlerine gönderme yapıyor olmaları bir bütünsellik katıyor. Metin Kaçan Şu sıralarda kendi cinsel kimliğini yakalamaya çalışan kentli bir erkeğin romanını yazıyorum. Ayrıca bir senaryo jrçtzdım. İsmi "Son Âlem", filme alınacak. Yönetmenliğini Mahinur Ergun yapacak. Düzeltme Geçen hafta "Ne Okuyorlar?" köşemizde adı geçen "Ağır Roman"ın yazarı Hasan Kaçan değil, Metin Kaçan olacaktı. Yazardan, Kandemir Konduk'tan ve okurlarımızdan özür dileriz. CUMHURİYET KİTAP SAYI 32