Katalog

14 Hayvancılık CBT 1485/4 Eylül 2015 Hayvancılık sektörü çözülüyor... Et fiyatları yükseliyor Bu çalışmanın öznesini oluşturan hayvancılık sektöründeki çöküş, 1980’li yıllarda tarımın geçirdiği trajik değişimin sonucu olarak gerçekleşti. Makalede bu değişimin hayvancılık sektörü üzerine yarattığı etkiler üzerinde duruluyor. Bayram Ali Eşiyok, BayramAli.Esiyok@kalkinma.com.tr T ürkiye’nin kendi kendini besleyen ülke olma niteliği 1980’li yıllarda gündeme gelen politikalar sonucunda değişmiş durumda. Türkiye artık tarım ve hayvancılıkta net ithalatçı bir ülke. Tarıma yönelik neoliberal politikalar sonucunda destekler azalırken, tarım çok uluslu gıda tekellerine karşı korunmasız hale getirildi ve zaman içerisinde üretim ve ekim alanlarında önemli boyutlara varan aşınmalar yaşandı. Bu çalışmanın öznesini oluşturan hayvancılık sektöründeki çöküş, 1980’li yıllarda tarımın geçirdiği trajik değişimin sonucu olarak gerçekleşti. Makalede bu değişimin hayvancılık sektörü üzerine yarattığı etkiler üzerinde duruluyor. ken, manda sayısı 909 bin azalmış. Toplam azalış ise yaklaşık 29 milyon baş gibi yüksek değere ulaşmış. Hayvan varlığındaki azalış yüzde olarak ifade edildiğinde; sığır sayısı %11.1 oranında düşerken, manda sayısı %88.2, koyun sayısı %36, keçi sayısı %45.7 ve toplam hayvan sayısı ise %34.2 oranında düşmüş. Kısaca, 19802014 arasında Türkiye hayvan varlığında çöküş olarak nitelendirilebilecek bir tablo var karşımızda. gözleniyor. Buna göre uluslararası et fiyatı endeksi 2014 yılının Ocak ayında 182.2 iken, 2015 yılının Temmuz ayında %174.1’e düşmüş. 2015 OcakTemmuz arasında ise et fiyat endeksi 183.5’den 174.1’e gerilemiş. Bir yandan Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde meydana gelen siyasi gelişmeler, diğer yandan uygulanan neoliberal politikalar sonucunda Türkiye’nin hayvan varlığı dramatik düzeyde aşınmış durumda. 1980 yılında 84,6 milyon olan toplam hayvan varlığı %34.2 oranında düşerek 2014 yılında yaklaşık 56,7 milyona gerilemiş. Hayvan türleri arasında en dramatik aşınma manda, keçi ve koyun sayısında izleniyor. Buna göre 1980 yılında yaklaşık 19 milyon baş olan keçi sayısı, 2014 yılında 10,3 milyona gerilerken, koyun sayısı yaklaşık 48,6 milyondan 31 milyona, manda sayısı ise 1 milyondan 122 bine düşmüş. 19802014 arasında sığır sayısı 1,771 bin baş, koyun sayısı 17,515 bin baş, keçi sayısı 8,696 bin baş azalırTablo 1: Hayvan Varlığındaki Çöküşün Tablosu (Birim: Bin Baş)   1980 2012 2013 2014 Azalış (Baş) Azalış (%) Sığır 15,894 13,915 14,415 14,123 1,771 11.1 Manda 1,031 107 118 122 909 88.2 Koyun 48,630 27,425 29,284 31,115 17,515 36.0 Keçi 19,043 8,357 9,226 10,347 8,696 45.7 T. Toplamı 84,598 49,804 53,043 55,707 28,891 34.2 HAYVAN VARLIĞINDA ÇÖKÜŞ Tablo 2: Canlı Hayvanlar, Et ve Et Ürünlerinde İthalat (Bin $) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Canlı Hayvanlar 333,080 1, 028,121 852,074 346,448 139,891 83,679 Et ve Et Ürünleri 251,235 514,810 99,743 29,279 12,106 26,980 934,153 Toplam 584,315 1, 542,931 951,817 375,728 151,997 110,659 3, 717,446 Toplam 2, 783,293 Kaynak: TÜİK Perakende Et Fiyatları: TÜİK TEFE verilerine göre 2015 Temmuz ayında dana eti bir önceki aya göre %3.70 oranında artarken, koyun eti %4.06 oranında artmış. GELİNEN NOKTA: İTHALAT TUİK TÜFE verilerine göre 2014 yılı perakende dana Türkiye, 2010 yılında kırmızı et fiyatlarının aşırı yüketindeki fiyat artışı % 18.7 olarak gerçekleşmiş. Temmuz seldiğini gerekçe göstererek sığır eti, kasaplık ve besilik 2014 itibarı ile 29,0 TL/Kg. olan perakende dana eti ficanlı sığır ile kasaplık koyun ithalatına yöneldi. Bunun yatları Temmuz 2015’de 37,0 TL/kg’a yükselmiş. 2014 sonucunda Türkiye’nin 2010 yılı Ağustos ayından 2015 Temmuz 2015 Temmuz ayları arasında dana eti fiyatı % yılının Haziran ayına kadar yaptığı toplam ithalat 3,7 mil28 oranında artış göstermiş. yar dolara yükseldi. 20102015 yılları arasında yaklaşık TUİK TÜFE verilerine göre perakende koyun eti fiyatı 2,8 milyar dolar canlı hayvan ithalatı yapılırken, 1 milyar 2014 yılında % 2.8 oranında artmış. 2015 Yılı Temmuz dolara yaklaşan et ve et ürünleri ithalatı gerçekleştirildi. ayı fiyatı 30,4 TL/Kg olarak gerçekleşmiş. 2015 yılı Ocak Ancak yapılan ithalata rağmen et fiyatları artmaya devam –Temmuz dönemi içerisinde perakende koyun eti fiyatı % etti. Böylelikle ithalatın çözüm olamayacağı, hayvancılığa 12.7 oranında artarken, Temmuz 2014 – Temmuz 2015 yönelik daha temel yapısal sorunların çözülmesi gerektiği döneminde ise % 13.6 oranında artış göstermiş. ortaya çıktı. Daha uzun erimli değerlendirildiğinde, 2005 Ocak ayında 11,28 TL/Kg olan perakende dana eti satış fiyatı DÜNYADA DÜŞERKEN BİZDE %229.4 oranında artarak 2015 Temmuz ayında 37,161 TL/Kg’a yükselmiş. Koyun eti ise 10,13 TL/Kg’dan 30,395 ARTIYOR… FAO’nun uluslararası et fiyat endeksine göre et fiyat TL/Kg’a çıkmış. Artış oranı %200. Grafikte dana ve koyun ları düşerken (Tablo 3) ülkemizde son aylarda hızlı artış etinde meydana gelen dramatik yükseliş gösteriliyor. Sonuç olarak, 1980’lı yıllarda uygulanmaya konan politikaların trajik sonuçları 1990’lı ve 2000’li yıllarda ortaya çıkmış durumda. Türkiye artık tarım ve hayvancılıkta net ihracatı değil, net ithalatçı bir ülke. Gelinen bu noktada hayvancılığın yeniden yapılanmasına yönelik acil eylem planının hazırlanıp uygulanması kaçınılmaz gözüküyor. Grafik: 2005 Ocak2015 Temmuz Arasında Aylık Dana ve Koyun Etinin Perakende Hayvancılık sektörünü geliştirmeSatış Fiyatı (TL/Kg) ye ve desteklemeye yönelik önlemlerin alınmaması durumunda et fiyatlarının ve Tablo 3: Uluslararası Et Fiyat Endeksi (20022004:100) ithalatın (dışa bağımlılığın) daha 1/2014 12/2014 1/2015 2/2015 3/2015 4/2015 5/2015 6/2015 7/2015 da artmasını bekEt 182.2 196.4 183.5 176.9 170.4 170.8 172.6 173.6 174.1 lemek gerekiyor. Kaynak: FAO.