Katalog

Sağlık CBT 1459/6 Mart 2015 17 Yenidoğan bebeğinizde karşılaşacağınız sorunlar nelerdir? Doç. Dr. Tuğba Gürsoy VKV Amerikan Hastanesi Pediatri Bölümü A ylardır beklediğiniz gün geldi ve bebeğinize kavuştunuz. Onu kucağınıza alıp evinize götürdüğünüzde sizin için yepyeni bir hayat başlar ve bu yeni hayatınızda bazı sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Aslında bu sorunların çoğu basit ve bebeğinizin geri kalan yaşamını etkilemeyecek sorunlar olsa da, bu yeni süreçte sizlerin huzurunu kaçırabilir. Bilinmeyen bir durumla karşılaşmak yerine, gelişebilecek sorunlara karşı önceden hazırlıklı olmak ve o durumda ne yapacağını bilmek kişiyi rahatlatır. Bu yazıda yenidoğan bebeğinizi eve götürdüğünüzde karşılabileceğiniz sorunlara ve bu sorunlarla karşılaştığınızda neler yapabileceğinize kısaca göz gezdireceğiz. Bebeğim sarardı, ne yapmalıyım? Bebeğiniz doğduktan 25 gün sonra önce göz akları ve daha sonra da cildi sararabilir. Yenidoğan bebeklerin çoğunda ortaya çıkan bu sarılığa “fizyolojik sarılık” veya “normal bebek sarılığı” denir ve genellikle ilk bir hafta içinde herhangi bir yan etki oluşturmaksızın kendiliğinden geçer. Ancak bazı durumlarda sarılık düzeyi normal bebek sarılığından çok daha yüksek düzeylere çıkabilir. Eğer bebeğinizin rengini sarı görüyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna baş vurmalısınız. Sarılıklı bebeklerde anne ve bebek kan grupları ile kan bilirubin düzeyinin tayin edilmesi gerekir. Eğer kan düzeyi belirli bir düzeyin üzerinde ise bebeğinize ışık tedavisi uygulanması gerekir. Işık tedavisi, sarılığın daha da artıp ileride kan değişimi yapılması riskini azaltır. Bebeğim çok ağlıyor, acaba hasta olabilir mi? Bebekler oldukça sabırsızdır ve yaşamak için gereken her şeyde başkasına bağlı oldukları için, isteklerinin hemen yerine getirilmesini isterler. Karnı acıkmış, uykusu gelmiş veya altı kirli olabilir. Bazen de bebekler, görünür herhangi bir neden olmadan ağlarlar. Bebeğiniz aniden şiddetli bir şekilde huysuzlanıyor, ağlamaya başlıyor ve saatlerce susturulamıyorsa, büyük bir ihtimalle gaz sancısı vardır. Gaz sancısı bebeklerin %1530’unda görülür. Genellikle 2. haftadan sonra başlar ve 34 aylık oluncaya kadar devam edebilir. Geceleri daha sıktır ve bebeğin ağlaması normal ağlamalarından farklıdır, bebeğiniz bacaklarını karnına doğru çeker, yumruklarını sıkar ve hareketleri artar. Bağırsak hareketleri sıklaşır ve gaz çıkartır. Başladığı gibi aniden bitebilir, nadiren 24 saate kadar uzayabilir. Ne zaman doktora başvurmalıyım? Öncelikle yapmanız gereken şey, bebeğinizi mümkün olduğu kadar rahat ettirerek huzursuzluk verici şeylerden uzak kalmasını sağlamaktır. Bebeğiniz açsa doyurun ve yeteri kadar aldığından emin olun. Altı kirlenmiş ise değiştirin. Üşümüş ise üzerine bir şeyler giydirin. Terlemiş ise giysilerini değiştirin. Beslenme sonrası ağlıyor ise gazını çıkartın. Tüm bunlarla ilgili sorunu yoksa onu kucağınıza alın, rahat bir yere oturun ve sıkıca tutun. Onunla sakin bir şekilde konuşun, ninni veya şarkı söyleyin. Masaj yapmak, araba ile gezdirmek, kucakta sarmalayarak taşımak, banyo yaptırmak, saç kurutma makinesi ya da elektrik süpürgesi sesini açmak faydalı olabilir. Eğer bebeğiniz, tiz bir sesle veya alıştığınızdan daha farklı bir şekilde, daha uzun süreli ağlıyorsa, ağlamakla beraber, öksürük, ateş, ishal, kabızlık, döküntü gibi başka bir belirti de varsa, veya ne yaparsanız yapın bir türlü susmuyorsa, doktorunuza başvurmalısınız. Yumuşak dışkılar: acaba ishal mi? Yenidoğan bebekler ilk birkaç ay sık sık ve yumuşak dışkı yaparlar. Bu durum normaldir, sevinmeniz gerekir. Bebeğinizin sık dışkılaması, iyi beslendiğinin bir işaretidir. Her bebek aynı sayıda dışkılamadığı gibi, sizin bebeğinizde de günden güne farklılıklar olabilir. Eğer bebeğiniz çok sulu (su gibi) dışkılıyorsa, dışkı pis kokulu veya içinde sümüksü maddeler varsa o zaman ishali olabilir. İshalli bebekte yapılacak en önemli şey, bebeğin yeteri kadar sıvı almasıdır. Doktorunuza danışmadan herhangi bir ilaç vermeyin. Bebeğiniz anne sütü alıyor ise, anne sütüne devam edin. İshali 36 saatten fazla sürüyorsa, dışkısında kan görürseniz, ateşi 38 dereceden fazla ise, yeteri kadar besleyemiyorsanız, ağzı kuru ve az idrar yapıyorsa doktorunuza başvurun. Bebek kabız olduğunda ne yapmalı? Kabızlık dışkı sayısının azalması ve zor dışkı yapılması olarak tanımlanabilir. Birlikte karın ağrısı da olabilir ve bebek dışkısını yaptıktan sonra bu ağrı geçer. Eğer bebeğinizin kabız olduğunu ve zor dışkı yaptığını düşünüyorsanız, öncelikle bir kulak temizlik çubuğu alın ve pamuklu kısmını hafifçe yağladıktan sonra, bebeğinizin makatına yerleştirin, hafifçe sağa sola oynattıktan sonra çıkartın. Bir başka yöntem de, sırtüstü yatan bebeğinizin her iki bacağını ellerinizle tutup pedal çevirir tarzda hareket ettirmek, karnına masaj yapmaktır. Bunlarla bebeğiniz dışkılamazsa doktorunuzun görüşünü alın. Pişik gelişimini nasıl önlerim? Pişikler, özellikle bebeğinizin bez bölgesinde derinin tahriş olmasına bağlı görülen bir cins deri hastalığıdır. Sıklıkla o bölgeye temas eden irritan maddeler nedeniyle ortaya çıkar. Pişikli bölgelerde deri kızarır, kabarır, kaşınır, bazen kabuklanma ve soyulmalar da görülebilir. Pişikleri önlemek için, bebeğinizin altı ıslanır ıslanmaz bezinin değiştirilmesi, düzenli deri temizliğinin yapılması, banyo sonrası derinin kurulanması ve besleyici kremlerin sürülmesi gerekir. Eğer pişik gelişmişse öncelikle bebeğinizin altını dikkatli bir şekilde değiştirdikten sonra, bezini kapatmadan bir süre açık havada kurumasını bekleyin. Daha sonra pişik kremlerini kullanın. Banyo için ılık su kullanılması, sabun kullanılmaması, bebek giysilerinin bol ve rahat olması yeterli olabilir. Eğer pişik bebeğinize aşırı bir rahatsızlık veriyorsa veya bir türlü geçmiyorsa doktorunuza görünmeniz faydalı olur. Üç günü aşan pişiklerde mantar enfeksiyonu olma ihtimali artar. Eğer şişlik, kızarıklık giderek artıyorsa veya üzeri sıcaksa veya bebeğiniz hasta görünüyorsa doktorunuza hemen başvurmanız yararlı olur. Cilt lezyonları hastalık belirtisi midir? Yenidoğan bir çok bebeğin cildinde döküntüler, kızarıklıklar ve başka cilt sorunları görülebilir. Bunların çoğu birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer ve bebeğiniz pürüzsüz bir cilde kavuşur. O zamana kadar, bebeğinizin banyosunu uygun şekilde yapmanız yeterlidir. Her seferinde sabunla yıkamak yerine bebeğinizi duru ılık su ile yıkamanız cildinde rahatlamaya yol açacaktır. Sık sabun ve şampuan kullanılması ciltte reaksiyonlara, kuruluğa ve dermatite yol açabilir. Sabun veya alkol ile sorunlu bölgeleri ovalamak, silmek veya sivilceleri sıkmaya kalkmak doğru değildir. Eğer kızarıklıklar giderek artıyorsa veya büyüyorsa, doktorunuza danışmak gerekir. Ayrıca ilk aylarda bebeklerin ter bezleri yeteri kadar gelişmediği için, aşırı terleme sonucu bebeğinizin cildinde isilik diye anılan küçük, sivilce benzeri kırmızılıklar görülebilir. Bebeğinizin isilik olmasını önlemek için, sık banyo yaptırmanız, aşırı giydirme meniz, oda ısısını fazla artırmamanız ve sert kumaşlardan yapılmış giysi giydirmemeniz gerekir. Burun temizliğini nasıl yapmalıyım? Bebekler sadece burunlarından nefes alabilirler. Bu nedenle özellikle emerken burunlarının tıkalı olmaması, rahat nefes almaları önemlidir. Burun temizliği için öncelikle serum fizyolojik (okyanus suyu) damla kullanın ve içerdeki birikimi burun aspiratörü ile çekin. Başında konak var, nasıl tedavi edeceğim? Bebeğinizin saçlı derisinde ortaya çıkan sarıkahverengi yağlı pullanmalara konak adı verilir. Konak birçok bebekte görülür, bebeğe bir zararı yoktur ancak görüntüsü kötüdür. Kafatasının terlediği durumlarda konaklar artar. Yüzde ve ensede de benzer pullanmalar görülebilir. Konak gelişmesi halinde bebeğinizin başını ılık bir suyla ıslatın. Ardından başına bir miktar badem yağı sürün, 1015 dakika bekleyin ve bebeğinizin başını şampuanla yıkayın, kuru bir havlu ile kurulayın. Sertleşmiş bölgeleri kaldırmak için zorlamayın. Sert konakları yok etmek için, özel konak şampuanları kullanılabilir. Eğer bunlarla geçmezse, konağın altında iltihap gelmeye başlarsa veya konağın etrafı kızarmaya başlarsa o zaman bebeğinizi doktora götürmeniz gerekir. Ağzında beyaz lekeler var, ne yapmalıyım? Bebeğinizin ağzında ve dilinin üzerinde beyaz lekeler pamukçuk olarak adlandırılır. Pamukçuk, bir cins mantardır. Ciddi bir hastalık değildir, dilinin üzerinde, dişetlerinde, yanaklarda, damakta veya dudaklarda bulunabilir, süt kalıntısı veya peynir gibi bir görünümü vardır. Bu plaklar ağrı yapmaz. Göğsünüzde ağrı, kaşıntı ve kuruluk varsa ve eğer bebeğinizi emziriyorsanız göğüslerinizde mantar olabilir. Böyle bir durumda doktorunuzla konuşun ve tedavi olun. Eğer bebeğinizi biberon ile besliyorsanız, biberonları ve emzikleri iyice kaynatarak sterilize edin. İlaç tedavisi gerektirebileceğinden doktorunuza başvurun. Acaba bebeğimin bir sorunu mu var? Yeni bir anne olarak bebeğinizde neyin normal veya neyin anormal olduğu konusunda tam bir fikir sahibi olmayabilirsiniz. Ne zaman doktora başvurmanız gerektiğini kestiremeyebilirsiniz. Eğer aşağıdaki durumlardan biriyle karşılaşırsanız doktorunuza başvurmanız faydalı olur: • Bebeğiniz nefes alırken zorlanıyorsa, kaburgaları içe çöküyor veya dudakları mor gözüküyorsa, • Her beslenmeden sonra fışkırır tarzda kusuyor veya kusmuğu kahverengi veya yeşil ise, • Ateşi 38 dereceden fazla ise, • Gövdesi sarı renk almış ise, • Size bir garip görünüyor veya aşırı halsiz, uykulu, soluk veya çok çabuk uyanıyor ve susturulamıyorsa, • Sizi endişelendiren herhangi bir durum görürseniz doktorunuza başvurmanız faydalı olur. Aklınıza gelen soru ne kadar saçma olursa olsun sormaktan çekinmeyin. Doktorlar bu tip sorulara alışkındır.