Katalog

www.iku.edu.tr BİLİM KÜLTÜR VE EĞİTİM Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu Hocamızın Anısına İstanbul Kültür Üniversitesi Genel Sekreteri “İnsanlık karanlık çağlara doğru hızla götürülüyor. Sınırlar kalkıyor, ulus devletler yok ediliyor, yüzlerce etnik küçük bölünmeler yaşanıyor. Bilim ve teknoloji hiç olmadığı kadar küresel sermayenin elinde.” Göçmen Hamamı kitabında kuantum kimyacısı, kuramsal kimyacı ve moleküler biyolog Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu böyle demişti. İnsanlık karanlık çağlara doğru götürülürken maalesef Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu aramızdan ayrıldı. Sadece başarıları değil çok yönlü kişiliği ile ülkemizin onuru, Türkçe savaşçısı, ülkesine milletine âşık bilim adamı olarak tarihin sayfalarına adını gururla yazdırdı. Çok değerli bilim adamımız, Türkiye Başkonsolosu olan babası Nüzhet Haşim Sinanoğlu’nun görevi sırasında İtalya Bari’de 1935’te doğmuş. 2. Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla birlikte aile 1939 yılında Türkiye’ye dönmüş. Ünlü sanatçı Esin Afşar’ın da ağabeyi olan Oktay Sinanoğlu, eğitimini Ankara’da yaptı. Erken yaşta babasını kaybetmesiyle şimdi TED Koleji olan Yenişehir Lisesi’de burslu öğrenci oldu ve 1953 yılında bu okulu birincilikle tamamladı. Okulun bursuyla Kimya Mühendisliği okumak üzere ABD’ye gönderildi. 1956’da ABD Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kimya Mühendisliği’ni birincilikle bitirdi. 1957’de MIT’yi de sekiz ayda bitirerek yüksek kimya mühendisi oldu. 1959’da Kaliforniya Üniversitesi Berkeley’de kuramsal kimya doktorasını tamamladı. Aynı zamanda bu dönemde Atom Enerjisi Merkezi’nde araştırmalar yaptı. Dergilerde yayımlanan yazılarıyla pek çok üniversiteden teklifler geldi. 1960 yılında Yale Üniversitesi’nde ”yardımcı profesör” olarak çalışmaya başladı. 19611962 “Öğecik (atom) ve özdeciklerin (moleküllerin) çok eksicikli (elektronlu) kuramı” ile profesörlüğe adım attı.Temel fizik kanunlarından başlayarak çeşitli maddelerin kimyasal ve fiziksel özelliklerini bulmak için gerekli bu temel kuramla, 50 yıldır çözülemeyen bir matematik kuramını bilim dünyasına kazandırdı ve profesörlüğe yükseltildi. 1962 yılında Yale Üniversitesi’ndeki profesörlüğünün yanı sıra Harvard Yrd. Doç. Dr. Ethem Tarhan Üniversitesi’nde kendisinin bulduğu ”yeni kuantum (nicem) kimyası ve fiziği” üzerine üst düzey dersler verdi. 26 yaşında, son 300 yıldır Batı’da en genç yaşta profesör olan kişi olarak Yale Üniversitesi tarafından dünyaya tanıtıldı. Temmuz 1963 Yale Üniversitesi’nde resmen “tüm” profesör oldu. Temmuz 1964’te ODTÜ’ye danışman profesör oldu ve eğitimin Türkçe yapılması gerektiği üzerine çalışmalara başladı. 1964’te Yale Üniversitesi’nde ikinci kürsüye atandı; bu kürsü dünyada yeni kurulmaya başlanan ”Moleküler Biyoloji” idi. Kalıtımı sağlayan DNA molekülünün yapısının neden çift sarmal olduğunu ve bunu bir arada tutan kuvvetlerin ne olduğu üzerine yaptığı çalışmasıyla (”solvofobik” ”çözgen iter kuvveti” kuramı) moleküler biyolojinin kurucuları arasına katıldı. Ülkesi ile teması ve sonrasında uluslararası konferansları ile neredeyse hayatının önemli bölümünü uçakta geçirmişti.İstanbul’da yaz okulları düzenledi. ”Nicem Kimyası” üzerine; savaş sonrası ve soğuk savaş nedeniyle birbirinden kopuk olan dünyanın dört bir yanındaki bilimcileri böylece bir araya getirerek bu alandaki alışverişle bilimsel anlamda yeniliklere adım atılmasını da sağladı. Tamamen ayrı bir saha olan yüksek enerji fiziği üzerine çalışmaları sonucu ”yeni sekiz mezon (maddeyi oluşturan temel taneciklerden sekizi) ve özellikler kuramı”nı buldu. 1962’den günümüze dek ilk TÜBİTAK Bilim ödülünü, ilk Sedat Simavi ödülünü, General Motors ünlü Ceo’su anısına verilen “Alfred Sloan” ödülünü aldı. 1992’de bilgi çağı, 1995 de İLESAM üstün hizmet ödülünü, ayrıca yılın fikir adamı, yılın bilim adamı ödüllerini aldı. Yıldız Teknik, Yesevi Kazakistan ve benzeri birçok kuruluşta profesör, mütevelli heyet üyesi, Atatürk Kültür Kurumu asli üyesi oldu. 250 kadar uluslararası bilimsel yayını, bilim kuramları, çeşitli dillere çevrilmiş kitapları bulunuyor. Türkiye’de de Türkçe olarak pek çok yayınları var. İki kez Nobel’e de aday gösterilmişti. 1973‘de Almanya’nın en yüksek “Aleksander von Humboldt Bilim Ödülü” nü ilk kazanan kişi olması önemlidir. 1975‘de Japonya’da “Uluslararası Seçkin Bilimci Ödülü verilmiş. Yine 1975 yılında özel kanunla Oktay Sinanoğlu’na ilk ve tek Türkiye Cumhuriyeti profesörü unvanı verildi. 1976‘da Japonya’ya Türkiye Cumhuriyeti Özel Elçisi olarak gönderildi. Kendisi TürkJapon kültür, bilim ve eğitim ilişkilerinin temellerini attı. Amerikan Bilim ve Sanat Akademisinin ilk ve tek Türk üyesi. Meksika hükümeti tarafından yüksek Bilim Ödülü “Elena Moshinsky” ile ödüllendirildi. 1980‘li yıllarda çalışmalarını kimya biliminin basit bir şekilde öğretilmesine yönelik bir kuramsal çerçeve üzerinde yoğunlaştırdı. 1993‘te Yale Üniversitesi’ndeki profesörlük görevlerinden erken sayılabilecek bir yaşta emekliye ayrıldı. Aynı yıl Türkiye’ye dönerek Yıldız Teknik Üniversitesi FenEdebiyat Fakültesi Kimya Bölümü’nde profesörlüğe atandı. 2002 yılında bu görevden de emekliye ayrıldı. Türkiye’de bulunduğu dönemde çalışmalarını daha çok Türk ulusal kimliği ve Türk diliyle ilgili milliyetçi görüşlerini yaymaya adadı. Eğitim dilinin resmi dil olması gerektiğini ve yabancı dilin takviyeli olarak öğretilmesinin gerektiğini savundu. Matematiksel yapısından dolayı Türkçe’nin en iyi bilim dili olduğunu söyledi. Yaşamı boyunca Kuantum mekaniği’ne birçok katkıda bulunmuş bir bilim adamıdır. P.A.M. Dirac’ın de üzerinde uğraştığı ancak çözümleyemediği bir problemi, “Kuantum mekaniği”nde, Hilbert uzayının tipolojisi ve içerdiği yüksek simetrileri çözdü. Böylece Kimya bölümünü bu topolojik inceleme ile sağlam bir temele oturttu. Tüm akademik çalışmaları içinde en önemli 5 kuramı şöyledir: 1 Many Electron Theory of Atoms and Molecules (1961) – Atom ve moleküllerin çok elektronlu kuramı. 2 Solvophobic Theory (1964)– Çözgeniter kuramı. 3 Network Theory (1974) – Kimyasal tepkime mekanizmaları kuramı. 4 Microthermodynamics (1981) – Mikrotermodinamik 5 Valency Interaction Formula Theory (1983) – Değerlik kabuğu etkileşim kuramı.. Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu neler demiş… İşte onu efsaneleştiren sözler. “…Yeni bulduğum kuvvete, etkiye bir isim koymalıydım. Kuvvetin mahiyeti şöyle ya, DNA molekülleri suyu tutacaklarına birbirlerini tutmayı tercih ediyorlar, yani sıvıdan kaçıyorlar, o yüzden alanlarını küçültüyorlar, çift sarmal oluyor. Sonunda solvent’ten solvo dedim, ‘kaçar, korkar’ anlamında da ‘fobik ‘ dedim, ‘solvofobik’ oldu…” “…ABD içinden çok göçmüş bir ülkedir, tabii pat diye göçmez, arada bir canlanır, tekrar bir şeyler olur ama içinden çok zayıf tarafları vardır. Dünyada en büyük borcu olan devlet mesela. İç ve dış. Ama bir devingen tarafı vardır, arada birşey çıkarırlar bir sene öyle idare ederler, sonra yine inişe geçerler. Öyle pek göründüğü gibi bir güç değildir…” “...GENÇLER, Türkiye’ de adet haline gelmiş göstermelik işlerden kaçının. Sırf üniversite bitirdi desinler diye, ananız babanız Amerika’da mastır yaptı diye öğünebilsin diye yükseköğrenime gitmeyin. Sonunda ancak kendinizi kandırırsınız. Temel gayeleriniz, kendinizin ufak çıkarları ötesinde, kendiniz dışında, bu ülke, bu ulus, Türk dünyası, Avrasya ve insanlık için olsun. Yüksek hedefleriniz için çalışın. O zaman, kendi durumunuz da kendiliğinden düzelecektir. Maddiyat ile maneviyati dengeleyin. Formülünüz ‘bilim’+’gönül’dür. Bu iki kanadın biri eksik olursa ne kendinize ne de insanlığa hayrınız dokunur.” Hayat felsefesi, engin zekâsıyla, ülkemizi küreselleşen dünyada başarı ile temsil eden büyük bilim adamı Prof. Dr Oktay Sinanoğlu’nun yaşamından dersler alınmalıdır. Beyin göçünün önlenebilmesi için akademisyenlerimize yaşamlarının her evresinde destek olunmalıdır. Prof. Dr Oktay Sinanoğlu’nun cenazesi 25.05.2015 tarihinde ülkemize getirildi.Prof. Dr. Sinanoğlu için 26 Nisan’da saat 10.00’da Caddebostan Kültür Merkezi’nde (CKM) anma töreni düzenlendi. Törenin ardından, Karacaahmet Mezarlığı’nda toprağa verildi. Değerli hocamızı rahmetle anıyoruz. http://mucizeturkler.com/oktaysinanoglu http://www.biyografi.net/kisiayrinti. asp?kisiid=2746