Katalog

YÜKSEK TEKNOLOJİ TÜRKİYE VE GÜNEY KORE İÇİN ÇOK FARKLI BİR KARŞILAŞTIRMA Yüksek katma değer, yüksek teknoloji ve 2023 hedefleri; bir senaryo F Türkiye’nin “ortak bir akıl unsuru olarak planlama” kavramına başvurmadan, yalnızca dış ticaretteki gelişmeler, rekabetçilik, genel olarak “piyasaların düzenleyici mekanizmaları” (örneğin) Kore parametrelerini ile yakalaması, üretim yapısını kalıcı ve radikal şekilde değiştirmesi mümkün olmayacaktır. Dr. Oktay Küçükkiremitçi, [email protected] arklı tarihlerde Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Kalkınma Bakanlığı tarafından yayımlanan strateji belgesi, strateji planı ve X. Kalkınma Planı’nda Türkiye’nin gelecek dönem imalat sanayi yapısı için “yüksek katma değerli ve ileri (yüksek) teknolojiye dayalı ürünlerin üretiminde yoğunlaşmak ve bu ürünleri üreten sektörlerin payını artırmak” genel ilkesinin belirlendiği görülmektedir. Ayrıca, X. Kalkınma Planı’nın 2023 sayısal hedeflerinin belirtildiği “Planın Amaç ve İlkeleri” bölümünde 2023 yılında Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’yı (GSYİH) 2 trilyon dolara, kişi başına geliri 25 bin dolara ve ihracatı 500 milyar dolara çıkarılması, işsizlik oranının ise yüzde 5’e düşürülmesi temel ortayüksek ve yüksek teknoloji içeren sektörlerin her iki ülkede de imalat sanayi içindeki paylarını ve yine bu sektörlerin katma değer yapılarını incelemek yararlı olacak (Tablo 2). Tablo 2 bize ilginç bilgiler veriyor. Sanıldığı gibi G. Kore’de ortayüksek ve yüksek teknoloji düzeyindeki sektörlerin katma değer oranları yüksek değil. Hatta bu sektörlerin tamamı için Türkiye’nin katma değer oranları daha yüksek. İkinci bilgi ise, Güney Kore’nin yüksek katma değer oranlarına sahip olmasa da (daha vulgar bir üslupla söylersek, “çok kârlı olmasa bile”) bu sektörlerin üretimine önemli ölçüde ağırlık vermiş olması, bu sektörler imalat sanayilerinin neredeyse yarısını, toplam gelirlerinin de yüzde 14’ünü oluşturuyor. Peki, o zaman Kore şu anda (2011) nasıl bir milli gelir ve ihracat yapısına sahip, bu sektörleri bu kadar ön plana çıkararak neyi başarmış? 2011 yılı itibarıyla Güney Kore’nin kişi başına geliri yaklaşık 30 bin dolar, ihracatı da yaklaşık 555 milyar dolar (ithalatı ise yaklaşık 525 milyar dolar, dolayısıyla dış ticareti 30 milyar dolar fazla veriyor). Bu değerler, yazının başında belirttiğimiz Türkiye’nin 2023 hedeflerinin biraz üzerinde. Öyleyse, eğer ulaşabilirsek, 2023 hedeflerini gerçekleştirdiğimizde ülke olarak kabaca 2011 yılının Güney Kore’si olacağız. CBT 1405 14 /21Şubat 2014 ihracat ve üretim içindeki payı gibi bilgileri bir arada veren GirdiÇıktı tabloları, bu özellikleri nedeniyle ülkelerin üretim yapılarının incelenmesine ve başka ülkelerle karşılaştırılmasına izin vermektedir. Ne yazık ki, ülkemiz için en son yayınlanan GirdiÇıktı tabloları 2002 yılına ait olduğu için Türkiye için bu tabloyu, Kore için ise 2011 yılı tablosunu kullanacağız. Aklımıza “acaba 2002 yılı verileri mevcut dönem Türkiye’sinin üretim yapısını temsil eder mi” sorusu geldiği için de Türkiye’nin üretim yönünden hesaplanan 2011 yılı GSYİH’sinin sektörel dağılımı ile 2002 yılı GirdiÇıktı tablosundan elde edilen dağılımını kıyaslayarak bu sorunun da yanıtını arayacağız. Yazıyı okunmaz ölçüde sıkıcı yapmamak için elimden Türkiye (*) G. Kore geldiğince az tablo kullanacağım, ama maalesef Sektörler 2002 (**) 2011 2011(***) bazen bundan kaçınmak da mümkün değil. Tarım, avcılık ve ormancılık 11.8 9.0 2.5 Yandaki tabloda Türkiye’nin 2002 ve 2011 Madencilik ve Taşocakçılığı 1.1 1.7 0.2 yılları ile Güney Kore’nin 2011 yılı GSYİH’lerinin İmalat Sanayi 19.8 18.3 31.2 sektörel dağılımı1 bulunuyor. Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı 2.5 2.5 1.9 Tablodaki dikkat çekici şu iki hususu belirtİnşaat 4.7 5.0 6.1 mekte fayda var: BİR SENARYO Toptan ve perakende ticaret 13.6 13.6 8.0 İlk olarak Türkiye’nin 2002 yılı ile 2011 Burada, GirdiÇıktı yöntemi kullanarak ve 2023 hedefi Oteller ve Lokantalar 2.5 2.6 2.7 yılı GSYİH’sinin sektörel dağılımında belirgin olan 2 trilyon dolarlık GSYİH hedefi veri alınarak bir senarUlaştırma, depolama ve haberleşme 14.9 15.3 5.4 bir fark, belirgin bir yapısal değişim yok, hatta yo ve etki analizi yapmak mümkün. Bu senaryo analizini iki Mali aracı kuruluşların faaliyetleri 4.8 3.5 6.9 imalat sanayiinin payında bir gerileme var. Öy alternatif dikkate alarak yaptım; ilk alternatifte Türkiye’nin Konut Sahipliği +Gayrimenkul+Kiralama+ARGE 12.7 16.5 16.0 leyse 2002 yılına ait GirdiÇıktı tablosu verilerini 2002 yılı üretim yapısının tüm özellikleri korunarak 2023 yılı Kamu yönetimi ve savunma, zorunlu sosyal güvenlik 4.9 4.5 5.6 kullanmamız çok da sakıncalı olmayacak gibi gö hedefi olan 2 trilyon dolarlık GSYİH’ye ulaşmasını, ikinci alEğitim 3.0 3.7 5.5 rünüyor. ternatifte ise 2023 yılında Güney Kore’nin 2011 yılı GSYİH Sağlık işleri ve sosyal hizmetler 1.6 1.7 4.1 İkincil olarak, Güney Kore ile Türkiye’nin dağılımının sağlanması (gördüğümüz gibi onlar 2011 yılı üreDiğer 2.1 2.1 3.9 üretim yapısında ise çok belirgin farklar var. Ta tim yapısı ile bizim 2023 hedeflerimizi geçmişler) durumunSektörler Toplamı 100.0 100.0 100.0 rım, ulaştırma depolama ve haberleşme ve ticaret da ihracat, ithalat, toplam üretim değerlerinin ne olacağını Tablo 1: Türkiye ve Güney Kore’nin Üretim Yönünden GSYİH’lerinin Sektörel Dağılımı (%) sektörlerinde G. Kore’nin payları daha düşükken, inceledim. imalat sanayiinin GSYİH içindeki payı ise %31 Sonuçlar özet olarak Tablo 3’te yer alıyor. Notlar : 1Yüzde paylar, sektörlerin imalat sanayii içindeki paylarıdır (bilgi için; ortayüksek ve (sanayi sektörlerinin GSYİH içindeki payları olaBu yazının konusu 2023 hedeflerine ulaşılıp ulaşılamayayüksek teknoloji düzeylerindeki sektörlerin toplam GSYİH içindeki payları Türkiye için yüzde 3.3, rak bakarsak Türkiye’de yüzde 22.5, G. Kore’de cağını sorgulamak olmadığı için, hedefe ulaşıldığını varsaydıGüney Kore için yüzde 13.8’dir). 2 KDO : Katma Değer Oranı = Sektörün Toplam Katma Değeri/ yüzde 33.5). Açıkça görülüyor ki G. Kore ülkemi ğımızı bir kez daha belirtmekte fayda var. Basit senaryo anaSektörün Toplam Üretim Değeri ze kıyasla çok daha sanayileşmiş bir ülke. lizi sonuçları mevcut üretim yapımızla 2023 GSYİH hedeamaç olarak belirlenmiştir. İnceleyeceğimiz konu yüksek teknolojili sektörler ve fine ulaştığımızda ihracat hedefinin altında kalacağımızı dış Bu kısa yazıda, Türkiye’nin mevcut üretim yapısını ince bunların katma değer yapısı olduğu için bu kez OECD (Kal ticaretin açık vermeye devam edeceğini gösteriyor. Aslında, leyerek, hedeflenen 2023 değerleri için nasıl bir dönüşüme kınma için Ekonomik İşbirliği Teşkilatı) sınıflamasına göre 500 milyar dolarlık ihracat hedefi bu analiz kapsamında beihtiyaç olduğu, bu dönüşümün mümkün olması için hangi lirleyici de değil, ihracat yapısı geşartların gerçekleşmesinin gerektiği ve yüksek katma değer reği zaten GSYİH’nin bir bileşeni, (% Teknoloji ve yüksek teknoloji sektörler kavramlarının bir arada geçero nedenle 2 trilyon dolarlık GSYİH Sektörler KDO (% Pay) KDO Pay) Düzeyi liliğini incelemeye çalışacağız. İncelememiz genel olarak bir hedefi onu kapsıyor. Burada önemli Makine ve Teçhizat 37.8 7.1 25.4 8.7 ortayüksek senaryo analizi çerçevesinde ve GirdiÇıktı yöntemine danokta, dış ticaret açığının bu yapıyBüro, Muhas. ve Bilgi İşlem Mak. 41.9 0.0 22.9 10.5 yüksek yanarak yapılacağından, Türkiye’nin 2023 hedeflerini şimdila devam edeceği. Elektrikli Makine ve Cihazlar 29.3 2.6 24.7 5.4 ortayüksek den yakalayan Güney Kore’yi kıstas (benchmark) alacağız. Tablonun en sağındaki Güney Radyo, TV ve Haberleşme Cihazları 21.0 1.5 13.9 3.0 yüksek Güney Kore ile ilgili çok sayıda analizin ve karşılaştırmanın Kore’nin 2011 yılı üretim yapısıTıbbi Aletler, Hassas ve Optik Al. 29.0 0.4 27.1 1.4 yüksek yapıldığını biliyorum, ama Güney Kore ve Türkiye karşılaşna 2023’de ulaşabilmemiz durumu Motorlu Kara Taşıtı ve Römork 24.0 4.1 21.5 10.3 ortayüksek tırmasını bir kez de benden dinlemenizi rica edeceğim. ise, gerçekten çok daha arzulanan Diğer Ulaşım Araçları 48.6 1.0 28.7 5.0 ortayüksek Ekonomideki tüm sektörlerin üretimlerinde kullandıkbir yapıyı ifade ediyor. İhracat 900 Sektörler Toplamı 16.7 44.3 ları girdilerin dağılımı, sektörel katma değer bileşenleri ve milyar dolara dayanmış, ithalat oranları, sektörlerin ürünlerinin ne kadarının diğer sektörler 740 milyar dolar civarında kalıyor. Tablo 2: Türkiye ve Güney Kore’nin OrtaYüksek ve Yüksek Teknolojili Sektörleri ne kadarının nihai tüketiciler tarafından kullanıldığı, sektöİmalat sanayi katma değerinin topNotlar : 1Yüzde paylar, sektörlerin imalat sanayii içindeki paylarıdır (bilgi için; ortayüksek ve yüksek rel ithalatın gerek üretimde kullanılan ara girdiler (üretim teknoloji düzeylerindeki sektörlerin toplam GSYİH içindeki payları Türkiye için yüzde 3.3, Güney Kore lam GSYİH içindeki payı yüzde girdilerinde ithal bağımlılığı) gerekse de yatırım, tüketim için yüzde 13.8’dir).2 KDO : Katma Değer Oranı = Sektörün Toplam Katma Değeri/Sektörün Toplam 30’ların üzerine çıkmış ve Türkiye için kullanılan kısmı (nihai kullanım için ithalat), sektörel gerçekten sanayileşmiş bir ülke yaÜretim Değeri