Katalog

ÇEVRESAĞLIK Ergene Nehri’ndeki ağır metaller, doku ve organlarda birikiyor! Ergene Nehri’ndeki ağır metal kirliliği soframızdan sonra doku ve organlarımıza da ulaştı. Nehir çevresindeki yerleşimlerde yaşayan ürogenital tümörlü (böbrek, mesane ve prostat kanserli) olguların tırnaklarında bazı ağır metaller anlamlı yüksek bulundu. A Prof. Dr. Osman İnci, [email protected] International Agency for Recearch on Cancer (IARC) bazı ağır metalleri “insanda kanser yapıcı” olarak sınıflamıştır. Doğada kalıcı çevre kirlenmesinde ağır metaller ve bileşikleri ön sıradalar. Toksik ağır metaller; çevre koşullarına dayanıklı olmaları, biyolojik sisteme etki göstermeleri, kolaylıkla besin zincirine girmeleri, canlılarda artan yoğunlukta birikmeleri nedeniyle küresel kirlilik faktörü olarak tüm canlıların yaşamını etkiler. Toksik ağır metal içeren endüstriyel atık suların arıtılmadan alıcı ortama (toprak, göl, akarsu ve denizler) verilmesi ile kalıcı çevresel etki oluşur. Ağır metaller ve bileşikleri doğada bozulmadan kalırlar. “Ağır metallerle kirlenmiş toprak kayıp toprak sayılır.” Özellikle suya dayalı sanayinin 30 yıldır kontrolsüz ve kaçak konuşlandığı Ergene Havzası’nda Ergene Nehri ve kolları endüstriyel atıklarla ağır düzeyde kirlendi. Ergene Nehri’ne Saray, Çerkezköy, Çorlu, Muratlı ve Lüleburgaz ilçeleri ve çevrelerindeki bazı sanayi kuruluşları ve kentsel yerleşim evsel atık sularını genelde arıtma yapılmaksızın vermekteler. Sanayiye yeraltı suyu yıllık tahsisi: 116 milyon metreküptür (DSİ 2013). Bu rakamlar yasal kuyular için olup kaçak kuyuların durumu bilinmemektedir. Ayrıca bölgedeki 3 ilin kullandığı suyun iki katından fazladır. Bölgede tekstil, boya, deri, ve ilaç sanayisi yaygındır. Nehir suyunda yapılan analizlerde su, kurşun ve bakır için IV. sınıf (çok kirli), demir ve kadmiyum III. sınıf (kirlenmiş), çinko içinse II. sınıf (az kirli) bulunmuştur. Yüzeysel su kalitesi sınıfları ve ağır metal kirlenmesi, Ergene havzası çevre düzeni planı haritasında görüldüğü gibi nehir Çerkezköy’den itibaren IV sınıf, Meriç Nehri ile karıştıktan sonra III. sınıftır. Son yıllarda yeraltı sularında da toksik maddeler görülmektedir. Ergene Havzası’nda alınan toprak örneklerinde yapılan analizlerde kadmiyum ve nikel düzeyleri tarım için izin verilen limitin üzerinde bulunmuştur. Bu verilerle ağır metal kirliliğinin tarım topraklarını ciddi düzeyde etkileme sürecinde olduğu açıktır. Ayrıca Meriç Nehri’nde yapılan ağır metal analizinde kadmiyum, kurşun ve çinko düzeylerinin bakanlığın önerdiği balık ve yumuşakçalar için öngörülen değerlerin üstünde olduğu bildirilmiştir. Ayrıca çeltik bitkisinde yapılan iki çalışmada; demir, bakır, çinko, kadmiyum, kurşun, nikel gibi ağır metallerin toksik düzeylerde olduğu yayımlanmıştır. Bu suyla tarım yapanların, bu ürünlerle beslenenlerin uzun süreli ağır metal maruziyeti altında olduğu düşünülebilir. Toksikolojide, kronik maruziyetlerin test edilmesinde biyolojik örnek olarak saç ve tırnak, kısa süreli maruziyet içinse serum, idrar gibi örnekler kullanılmaktadır. Böbrek tümörlü olguların serum, tümör ve normal dokularında ve ayrıca ürogenital tümörlülerde kronik ma yrıca Trakya’da yaşayan böbrek tümörlü olguların kanlarında kadmiyum yüksek, böbreğin tümörlü ve tümörsüz dokularında kadmiyum ve kurşun anlamlı yüksek bulundu. Bu bulgular ağır metal birikimidir ve çevre kirliliği sonucudur. Çevreyi bu düzeyde kirleten esas sorumlu ise nehre arıtılmadan verilen endüstriyel ve evsel atıklardır. Yaklaşık 25 yıldır yapılan nehir suyu analizlerinde, resmi kurum verilerinde saptanan kirlilik giderek artmaktadır. Bölgede yapılan çevre kirliliği kongre ve sempozyumlarda sunulan bildirilerde, konferans ve panellerdeki araştırma sonuçları karar vericiler tarafından dikkate alınmadı. Sonuç olarak tüm Trakya ciddi sağlık sorunları ile karşı karşıyadır ve ekosistem çökmek üzeredir. Araştırmacıların profesyonel standartlara bağlılığını motive edecek yükümlülüklerden birisi de “bilimsel sonuçlar toplumu ciddi olarak etkilediğinden, araştırmacıların kamuya hizmet edecek şekilde davranma yükümlülüğüdür.” Bazı bilimsel sonuçlar, örneğin toksikoloji veya sağlık ruziyeti belirlemek amacıyla tırnaklar da Ergene Nehri’nde yoğun bulunan bazı ağır metalleri araştıran iki çalışma 11. Üroonkoloji Kongresi’nde sunuldu, bilim kamuoyu ile paylaşıldı, kongre özet kitabında yayımlandı. Kongrede oldukça ciddi yankı bulan iki çalışmanın özetleri aşağıda. Çalışma I: Ergene çevresi yerleşimlerde yaşayan ürogenital tümörlü olguların tırnaklarında nehirde IIIV düzeyinde kirlilik içeren ve tarımsal ürünlerde, bitkilerde toksik düzeyde olduğu gözlenen bazı ağır metal derişimleri incelendi (1). Çalışmada 22 böbrek tümörlü, 20 üroepitelyal(mesane) ve 7 prostat karsinomlu olmak üzere toplam 49 olgunun tırnaklarında demir, bakır, çinko, kadmiyum ve kurşun düzeyleri incelendi. Kontrol grubu olarak da Istrancalar’da yaşayan 30 kişi alındı. Kanserli hastaların tümünde kadmiyum, bakır, kurşun ve çinko değerlerinin yüksekliği anlamlı bulundu. (P<0.05) (Tablo:1) Tümörler tek tek incelendiğinde: kadmiyum tüm tümörlerde, çinko ve kurşun ise böbrek ve ürotelyal tümörlerde anlamlı derecede yüksekti (Tablo:2) Çalışma II Trakya’da yaşayan 47 böbrek tümörlü olgu nehir çevresi (24olgu) ve diğer yerleşimler (23 olgu) olarak ikiye ayrıldı. Bu olguların serumlarında, böbreğin tümörlü ve tümörsüz dokularında kadmiyum, kurşun, bakır, çinko ve demir düzeylerine bakıldı (2). Serumda yalnızca kadmiyum yüksek bulundu. Kadmiyum normal referans değeri 01 mikrogram/dl iken nehir çevresinde 3.90, diğer grupta ise 3.78 bulundu. Tüm olgularda kanda kadmiyumun bu düzeyde varlığı halen aktif olarak alındığının göstergesidir. Tümörsüz dokularda da (böbrekte) bakır, çinko ve kurşun yüksekliği birikim bulgusudur. Referans değerlere göre; tüm dokularda(tümörlü ve tümörsüz) kurşun ve kadmiyum yüksekliği bölgede ağır metal kirlenmesi sonucu olabilir. Ergene Havzası dışındaki olguların 12’si Edirne de yaşamaktadır. Nehir çevresi ile diğer yerleşimler arasında ağır metal birikimi açısında bir fark saptanmamıştır. Sonuç olarak her iki çalışmada tümörlü olgularda ağır metal birikimi gözlenmiştir. Nehirde, tarım ürünlerinde saptanan ağır metal yoğunluğu bu birikimin nedeni olarak düşünülmelidir. Bölgede yetişen tarım ürünleri yaygın olarak yine bölgede tüketilmektedir, yaşam içiçedir. Geçişleri önleyen bir sınır yoktur. Bu durumda ağır metal kirliliği başta besin zinciri olmak üzere diğer yollarla insan sağlığını ciddi düzeyde etkiler hale gelmiştir. Ergene bölgesi dışında yaşamak risk faktörünü ortadan kaldırmıyor. Buna göre Ergene çevresi değil tüm Trakya’nın bir çalışma bölgesi olarak değerlendirilmelidir. Bu son çalışma Trakya Üniversitesi bilimsel araştırmalar (TÜBAP) tarafından desteklenmiştir (Proje No: TÜBAP 201288). Kaynaklar: 1) İnci, O. Gülyaşar T., Yolal M., Çakina S., Süt N. Endüstriyel atıklarla ağır derecede kirlenen ergene nehri çevresinde yaşayan ürogenital tümörlü olguların tırnaklarında bazı ağır metallerin araştırılması.11.Üroonkoloji kongresi bildiri özetleri kitabı 2013; sayfa:46768, 2) İnci o., Yolal M.,Gülyaşar T., Çakina S., Süt N., Akdere H.,Atakan İ.H., Ergene Nehri çevresinde ve diğer yerleşimlerde yaşayan böbrek tümörlü olguların kan ve böbreğin normal ve tümörlü dokularında bazı ağır metallerin araştırılması, nehir kirliliği ile ilişkisinin değerlendirilmesi. 11. Üroonkoloji Kongresi bildiri özetleri kitabı 2013; sayfa:578, 30 YILDIR KAÇAK İŞ ile ilgili çalışmalarında olduğu gibi bireyin ve toplumun sağlığını ve gönencini doğrudan etkiler. Bilimsel sonucu göz ardı eden yetkili düşünülemez. Araştırmalar dürüstlük, kurallara uygunluk, tarafsızlık, açıklık ve güvenilirlik gibi etik değerlere dayanır. CBT 140518 / 21 Şubat 2014 İNSANDA ÇEŞİTLİ HASTALIKLAR Yaşam çevremiz, endüstri atıkları gibi insan aktiviteleri sonucu ağır metallerle kirlenmektedir. Ağır metallerle kirlenmiş su ile yapılan sulamalarda bunlar toprakta birikir ve biyoakkümülasyon ile besin zinciri yoluyla insana ulaşır. İnsanda birikirse; doza, süreye, kişinin bağışıklık sistemine ve genetik özelliğine bağlı olmak üzere çeşitli hastalıklara ve hücre işlevlerini etkileyerek kansere neden olmaktalar.