Katalog

DorisIjessing'in öyküleri: "Evlenmeyen Adamın Hikâyesı" Selam bebek 224 s. / 14j0O0jnL/ " Bebeğin zıhınsel gelışmcsı üstüne bir kitap ' Anlamak mı, sevmek mi? ALPER OYSAL 05 Yaşlannda Zihinsel Gelişme Prof. Dr. Ali S.Gİtmez / Verso Yayıncılık , Evlenmeyen Adamın Hikâyesi / Doris Lessing / Çevircn: Taciser Belge / Ilctişim Yayınları / 7.500 TL./ Kod No: 066.096 Bıı kı^ının nasıl bir ınsan olduğunu, cluygularınm, düşüncclcrinın sezgilerının toplamını anl.ılıyıırsanız, bunu yapabildiğinizi hissediyorsanı/, o ki^iyi sevıyor değılsınızdir buyuk olasılıkla, sevilenin kı>ıliğindekı dırenen yanlarla, gızcmlı gorünenle, ya da diş geçmeyenle birlıkte göstcrir sevgi kendini. Anlayan sevme/, seven anlayaLessing, öykülerinın ıkisınde kişilerin içini dı^arı çıkaımayı, onları bütün hissettıkleri, duyduklan, düşündükk^ rı ıle çırçıplak orta yerde soymayı yeğlerken, öykülerin diğer ikisinde ise kahramanların iç dünyalarını lümüyle nıuallak bırakmayı yeğliyor. İlk iki öyküdeki mekânın İngiltere olması, ana iliski ağının aile olması, mekânın aile evi olması yazarın yaratmayı yeğlediği ^ın,ıplak kışiliklerle bağdasıyor bir ölçüde. Bu anlayışın nedeni sevgisizliğinin de nedeni. Diğer öyküler iyıce kurmaca bir nitelik tajıyor, kişiler ve mckânlar iyice egzotik (dışarıdan bakılan, içine girilebileceği hiç düşünülmediği için yargının ağından kurtulan hayalin dilediğince uçarılajarak kurduğu düzmece görünümlcr ile) karşımıza çıkıyorlar. Birinci tipten iki öyküde kişilerin psikolojileri lığme liğme ediliyor, bu ıçi dışarı çıkarma bütün bir ömür boyunca kendi içlerindeki duyguların temel motiflerini döktürerek bunu bir iç yajantı yerine geçirmeyi kcndineözgülük diye (ilk başta kendilerine, sonra diğerlerine, böylecc yine kendilerine) yutturmayı kişisel derinlik kabilinden alanları (tabii çokluk kadınları) önce mutlandıracak, sonra da garip bir daralmayla bajlayıp öfkelenmeye dahi götürecek türden. Yazar için psikolojik yan aranılası türden bir şey, hani kendisi de sanki böyles'ı bir mekanik yüzeyselliğin ha Prof. Gitmez'in yapıtı, günümüzde çocuğun fiziksel gelişiminin geniş ölçüde araştırılıp bilinmesine karşın, bu hzik varlığın altındaki ve yine bu varlığın sağlıklı bıçimde gelişimini belirliyecek olan özün nasıl biçimlendiğinin, nasıl gelişerek crginle^tiğinin pek fazla bilinmemesinden yola çıkılarak, bu ekMkliğin giderilmesini amaçlayan bu araştırma. Kitapta, "öz"ün oluşumunun belirginleşip, erginleşmesinin sınırı olan 05 yaş arası ele alınmış. Kuşkusuz bebeklik ve ilk çocukluğun insan yaşamının en duyarlı, en etkılenır dönemı oluşu, bu sınırlamada rehber olmuş. Bu dönenıde alınanlann kısa sürede özümlenip, yaşam boyu etkili kalması; etkinlenmede gecıkmenin ıse, bır daha yerı doldurulmaz eksiklik bırakması gerçeği somul örneklerle vurgulanmış. Günümüzde anababalar çocuklarını salt büyütmek değil, bu küçük adamları yetıştirmek sorumluluğunu duymaktadır. yat dıyc alınıp bunca yasanmasıııa bir oınür şg liey.i? ınsanın dünyası, sonr.1 da bu dünyanın burıuva yanı tn büyük bdiarısına aileyi kurup, bu aılevi mulluluga erdırdiğınde eriyormuş gibi gorunüvor kurgu böyl« arna ne bildık, ne sıkıcı, ne içkın bir olumluluk bu dünyadan kaV'ik öykülerde öyle pek soluklu verılnıenu>, bu k.ıı,'iş /oraki bir jey, bir olümün, bir a^kın, bır meslcki sekıeııin yarattığı yabancılaşma kışileri var olan üzerine düsundürecek gıbı oluyor. Ama yazar kışilerıne bu noktada ycnı bır yol tuttııı nıuyor, onlarla bırlıkte yasıyor, ,ınu onlara sonıpatı degıl sık sık sıkıntıva döııuşen bır hosgoru hissodiyor. Hayatlarına gıren ender raslantıları bir karabasan halinde yaşanıaları, bu rastlantıları bertar.ıl etmt konusunda gösterdikleri acz, kendileri için önemli olan y,ışantılara şoyle bir takılmaları birer bircy olarak parlayan bu ıns.ınları yazar ve okur ıçin albenısız kılıyor, bır kı>ı halınt' getıremiyor. İkinci tip öykülerde ise durum ı,ok farklı, rastlantıların çok etkılı olduğunu görüyoruz. Yazar, kcndusinın yakın olduğu topluluğun dışında yaratmı^ bu kişilerin kaderlerıni. Bunda (dışındalıkta) en büyük etken kurgu i^ınde bu kişilerin kişisel sezgilcrindcn ötüru (ya da buna "süsleyerek" iç ses diyelim yj da daha başkalarını tatmin etmek ıçın gönül diyelim), (yüksek) sosyete, aile ya da beya/ların dışında kalmaımı kendilerine has ol.ını korumak için en geçerli tercih olduğunu sezrneleri. Hayatın oturusmamış bir dünyanın içinde geçmesi rastlantıların normal akışı oluşturmasına ve kişilerin sezgılerine daha fazla güvenmelerine neden oluyor. En sıradan kişiler kendilerine uymayan şeyleri asla yapmıyorlar; bu arada kendileri için nas olanı busalınım içınde bır yerde buluveriyorlar yazar bu buluşu seviyor oysa güvenli bir toplum içinde, kendileri, gelecekleri hakkında bol bol düşünen, akıllı, mantıklı, ıradeli, iliskileri dengeli kişiler öylesine yüksek bir atalet içindeler ki, gittikleri yöne gitmekten kendilerini alamazken, gitmedıkieri yaııa doğru kıpırdayamıyorlar bile. Yani iç sesin rastlantılaı ile biçim kazanması ve devinmesi söz konusu değil. Rastlantılar sadece kafa karıştınyor, acı çektiriyor, bol bol düşündürtüyor, ama o kadar işte. Rastlantıdakı kehanet okuıı muyor bir türlü. D Bunun bilincinde olan anababalar bu sorumluluğu duyduklan oranda yetistinne konusunda kuşku duymakta ve yetersizliklerini hissetmektedir. Çünkü çocuğun zihinsel gelisimini izlemek ve onu biçimlendirmenin, çocuğun beslenıne ve bakımından çok daha derin bir anlam taşıdığı, salt anababanın değil günümüz insanının kabullendiği kaçınılmaz bir gerçek olmaktadır. Bu kitap, doğum öncesinden başlayarak çocuğun fizik gelişiminin yanı sıra, ruhsal ağırhklı gelişimini vermektedir. Anne karnında, annenin duygusal değişmelerine koşut olarak bebeğin kişiliğinin belli yönde oluşmasından yola çıkıyor. Doğum sonrası davranış biçimleri, beslenmede annebebek iliskılerinin bebeğin kişilik gelişimine etkisi somut örneklerle verilmiş. İlk haftalarda dış dünya ile ilişkilerinin bebeğin zihinsel gelismesinde ne denli belirleyici olduğu vurgulanmıs. Yazar, çocugun aylık gelişmelerini izlerken, kendi çocuğuna ilişkin tuttuğu günlükleri de katarak olaya daha samimi ve gerçek bir yaklaşımla girmiş. Öğrenme olayının zorlayarak değil, oyun yoluyla olduğu yazarın önemle iizerinde durduğu konulann başında geliyor. Yine yazar, salt bunu vurgulamakla yetinmeyip, oyun örnekleri vererek anababalara yardtmcı oluyor. Olgunlaşma ve ha/ır bulunuşluk üzerinde yaşlara göre çizelgcler verilmis. Bu konuda yazar ın en çarpıcı yakla^ımlarından bin de gelişım özellikltrinin gencllemesine gidilmcsine karşın, bunların her ı,ocukta farkh düzeyde, farklı biçimde gözlemlenebileceği belirtilip, bir endişeyv kapılarak, herhangi bir zorlamaya gidilmemesi konusunda anababaların uyanlması olmuş. Bebek beklerkcn veya çocuk yetiştirirken, onların zihinsel ve ruhsal gelıjıminı sağlıklı kılnıa sorumluluğunu taşıyan, onları sosyal birer varlık t)l<ırak yetijtırme endijcsinı duyan her anababanın okuması gereken bır yapıt.D Oı. Zergfin Altıntaş Psikolojik özellikler İnt^iliz yazar Doris Lessing 1919 yılında İran'daki Kirmanj.ıh kentinde dogdu. 1924 yılında ailesiyle birlikte Güney Rodezya'ya gıttı. 1949'dan itibaren de Loııdra'da yaşanıaya basladı. İlk yapıtlarında Alrikj'daki anılarmı \e oradaki Avrupalıların iklim ve toplum sal koşullarından ilerı gelen psıkolopk sorunlannı, geıçekçı bu gö/le ıııceleyen Lessıng ırk ayrımına da k.ır>ı çık tı. 1956 yılında Komünist Pani'den ayrılarak "Yenı Sol"a yaklaşan Lessing'in 1950 yılında Lemdıa'da y.ıvınılanan Türkü Söylüyor Otl.ir .ıdlı yapıtı Can Yayınları; Afrika Övkülcri ad'ı yapıtı da Kaynak Yayınları arasırula daha öın.e yayınılanmı^lı Ocıııs Lessıng'ın başlaa yapııl.uı şunlaıdıi' Bu Yaşli Reis'in Ülkcsivdi (19.51), Vygun Bir Evlilik (1954), Fırtınayla (}elen Dalga (1958), Kusatılmıs (1965), Dört Kapıh Kent (1969) Sevme Alışkanhğı (1957), Sag Kalanın Anıları (1976). Doris Lessıng'in yapıtlarında psıkoloıık, nevrotık ve erotik konular ağırhklı olarak yer alıyor. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 6 S A Y F A