Katalog

6 Son Araştırmalardan CBT 1485/4 Eylül 2015 Amerikalıların tahminlerine göre düzensiz olarak ortaya çıkan hava olayı El Nino bu sefer çok etkili olacak. Ulusal Deniz ve Atmosfer Dairesi müdür yardımcısı Mike Halpert, yaşanması beklenen El Nino kasırgasının 1950’e kadar inen kayıtlara göre en şiddetlisi olacağını açıkladı. Son El Nino Mart ayında yaşanmıştı ve yenisi 2016 ilkbaharında bekleniyor. Bu iklim fenomeninde ekvator bölgesindeki okyanus yüzeyinin önemli ölçüde ısınması ve bölgelere göre şiddetli yağışlar veya kuraklıklar getirdiği bilinmekte. El Nino’nun bu seferki şiddeti, ekvatordaki Pasifik yüzeyindeki sıcaklığın diğer zamanlardan en az iki derece daha yüksek olabileceği tahmin edilerek hesaplandı. Bu tür bir ısınma son 65 yıl üç kez ölçülmüş: 1972/72, 1982/83 ve 1997/98. Bugüne kadarki en şiddetli El Ni En şiddetli El Nino geliyor 500 yıllık duvar yazısı tarih anlatıyor Uzun yıllar devam eden kuraklıklar siyasal devrimlere neden olabilmektedir. Bunun tarihte bazı örnekleri vardır. Mesela Mezopotamya, Mısır ve Maya kültürleri gibi. Fakat bu konuyla ilgili ilk kanıtları bilim insanları şimdi Çin’deki bir mağarada buldular. QuinLing sıradağlarında bulunan Dayu Mağara’sındaki duvar yazılarında son 500 yıldaki kuraklıklar ve siyasi sonuçları hakkında bilgiler veriliyor. Mağaradaki duvar yazılarından yedisi bölgesel kuraklık dönemleriyle ilgili. Dört tanesi 16. ve 18.yy’da üç tanesi ise 19. yy’da yaşanmış. 1707 yılına ait bir duvar yazısında şöyle diyor: “8 Haziranda, Quing Hanedanı’ndan İmparator Kangxi’nin 46.saltanat yılında Ningxiang valisi dua etmeye gelmiştir.” Yüzyıllarca devam eden bir gelenekti bu. Çünkü mağara bir kült yeri olarak kabul ediliyordu. Ve kuraklık dönemlerinde dinsel olmayan bir önem de taşırdı. Yöre halkı buraya su almak için geliyordu. İnsana ait kalıntılar diğer birçok mağarada bulunmasına rağmen buradaki yazılı bilgiler eşsizdir diyor araştırmacılar. Sonuçta bu bilgiler jeokimyasal analizlerle de doğrudan ilişkilendirilebildi. Ayrıca ağaç halkaları gibi iklim değişimleri hakkında bilgi veren dikitler ve sarkıtlar da incelendi. Bu şekilde bazı kimyasal elementlerinin yoğunluğunun, anlatılan kuraklık dönemleriyle dar ulaştı. Bilim insanları L.sceleratus’u “Akdeniz’deki en tehlikeli yabancı balık” olarak tanımlıyor. Zehirli balık birkaç yıl önce Süveyş Kanalı üzerinden Akdeniz’e girmiş ve hızla Doğu Akdeniz’e yayılmıştı. Araştırmacılar bir istiladan söz ediyor. Ve tehlikeli balıkların sayısı Batı’da da artmaya başladı diye uyarıyor Rodos Deniz Araştırmaları Merkezi’nden Maria Corsini –Foka. Rodos kıyılarında balon balığı oldukça fazla. Malta, İtalya ve Cezayir’den de zehirli balıkla ilgili haberler geliyor. Toksikologlar balığın halk arasında yeterince bilinmemesi yüzünden endişeli. Çünkü balon balığının zehri olan tetrodotoksin en zehirli sinir zehirlerinden biri. Ülkemizde zehirlenme haberleri ilk olarak 2003 yılında duyulmuştu. Zehirli balık o tarihte ilk kez Akdeniz’de, Akyaka önlebağlantılı olduğu anlaşıldı. QuinLing sıradağları çevresindeki iklim en başta muson yağmurlarından etkilenir. Yıllık yağışların yüzde 70’i Haziran ve Ekim ayları arasında düşer. Yağış dönemleri çok erken ya da çok geç başlar ya da kısa olursa, çevrenin ekosistemi ve tabii toplum için de ciddi sonuçlar doğurur. İnsanlar yeterli su bulamadıklarında çatışmalar yaşanır diyor Cambridge Üniversitesi’nden Sebastian Breitenbach. “Mağaralardaki ve göllerdeki buluntular, iklim değişimleri ve geçmişteki 1800 yıldaki çok sayıdaki Çin hanedanın çöküşüyle ilgili bağlantıları ortaya koymuştur.” Dayu Mağara’sındaki yazılar 1528 yılındaki kuraklıkta meydana gelen sosyal sorunlar hakkında bilgi verecektir. Bu büyük kuraklık sonucunda açlık yüzünden yamyamlık vakaları bile yaşanmış. 1890’lı yıllardaki kuraklık da hem açlığa hem de sosyal ayaklanmalara yol açmıştı. Bilim insanları geçmişe ait tarihsel ve jeokimyasal verileri bir modele yükleyerek, gelecek için de bir tahminde bulundular. Buna göre QuinLing bölgesinde 2030’un sonlarında yine bir kuraklık dönemi yaşanacak. Ve günümüzdeki genel iklim değişimi de dikkate alındığı taktirde bu kuraklık döneminin geçmiştekinden çok daha etkili olacağı sanılıyor. kaynaklanıyor. Çin nüfusunun yüzde 38’i sağlıksız hava soluyor ve bu nedenle de Çin’de her yıl 1,6 milyon ölüm vaka no 1997/98 tarihlerinde yaşanmış ve Peru, Ekvador, Şili ve Kaliforniya’da şiddetli sağanaklara ve sellere neden olmuştu. Buna karşın rekor kuraklığın yaşandığı Endonezya ve Papua Yeni Gine’de önemli ormanlık alanlar yanmıştı. Beklenen El Nino’nun ABD’nin güneyinde özellikle de kuraklık yaşanan Kaliforniya’da şiddetli yağışlara neden olacağı tahmin ediliyor. Fakat bilim insanları bu yağışların son dört yıldır yaşanan kuraklığı dengelemeyeceğini de söylüyorlar. Atlantik kıyılarındaki fırtına sezonunun daha zayıf, doğuda ve Pasifikin merkezinde ise çok şiddetli geçmesi bekleniyor. El Nino son olarak beş yıl önce dünya genelini etkilemişti. Güneydoğu Asya’da şiddetli muson yağmurlarına, Güney Avustralya, Filipinler ve Ekvador’da kuraklığa, Meksika’da büyük sellere ve Brezilya’da olağanüstü sıcaklıklara yol açmıştı. rinde görülmüş ve bazı balıkçılar tarafından da bir pazarda satılmıştı. Ülkemizde, Yunanistan’da ve Kıbrıs adasında balon balığının tutulması ve satılması yasak. Zehirli balıklar denizde yüzenler için bir tehlike oluşturmuyor. Çünkü tahminlere göre bu zehirli balıklar 10100 m derinlikte hatta daha derinlerde yaşıyor. Son bir araştırmaya göre Çin’deki en kötü hava kirliliği yüzünden her gün 4000’i aşkın insan yaşamını yitiriyor. Dünyanın en yoğun nüfuslu ülkesindeki ölüm vakalarının yüzde on yedisi havadaki zararlı maddelerden Smog, her gün 4000 Çinliyi öldürüyor sı meydana geliyor. Berkeley Earth Çevre Organizasyonu’ndan Richard Muller’e göre günümüzde en büyük çevre felaketi hava kirliliği. Muller, Çin’de havanın en kirliği olduğu zamanlar insanların saatte 1,5 paket sigara içerek gördükleri zararın aynısını gördüklerini söylüyor. Çin’deki en zararlı madde, 2,5 mikrometreden daha küçük olan ince toz. Akciğerlerin derinliklerine kadar sızan bu madde, akci Siyah benekli sırtı gümüş gibi parlayan balon balığı (Lagocephalus sceleratus) aslında gayet iştah açıcıdır. Ama ne var ki bu tropikal balık son derece zehirli. Doğu Akdeniz’de birçok kişi zehirlendi. Ve bu tehlikeli balık artık İtalya ve İspanya’ya ka Öldüren zehirli balık Akdeniz’de yayılıyor Bugüne kadar oyunun gelişmeyi tetiklediği biliniyordu. Oysa Assam makaklarıyla gerçekleştirilen araştırma çok fazla oyunun büyümeyi yavaşlattığını gösterdi. (Science Advances). Araştırmaya katılan Julia Ostner’in (Göttingen Üniversitesi) önerisi şu: Çocuklarınıza sokakta oynamasına izin verin ama iyi gelişip, büyümeleri için de onlara akşamları zengin bir yemek verin. Maymunlardan alınan sonuçlar insanlar için de geçerli. Çünkü çocuklukta çok fazla hareketlilik, mesela atletlerde olduğu gibi büyümeyi ve cinsel olgunlaşmayı geciktiriyor. Evrim biyologları, hayvanların ancak büyüme için gerekli olmayan fazladan enerjiye sahip oldukları ya da oyunun yaşamsal önem taşıdığı zaman oynadıklarını düşünüyordu. Oyunla ilgili davranışlar bu yüzden büyüme farlılıklarına dayanan araştırmalarda bir faktör olarak dikkate alınmamıştı. Çok fazla koşturup oynayan geç büyüyor Tayland’daki Phu Khieo bölgesindeki 17 genç Assam makak maymunu (Macaca assamensis) incelendi. Biraz kısıtlı yiyecek verildiğinde bile oyun davranışları yüzde elli oranında büyüme farklılığına neden oldu. Bu da, büyüme için gerekli olmayan enerjinin oyun için kullanılmasına dayanan teorinin doğru olmadığını gösteriyor. Özellikle de erkek maymunlar büyümek için yeterli enerji kalmayana kadar koşturup oynuyor. Enerji, az yedikleri için değil daha az dinlendikleri için yeterli olmuyor. Eğlence, beslenme veya uyku kadar yaşamsal önem taşımamakta. Peki evrim bazı hayvanlara yine de bu yetiyi niye verdi? Eğlence ve oyun hayvanlara yeteneklerini daha güvenli bir şekilde kazanmalarına ve geliştirmelerine imkân veriyor.