Katalog

Gıda güvenliği için önce risk analizi Sağlıklı yaşam için gerekli temel besin öğelerinin kaynağı olan gıdaların zaman zaman sağlığa zararlı maddeler içerdiği de olur. Bunların gıdadaki sayısı ve miktarı yıldan yıla artıyor. Artışın başlıca nedenleri; çevre kirliliği, tarımsal uygulamalar, teknoloji yetersizliği ve bilgi eksikliğidir. Prof. Dr. Aziz Ekşi, Ankara Üni. Gıda Müh. Bölümü, [email protected] Matematik Dünyası Kapak konusu: İntegral. İntegral formülleri, Taylor polinomu, serisi ve teoremi, Liouville Sayıları, ArzelaAscoli Teoremleri ve İntegrali parçalayarak hesaplamak gibi bölümleriyle geniş kap F abrika, taşıt ve evden çevreye daha fazla atık yayılmakta ve çevreden de gıdaya da bulaşmakta. Tarımda gübre, pestisit, hormon vb uygulamaların yaygınlaşması da gıdadaki kalıntı düzeyini arttırıyor. Depolama ve teknoloji yetersizliği nedeni ile küflenen gıdalarda mikotoksin oluşabiliyor. Kızartma, ızgara gibi proseslerin yanlış uygulanması da gıdalarda zararlı bileşikler oluşmasına yol açabiliyor. Her yıl bir yenisi tartışılan gıda kaynaklı krizlerin başlıca nedeni budur. Son 10 yılda yaşanan deli dana, kuş gribi, sars virüsü, dioksin, akrilamid, melanin gibi krizler henüz belleklerden silinmedi. 2011 bahar aylarında Almanya’da yaşanan ve E.Coli’ nin H104:O4 suşundan kaynaklandığı kanıtlanan “Ehec krizi“ bunun son örneğidir. Bu nedenle tüketici, gıdalardan giderek daha fazla kuşku duymakta. Öte yandan, zaman zaman ortaya atılan gerçek dışı iddialar da bu kuşkuyu beslemektedir. Maalesef bunların da sayısı ve sıklığı giderek artmaktadır. Bu kirli bilgi artışının başlıca nedeni ise, firmalararası rekabetin acımasızlığı, uzman sorumsuzluğu/densizliği, tüketicinin bilgi eksikliği ve sosyal medyanın ilgisidir. minasyonunun zehirlenmeye yol açma olasılığı gibi. Potansiyel tehlike sayısı oldukça fazladır. Zoonotik hastalık etkenleri (verem, brusella), patojen mikroorganizmalar (Salmonella, Campylobacter,E.Coli), küflü gıdalar (mikotoksin), proses hataları (nitrozamin, akrilamid), tarım uygulamaları (pestisit, hormon kalıntısı), ambalaj aşınması (metal, monomer vb), katkı maddesi (dozun aşılması), çevre bulaşanları (dioksin, metal) gibi… Bunların her biri kuşkusuz önemlidir. Ancak her birinin önemi ve önceliği aynı değildir. Burada sözü edilen, kişisel inisiyatiflerle veya algılarla belirlenen tehlike önceliği değildir. Önemsiz bir tehlike öncelikli olarak tartışılırken, ciddi bir tehlikenin farkında olunmayabilir. Pestisit kalıntıları dururken, zararsız E330 tartışmaları yıllara yayılabilir!.. tehlike önceliği” ile kastedilen, risk analiziBundan dolayı “t nin gösterdiği veya doğruladığı sıralamadır. Risk analizi ise; kısaca tehlike ve risklerin bilimsel bir yaklaşımla değerlendirildiği, yönetildiği ve paydaşlar arasında iletişimin sağlandığı sürecin adıdır. Kısaca “risk değerlendirme”, “risk yönetimi” ve “risk iletişimi” bileşenlerinden oluşmaktadır. Çağdaş gıda yasalarının ve gıda güvenliği uygulamalarının da başlıca ögelerinden biridir. Toplumun da paydaş olarak algılandığı bir yaklaşımdır. Bu sürecin en kritik bileşeni risklerin değerlendirilmesi, başka bir deyişle olası veya geçerli tehlike ve risklerin irdelenmesi ve önceliklerinin belirlenmesidir. Bu değerlendirme; işin doğası gereği bilimsel kanıtlara dayalı olarak çok disiplinli, bağımsız ve tarafsız bir organ tarafından yapılmalıdır. AB’de EFSA (Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi)’nın başlıca görevi budur. Gıda güvenliği ve denetimini de kapsayan 5996 sayılı yasada, risk analizinin esas alınmasının ve bu amaçla risk değerlendirme komisyonları kurulmasının öngörülmesi (MD. 26/1, 26/2). olumlu bir gelişmedir. Ancak işlevsel açıdan yeterliliği tartışmalıdır. Çünkü bu komisyonların, yönlendirici bir organ olmadan verimli çalışması ve etkili olması beklenemez. Bu nedenle atılması gereken ilk adım, adı ne olursa olsun, yukarıda tanımlanan nitelikleri (çok disiplinli, bağımsız, tarafsız) taşıyan ve ”risk analizi” ya da “gıda güvenliği”nden sorumlu bir organının oluşturulmasıdır. Farklı konulardaki komisyonların ve gündemlerinin de bu organca belirlenmesidir. Gelişmelere göre bu organın zamanla EFSA benzeri bir “gıda güvenliği yönetimi”ne dönüşmesi de olasıdır. Bu organın oluşturulması, öncelikle gıda kontrolü ile yetkili olan Gıda ve Tarım Bakanlığı’nın görevi olmalı. Konunun, Sağlık Bakanlığı ile ortaklaşa çalışmayı gerektirdiği de açıktır. Oldukça sık yaşanan ve iyi yönetilemeyen, gerçek tüketiciyi ve gerekse üreticiyi olumsuz etkileyen bunca gerçek ve yapay kriz, bu görevin ne kadar önemli olduğunun göstergesidir. Bu organın başlıca görevleri ve sağlayacağı yararlar; (1) tehlike ve risklerin önem derecesine göre sıralanması, (2) önlemlerin zamanında belirlenmesi ile toplum sağlığının korunması, (3) tüketicinin güven duyduğu bir kaynaktan bilgilendirilmesi ve böylece gereksiz kuşkuların azaltılması, (4) geçek dışı bilgilerin gıda krizine ve paniğe yol açmasının önlenmesi ,(5) gıda sektörünün bu gerçek ve sanal krizlerden daha az etkilenmesi olarak özetlenebilir. samlı ele alınıyor. İkinci dosya konusu TÜBA dosyası. Fatih Özatay, tarihte bilimler akademilerinin yapılarının değiştirilmesi örnekleri yazdı. Umut Akkaya ise TÜBA akademisi üyesi olmayan akademisyenin TÜBA’yı hedef alan zihniyetini ele aldı. Dergide ayrıca matematik ve tarih, popüler matematik, eğitim, problemler ve yarışmalar ve sabit köşeler de mevcut. İnsan ve Uygarlık YÖNLENDİRİCİ ORGAN EKSİKLİĞİ Yaşanan tam bir “sapla samanın birbirine karışma” durumudur. İster gerçek bir tehlikeye dayansın ister sanal bir söylentiden kaynaklansın bu krizlerin nedeni, güvenli bilgi eksikliği ve iletişim yetersizliğidir. Türkiye’de gıda güvenliği, bilgi birikiminin oldukça yeterli olduğu bir alandır. Eksik olan, bu bilginin açığa çıkarılması ve halka duyurulmasıdır. Bu eksiklikte çoğu uzmanın susmayı yeğlemesi gibi, konuştuğunda sesine kulak verilmemesinin de payı vardır. Ancak tek tek uzmanların görüşü ne kadar doğru olsa da tüketici güvenini kazanma açısından tam yeterli değildir. Bu nedenle yanlış bilginin kovulmasına katkısı kısıtlıdır. Bu boşluğu doldurmanın en etkili yolu, verilen bilginin risk analizine dayanması, risk analizinin güvenilen bir kurulca yapılması ve kurulun bağımsız ve tarafsız uzmanlardan oluşmasıdır. Risk analizine dayalı ve tüketiciye saygılı bir bilgi güvenliği politikası izlenmelidir. Kavramsal olarak gıda güvenliği; gıdalarda bulunma veya oluşma olasılığı olan tehlike ve risklerin elimine edilmesi veya azaltılması, başka bir deyişle tüketici sağlığının güvence altına alınmasıdır. Burada sözü edilen tehlike insan sağlığına zarar verme potansiyeli olan etkenlerdir. Küflü gıdada mikotoksin oluşması, pestisit uygulanan gıdada kalıntı bulunması, hijyen yetersizliği nedeni ile gıdaya patojen bulaşması gibi... Risk ise, tehlikenin yol açacağı zararın boyutu ve sıklığıdır. Küfün oluşturduğu mikotoksinin kansere, patojen bakterinin hasatlığa, arsenik konta EKSİKLİKLER Cafer TiryakiBerfin Yayınları İnsanın Afrika’dan çıkışı sırasında ve öncesinde neler oldu? Tarihe uygarlık kurucusu olarak giren toplumlarda onları yağmalayarak yaşayan ekonomiler, Tarihe yön veren ve insana boyun eğdiren cesaretin öyküsü, Zorun ve köleliğin tarihsel kökleri, İnsanlık, yabanıl doğadan kapitalist ulusal parka nasıl geldi? İnsanın evrimsel süreçte doğacı bir ekonomi ve kültüre yöneliş aşamaları, Halkların tarihsel eşitsiz gelişme yasaları altında işleyen ilerigeri dinamikleri, İnsanı sürüden topluluğa, kabileden halka ve sonunda ulusa götüren sürecin zorunlu toplumsal ve genetik yasaları, Irk kavramını yaratan doğal etkenlerin doğuşu, Çağdaş dünyada uygarlık gemisini etkileyen devrimci kurumlar, Uygarlığın göçü, Eşitsiz gelişme altında Asya: Japonyayı kapitalizme götüren tarihsel süreç gibi konuların ele alındığı bir çalışma. İlkyardım Herkes için resimli ilk yardım kitabı eden bu anlayış kendisini üreten anlayışı da tüketmeye başladı. Görünen o ki bu anlayış çok zaman toplumu gündemini meşgul ve tedirgin etmeye devam edecektir. Çünkü müdahale olmuş dengeler bozulmuştu. Sağcılığın karşıtı, çelişkisi, onun dengeleyicisi olan solculuk budanmış yok edilmişti. Dolayısıyla bir tek fikir semirmiş, zararlı hale gelmeye başlamış. İnsanlar şunu iyi bilmeli ki, doğrulara sahip olsak da o doğruları yaşatmak için çelişkilerini ortamda yaşamasına müsaade etmeliyiz. Hatta yaşamasına yardımcı olmalıyız. Çünkü var olan her şey kendi çelişkisiyle var oluyor. Çirkin güzelle, yanlış doğruyla, eksi artı ile iyi kötü ile vb anlam kazanıyor. Demokrasi dengeler manzumesidir diyoruz. Bu denge olayını biz mikro ve makro evrende de görebiliriz. Örneğin Güneş sisteminde gezegenlerin Güneş’in çevresindeki dolanımı çekme ve bundan kurtulma mücadelesidir ve bu bir denge içinde oluşur. Eğer birinden biri öbürünü alt ederse (yani çekim hareketten ve ya hareket çekimden daha küçük veya daha büyük olursa) bir felaket olur. Denge bozulur. Dünya, Güneş’in üzerine düşer veya Güneş’ten uzaklaşır gider. Yaklaşık 13 milyar yıl evvel büyük patlama ile bu evren oluşmaya başladı. O ilk zaman evrenimiz tek boyutlu (nokta evren) ve tekdüze bir evrendi. Varlık o zamandan bu yana sürekli değişerek, çeşitlenerek ve gelişerek bugünkü aşamaya geldi. Yani evren çeşitliliğini sürekli arttırma ve koruma gayreti içinde olmuştur. Çünkü değişim ve gelişim için bu şarttır. Doğada hiçbir olay, hiçbir işaret, hiçbir varlık birbirinin aynısı değildir. İlk zamanlarda evrendeki madde parmakla sayılacak kadar atom altı parçacıklardan ibaretti. Günümüze bu atom altı parçacıklardan çeşitli yollarla çeşitlenerek ve evrimleşerek, 100 küsur element ve milyonlarca molekül oluştu. Demokrasi, çeşitliliği koruma, değişimi ve gelişimi sürekli kılma, şiddeti, her türlü kıyımı, yok ediciliği önleme sanatıdır. CBT 1300/ 19 17 Şubat 2012 Dr, Ülkümen Rodoplu Çocuğunuz ateşli havale geçirdiğinde, yaşlı komşunuz kayıp düştüğünde, işyerinizden biri kalp krizi geçirdiğinde ne yapmanız gerektiğini biliyor musunuz? Modern cihazlarla donatılmış acil servislere sahip olmak ya da hızlı ambulansların olması acil hastaların kurtarılması için yeterli değildir. Acil servise gelene kadar geçen dakikalar ‘altın dakikalardır’. Bu kitap bu altın dakikalarda neler yapabileceğinizi anlatmaktadır.