Katalog

Cinayet var, şiddet yok Ünlü İngiliz polisiye roman yazarı Agatha Christie'nin bu yıl 100. doğum yıldönümü. Kiminin gözünde mantıksız öykülerin yazarı Christie. Bu öykülerin kahramanları gerçekte var olmayan, aptal ve taklitçi olarak niteleniyor. Söz savunmaya geçtiğinde yazar bir cinayetin dehşet öyküsü olmadan da anlatılabileceğini gösteriyor. Bu da kalem sahibinin gizi. Poirot ve Miss Marple gibi ünlü dedektiflerin yaratıcısı Christie sorgulanıyor. Ama kendi deyimiyle o gerçek öykülerin yazarı. Yüz yıl önce doğan Agatha Christie'nin kitaplan 1 milyardan fazla sattı A DERLEYEN ASLI K Y M AA L sıl adı Agatha Mary Clarisse Miller olan Agatha Christie, 15 Eylül 1890'da İngiltere'de Torquay'da doğdu. Babası amatör tilyatro topluluklarına meraklı, güvensiz yatırımlara karşı eğilimli bir Amerikalıydı. Annesi medyum, ağabeyi Monty tam bir soytarı, ablası Madge ise sürekli giysi değiştiren rahatsız bir kızdı. Yazar, I. Dünya Savaşı'nın ardından pilot Archie Christie ile evlendi. Hayatı boyunca çekingen ve içe dönük biri oldu. Genç Agatha'nın polisiye romanlar yazmadan önce meşum öykiHer ve pembe dizi romanlan yazdığı biliniyor. Polisiye roman yazarlıeında, klasik bir roman olan "Mystery Story" etkili oldu. Bu romanın Fransız dedektifı J. Rouletabille'di. Agatha da kendine Belçikalı bir dedektif seçmekte gecikmedi. Bu Hercule Piorot idi. Kimine göre de genç Agatha G.K. Chesterton'un Hercule Flambeau'sundan etkilenmişti. Bu arada BBC eski çalışanlarından Margaret Osoba yazarın 100. doğum yıldönümünde yeni bir iddia ortaya attı. Buna göre Christie'nin dedektifi H.Poirot 19. yüzyılın korku romanlan yazarı F.Howel Evans'dan çalıntıydı. 1909'da, Agatha 19 yaşındayken Evans'ın bir romanı yayımlandı. Bu romanda geçen soruşturmacının adı Poiret'di. M. Osoba'ya göre Christie'nin Poirot'su Evans'ın Poiretinden izler taşıyor. Agatha Christie ilk büyük başarısını 30 yaşında "Poirot a styles court" adlı romanı ile elde etti. Önce cinayetten hareket ediyor ardından kişileri keşfetmeye çalışıyordu. Gizler yaratmakta üstüne yoktu. İlk romanından itibaren belli bir sıradanlığı seçmişti. Bazılarına göre Belçikalı dedektif H.Poirot gös'cerişli bir grurun simgesiydi. Poirot'nun küçük gri hücreleri büyük Sherlok'un zekâsında yer tutuyordu. Yaşlı kız Miss Marple açığa çıkarılması zor durumları ustaca aydınlatıyordu. Christie romanlarında yıllar boyu, servetle ilgili işlenen cinayetlerin ardından nice, Adeli Fortescua'lar, Lady Alessandra'lar, sir Montague Depleache^ ler, Merrall'lar, George, David ve Vivian'lar, adları genellikle Gladys olan soluk yüzlü hizmetçi kızlar sorgulandı. Kahramahlar bazen giysi değiştiriyor ve yurtdışına çıkıyordu. Nil ve Nizza'da geçen öyküler diğer Agatha Christie'nin 86 yaşındayken çekilmiş bir totoğrafı Christie'nin yarattığı dedektif Poirot, klmilerine göre gösterışli bir gururun simgesiydi "Nıl'de Ûlüm"de Poirot'yu Peter Ustinov canlandırmıştı. lerinden farksızdı. Dış ülkelerde geçen maceralara Amerikalı bir konuk da katılıyordu. Christie romanları çözülen gizle birlikte çekiciliğini yitiriyordu. Yazann romanlarında fantezilere yer yok. Canlılık duyumsanmıyor. Orta sınıf bir burjuva ailesinin renkli ve canlı yaşamının içinde olmasına karşın şaşırtıcı bir özellik bu. Christie'nin romanlarında gözlenen sonsuz sıradanlığa bağlılık yazann çocukluk yıllarmdaki arkadaşları ile açıklanabilir. Bunlar aşçılar, hizmetçiler ve çocuk bakıcılarıdır. Romanlarda listeden ilk silinen suçlular Agatha Christie'nin çocuk dünyasındaki bu dostlarıdır. I. Dünya Savaşf nda bir dönem eczacılık yaptığından zehirler konusunda bilgili olan yazar silâhlara yabancıdır. 70 yıl boyunca aralıksız yazan Christie'nin giz yüklü kitaplan 21. yüzyılın okurlarını da çekeceğe benziyor. Yazdığı dil olan İngilizceden basılan kitapların sayısı 1 milvarı çoktan aştı. Tüm dünvada 44 dıle çevrilen kitaplarının satışı da 1 milyar dolayında. Yazann romanlarından sinema ve TV için yapılan uyarlamalar Christie'nin kaleminden çıkmayan "şık" ve "nostaljik" özellikler taşıyor. Oyuıtcak Agatha Christie romanlannın başansı belki de bunların küçük yaştaki okurların başucu kitabı olmalarında. İçinde ne olduğunu görmek merakı ile kırılan ve veniden monte edilen oyuncaklar gibi Christie romanları da okunduktan sonra çekiciliğini yitiriyor ve bir. CUMHURİYET K İ T A P : S A V I 23 S A Y F A 18