Katalog

Sağlık Çinko ve çocuk Çinko eksikliğinden en sık çocuklar ve kadınlar etkilenmektedir. Büyüme ve gelişim basamaklarının hızlı olduğu çocukluk döneminde çinko eksikliği belirtileri daha belirgin olmaktadır. Büyüme geriliği, hastalıklara karşı vücut direncinin azalması, el becerilerinde yetersizlik sık görülen yakınmalardır. Dr. Sinan Mahir Kayıran, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Pediatri Bölümü Ç inko tüm canlılar için gerekli olan esansiyel, yani vücut dışından alınması gerekli bir elementtir. Protein yapısına girerek enzimlerin aktif bölgesin de ve hormonal etkilerde yer alır, biyolojik zarların bütünlüğünü sağlayarak hücre içi düzenleyici olarak görev alır. Çinko besinlerde özellikle deniz ürünlerinde ve kırmız ette yoğun olarak bulunmaktadır. Gıdalarla yetersiz alındığında, gereksinim arttığında, çinkonun barsaklardan emilimi azaldığında, idrarla vücuttan kaybı arttığında eksikliği görülmektedir. Çinko elementinin tüm canlıların büyüme ve gelişmesi için esas olduğu net olarak bilinmektedir. Ancak gelişmekte olan ülkelerde halkın yeterince çinko alamadığı da bilinmektedir. Diyetlerinde yeterli ölçüde protein bulunmayan gelişmekte olan ülkelerde, demir eksikliğine bağlı kansızlık, gelişme geriliği, enfeksiyonlarda artış, zihinsel fonksiyonlarda gerilik ortaya çıkmaktadır. Demir eksikliği, en sık görüleni olmakla birlikte, çinko eksikliği de en az o kadar yaygındır. Çocuklarda etkili ve tolere edilebilir çinko dozu 10 mg/gün’dür. Çinko eksikliğini önlemek için uzun süreli yüksek dozda çinko kullanımı elementler arasında etkileşime neden olabileceği için sakıncalıdır. Birçok gelişmekte olan ülkede, çocukların diyeti yeterli miktarda demir ve çinko içermediği için ve hızlı büyümeye cevap veremediği için bir yaş civarında demir eksikliği yanında büyüme ve gelişme geriliği, büyüme ve kavrama fonksiyonlarında gerilik, enfeksiyonlara karşı dirençte azalma gözlenmektedir. Bu çocuklarda demir Beslenmeyle İlgili Çinko Eksikliği ve çinko eksikliği genelde birliktedir. Bu nedenle kombine demir ve çinko tedavisi birlikte kullanılabilmektedir. Ancak kombine tedaviye başlarken bu iki mineral arasındaki etkileşim dikkate alınmalıdır. Çünkü kimyasal açıdan benzerlikleri nedeniyle çinko ve demir elementleri arasında bir yarış söz konusudur. Hangi element ortamda daha yüksekse o element diğerinin emilimini azaltmaktadır. Demir ve çinko eksikliğinin birlikte bulunduğu olgularda demir ve çinko arasındaki orana dikkat ederek kombine tedavi uygulanabilir ancak günlük dozu iki katından fazlası önerilmez. Çinko eksikliği tanısı koymak ve tedaviye başlamak için çocukların diyetinde barsaklardan emilebilen çinko miktarının yetersiz olması, gelişme geriliğinin bulunması, kanda çinko düzeyini düşük olması yeterli kabul edilmektedir. Birçok bilimsel araştırmada çinko tedavisinin büyümeyi hızlandırdığı gösterildikten sonra, okul öncesi çocuklarda, yenidoğan ve preterm bebeklerde çinko tedavisi uygulanmaya başlanmıştır. Yine yapılan çalışmalarda gelişmekte olan ülkelerde 5 yaş altındaki çocukların yarısından fazlasında boylarının kısa kaldığı ve çinko desteğinin bu çocuklarda olumlu sonuçlandığı gösterilmiştir. İshal dünyada birçok çocuğun ölümüne neden olmaktadır. Daha çoğunlukla tekrarlayan ishaller gelişme geriliğine yol açmaktadır. İshal sırasında barsak sıvısı ile birlikte çinko kaybedilmektedir. Bu durum çinko eksikliğini de artırmaktadır. Çinko eksikliğinde barsak sistemindeki hücrelerin kenarları bozulmakta ve bakterilerin toksinlerine karşılık sekresyon artmaktadır. Çinko desteği ise bu patolojileri düzeltmektedir. Ayrıca ishaller çinko neden olarak Hastalıklarda Çinko daha fazla çinko eksikliğine yol açmaktadır. Son yıllarda oral hidrasyona ek olarak çinko kullanılması önerilmektedir. Hamilelik boyunca ve laktasyon sırasında çinko gereksinimi artar. Sürekli olarak çinkodan fakir diyetle beslenen popülasyonda hamile kadınlara çinko desteği büyük önem taşır. Ancak hamilelerde rutin çinko kullanılmasına gerek yoktur. Çinko eksikliği bağışıklık sistemini olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle zatürre gibi akut solunum yolu enfeksiyonları, gelişmekte olan ülkelerde ölüm nedenlerinin başında gelmektedir. Araştırmalara göre, çinko inflamasyona doğrudan etki etmekte ve hücresel rejenerasyonu sağlamakta bu nedenle hastalığın erken dönemlerinde verilmesi önerilmektedir. Günde 20 mg çinko ile yapılan ek tedavi, ağır pnömoninin iyileşmesini hızlandırmaktadır. Soğuk algınlığı özellikle kış aylarında sık görülen hastalıklardan biridir. Soğuk algınlığında çinko ile ilgili yapılan araştırmalar son zamanlarda yoğunluk kazanmış olup ancak sonuçlar çelişkilidir. Ancak çinkonun antioksidan ve antiinflamatuar etkisi soğuk algınlığının belirtileri üzerinde olumlu etki yaptığı çoğu araştırmanın sonucunda görülmüştür. Akut çinko zehirlenmesi yüksek dozda alındığında iştahsızlık, kusma, bulantı, ishal ve uykuya eğilim yaratmaktadır. TÜRK KANBİLİM AĞI (TÜRKBA) KURULDU 38. Ulusal Hematoloji Kongresi B CBT 1338/ 17 9 Kasım 2012 u yıl 38. yapılan Ulusal Hematoloji Kongresi’nde çeşitli konuların yanı sıra en önemli konu olarak Türk Kanbilim Ağı’nın (TÜRKBA) kurulması oldu. Bilimsel çalışmaların sağlıklı, güncellenmiş, kapsayıcı, nitelikli, üst düzey verilere dayanması yaşamsal bir önem taşıyor. Kanbilim çalışmaları için de bu temel prensip geçerlidir. Ülkemiz koşullarında en ideal klinik veri toplama yönteminin günlük hasta bakımından sorumlu hekimin rutin iş yükünü kolaylaştırırken, bilimsel analize izin veren en gerekli verileri bilgisayarda toplayan bir sistem olduğu düşünülebilir. Türk Hematoloji Derneği (THD) web sitesinde Türk Kanbilim Ağı (TÜRKBA) zonunda bulunan Çekirdek veri tabanı programı, Kanbilim’e özel bir veri tabanı olarak ülkemiz hematologlarının hizmetine sundu. Yine TÜRKBA zonunda bulunan Kür programı da kanıta dayalı tıp açısından değer taşıyan araştırmalara dayanarak klinik karar verme süreçlerini kolaylaştırıyor. Klinik kanbilim verileri toplanmasında kullanılabilen bir başka yöntem merkezi veri toplama yöntemidir. Bu yöntemde, internet ortamında Hematoloji merkezlerinin ve bilim in sanlarının özel şifreleriyle girebildikleri herhangi bir hastalıkla ilgili merkezi bir veri tabanı oluşturulur. Bu veri tabanına merkezlerin kendi hastalarının verilerini girmesi istenir. Bu yöntemin en önemli dezavantajı merkezlerdeki bilim insanlarının iş yükünü arttırması yanı sıra her kliniğin kendi verilerini merkezi bir havuzda toplamak konusunda endişeler taşımaları. TÜRKBA veri tabanları ile toplanılmış verilerden oluşan kitapçıkta değişik hematolojik hastalıklarda ülkemizdeki kanbilim merkezlerinden bu yöntemle bir araya getirilmiş verilerin temel analizleri yer alacak. Bu verilerin ülkesel ve evrensel düzeyde temsil edici nitelikte olmadığı görülecek. Klinik kanbilim verileri toplanmasında en çok kullanılmakta olan klasik yöntem arşivden geriye dönük veri toplama yöntemidir. Herhangi bir bilimsel amaçla (İç Hastalıkları tezi, Hematoloji tezi, kongre özet başvurusu, bilimsel makale üretimi) bir hematolojik hastalık veya bir ilaç kullanımı ile ilgili arşiv bilgileri toplanarak istatistiksel analizi ya pılmakta. Bu yöntemin en önemli dezavantajı veri kalitesindeki problemler ve değerli verilerin geçen zamanda kaybedilmiş olduğunu görmektir. Araştırmacının bu yöntemde harcadığı yoğun emek ve ayrılan zaman ile sonunda ortaya çıkan son ürünün evrensel değeri arasında sıklıkla uyumsuzluklar ortaya çıkmakta. Geriye dönük veri toplama yönteminin doğası gereği veri kaybı nedeniyle analize uygun hastaolay sayısı sonuçta önemli ölçüde azalabilmekte. Bu doğal engel veri toplayan merkezlerin sayısının arttırılması ile aşılmaya çalışılabilir. Bu veri tabanlarının boş örnekleri TÜRKBA sitesinde Excel, Word, PDF biçimlerinde yer almaktadır. Selim ve habis kanbilim hastalıkları için geliştirilebilir pek çok örnek üyelerimiz tarafından oluşturulabilecek, var olanlar ise geliştirilebilecek. Sistem buna izin verecek şekilde tasarlandı.