Katalog

Erotizmin putkıranı Nabokov'un "Lolita"sını, Henry Miller'ın "Oğlak Dönencesi"ni 1950'lerde ilk kez yayımlayan Girodias'ın başı Fransız sansürüyle sık sık belaya girmişti. Geçenlerde 72 yaşında ölen Girodias'ın yayıncılık yapması 90 yıl süreyle yasaklanmıştı. Fransız yayıncı Maurice Girodiashn yaşamı sansürle savaşımla geçti Yayacılık dünyasının ve 1960'lar Parisi'nin en renkli ve ilginç kişiliklerinden biri, Fransız yayıncı ve yazar Maurice Girodias, 3 temmuzda öldü. Vladimir Nabokov, Henry Miller, Wiiliam Burroughs, Samuel Beckett, Lavvrence Durrell gıbi yazarların birçok kitabının ilk basımlarını yapmış olan Girodias yetmiş iki yaşındaydı. Lolita, Oğlak Dönencesi ve Candy gibi erotik edebiyatın bestsellerlarının ilk yayıncısı, ünlü Olympia Yayınevi'nin sahibi Girodias, ardında, sansür ve tutuculuğa karşı savaşımla'geçen çok çarpıcı bir yayıncılık serüveni ve kadınların sevgilisi olajrak yaşadığı görkemli bir Paris yaşamı bıraktı. Asıl adı Maurice Kahane olan Girodias, anılarının yayımlanması dolayısıyla Paris'te kendisiyle yapılan bir radyo söyleşisi sırasında geçirdiği bir kalp krizi sonucu öldü. Oysa Girodias yıllar önce, 1970'lerde, ABD'de "sürgünde" yaşadığı sırada tanışmıştı ilk kez "ölüm" duygusuyla. Bir gün New York"ta sokakta yürürken ansızın yüreğinde bir yanma duyumsamıştı: "Hemen kaldırıma uzandım. Tamam, diyordum kendi kendime, sonum geldi işte. Sonra birden fark ettim. Sigaramın yanık külü, rüzgârla uçup göğsümü yakmıştı. O saat sigarayı bırakmaya karar verdim!" Ama radyo söyleşisi sırasında geçirdiği gerçek kalp krizini atlatamadı Girodias. İkinci Dünya Savaşı sonrası yayıncılığının en özgün ve etkili kişiliklerinden biri sayıian Girodias, kitaplarını İngiltere ve ABD'de bastıramayan yazarların yapıtlarını Fransa'da İngilizce yayımlayarak edebiyatta Anglosakson tutuculuğuna meydan okudu, Dördüncü Cumhuriyet Fransası'nın sansürünün giderek kırılmasına önemli katkılarda bulundu. Maurice Girodias ya da gerçek adıyla Maurice Kahane, 1918'de Paris'te Ingiliz bir babayla Fransız bir annenin çocuğu olarak doğdu. Babası Jack Kahane, tekstil işiyle uğraşan Yahudi bir aileden geliyordu. Ancak delikanlılığında yerleştiği Paris kentinin edebiyat ortamını dokuma işine yeğlemişti. Baba Kahane, 1931'de, Paris'te yaşayan bir Ingiliz matbaacıyla birlikte kurduğu Obelisk Yayınevi'nden, ilk başlarda yalnızca kendi kitaplarını yayımladı. Jack Kahane'ın Cecil Barr takma adıyla yayımladığı bu kitaplar, o günlerin İngilteresi'nin "muhafazakâr" ortamında basılma olanağı bulamayan hafif erotik romanlardı. Ancak Jack Kahane giderek benzer durumda bulunan başka yazarların kitaplarına da yer vermeye başladı. 1934 yılında, Amerikalı yazar Henry Miller'ın Yengeç Dönencesi'ni ilk kez yayımladı, hem de Anais Nin'in parasal desteğiyle. O günlerde babasının yanında çıraklık dönemını yaşayan MaS A Y F urice de Yengeç Dönencesi'nin kapak düzenlemesini hazırladı. İkinci Dünya Savaşı patlak verdiğinde, Jack Kahane'ın hem İngilizliği, .hem Fransızlığı, hem de Yahudiliği Nazilere karşı birleşiverdi. Oğlu Maurice'in orduya yazılmasını istedi, ama Maurice askerler ve savaş konusunda babasıyla aynı düşünceleri paylaşmaktan uzaktı. Baba Kahane, 1939'da, ortalıkta kol gezen Yahudi düşmanlığına iyice öfkelendiği bir gün, koca bir şişe konyağı devirdi ve o gece bir kalp krizi geçirerek öldü. Maurice Kahane'a babasından, kadınlara olan tutkusu, şenlikli yaşama düşkünlüğü, alışılmadık kitaplar yayımlama keyfi ve Henry Miller'ın dostluğu mıras kaldı. Ne var ki Maurice, bu mirası devralmakla birlikte, babasının soyadını devralmaktan kaçınacak, Nazi işgali altındaki Fransa'da Yahudi olmayan annesinin kızlık soyadını alacak, bundan sonraki yaşamında Maurice Girodias adıyla tanınacaktı. Maurice Girodias, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından, 1953 yılında Olympia Yayınevi'ni kurdu. Olympia çok geçmeden, nitelikli birer edebiyat yapıtı olmalarına karşın Anglosakson dünyasında "yasaklanmış kitaplar"ın damgasını vurduğu bir yayınevine dönüştü. Ama yalnızca Ingiliz ve Amerikalı yazarlarla yetinmedi Girodias. Henry Miller, Lawrence Durrell, William Burroughs, Samuel Beckett, Terry Southern ile Mason Hoffenberg, Chester Himes ve James Patrick Donleavy'lerin yanı sıra Nikos Kazancakis, Jean Genct, Nina Berberova, Raymond Queneau, Vladimir Rabokov ve Georges Battaille'ları da yayımladı. Beckett'in Watt'ını 1953'te, Molloy'unu 1955'te l>asan Girodias, Henry Miller'ın Oğlak Dönencesi, Sexus ve Clicy'de Huzurlu Günler adlı yapıtlarının da ilk yayıncısı oldu. Ingiliz yazar William Burroughs'un ünlü The Naked Lunch'ını (Çıplak Yemek) da basan Girodias, bir yandan da Burroughs'a Akhbar del Pi' ombo takma adıyla bir yığın erotik kitap yazdırdı. Ophelia Yayınevi'nden de Travel'ler, John Panuion(Seyyahın Dostu) dizisinden çıkardığı kitapları özellikle turistlere ve Amerikalı askerlere satarak Olympia'ya destek de sağladı. Ancak bir süre sonra Nabokov'un Lolita'sı ve Terry Southern'la Mason Hoffenberg'in 1 Candy'si, Girodias'a umulmadı ; bir servet kazandıracak, yalnızca Fransa'da değil uluslararası piyasada da birer bestseller olacaklardı. 1960'ların başlarında, neredeyse yalnız Lolita'nın getirdiği parayla açtığı üç lokantası vardı Girodias'ın Paris'te. Rus Lokantası, Brezilya Lokantası ve American Blues Bar'ın yöneticiliklerine zamanın ünlü ve güzel kadınlarını getiren Girodias'ın Olympia Yayınevi'nin bürosu da dünyanın dört bir yanından gelen yayıncıların "kâbe"si olmuştu. Ünlü yayıncı, Fransız sansürüyle başının sık sık belaya girdiği o yıllarda Paris'te La Grande Severine adlı bir de gece kulübü açtı. Bir binanın bodrum katındaki gece kulübünde özellikle kabare türü oyunlara da yer veren Girodias, Marquis çıkılarak hazırlanmış bir oyun sahnelemeye kalkışınca, mahallenin papazı taraıından polise şikâyet edilecek, en sonunda 1964 yılında La Grande Severine de de Sade'ın Yatak Odasında Felsefe adlı yapıtından yola Maurice Girodias, Nabokov'un 'Lolıtası'ndan kazandıjjı parayla 1960'ların başında üç lokanta açtı 'Lolita' o yıllarda beyazperdeye de uyartandı. Üstte Lolita'yı canlandıran Sue Lyon filmden bir sahnede görülüyor. C U M H U R İ Y E T K İ T A P : S A V I 23 A a