Katalog

‘Manevi Mirasım Bilim ve Akıldır!’ “Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve bilimin gelişimini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve bilimin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar.” Mustafa Kemal Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in sorusuna Mustafa Kemal’in yanıtı. Kaynak: smet Giritli, Kemalist Devrim ve deoloji, .Ü. Yayınları Patatesin lezzeti Yeni dünyadan eski dünyaya getirilen mısır, tütün, vanilya, domates vb. ürünler arasında patatesin çok önemli bir yer tuttuğunu biliyoruz. İspanyollar, patatesi 1539’da Peru’da buldular. Potosi maden ocaklarında çalışan işçileri patatesle beslediler. Zeki Arıkan B Cumhuriyet BİLİM VE TEKNOLOJİ Sayı: 1271 29 Temmuz 2011 İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç GENEL YAYIN YÖNETMENİ İbrahim Yıldız YAYIN YÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU MÜDÜR Miyase İlknur GÖRSEL YÖNETMEN Tüles Hasdemir Sağlık sayfası VKV Amerikan Hastanesi’nin katkıları ile hazırlanmıştır YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No: 2 34382 Şişli İstanbul Tel: 0212.3437274 Faks: 0212.3437264 CUMHURİYET REKLAM Tel: 0212.2519874/3437274 Yerel Süreli Yayın BASKI DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul u bitkinin, yayılmasında gemicilerin belirleyici bir rol oynadığını Dr. Galip Ataç yazıyor. Çünkü patatesi bütün dünyaya birbiriyle savaşan gemiciler tanıttı. Ataç, deniz savaşlarıyla patatesin yayılması arasında bir ilişki kuruyor. Başlangıçta mantar olarak kabul edilen patatesin, mantar olmadığını bütün dünyaya anlatan da bir ngiliz ve bir Fransız eczacısı oldu. Fransızlar patatesi yer elması olarak adlandırdılar. Patates, daha XVI. yüzyılda spanya, talya, ngiltere, Almanya’da yayıldı. Almanya’da giderek ekmeğin yerini tutmaya başladı. Ama Balkanlar’da ilgi görmedi. Halk arasında, “Meyvesini yerin altında saklayan bir bitki nasıl yenir?” gibi tepkiler doğuyordu. Oysa mısır, yani o zamanki deyimle Türk buğdayı Rumeli’de çabucak yayılmış ve çok geçmeden de Anadolu’ya geçmişti. Buna karşın patatesin Türkiye’ye çok geç girdiğini biliyoruz. Doğu Anadolu’ya patatesin Almanya Polonya Rusya üzerinden girdiğini Derleme Sözlüğü’ndeki kartol, kartal, kartul vb. sözleri kanıtlamaktadır. Bilindiği gibi bu yerel ağızlardaki söyleyiş biçimi Almanca kartofell sözünden bozmadır. Batı Anadolu’ya ise Amerika yerlilerin dilindeki adıyla, yani patates olarak girdi. Patatesin 1870’li yıllarda Aydın vilayetinde yani zmir, Aydın bölgelerinde üretilip tüketildiği anlaşılıyor. Çünkü o yıllarda patatesin Akhisar pazarında satıldığı, pek büyük ilgi gördüğü, ancak halkın patates tarımının nasıl yapıldığını öğrenmek için vilayete başvurduğunu dönemin gazeteleri yazıyor. Anlaşıldığına göre patates tarımı ülkenin bir çok yerinde yapılmaya başladı. Buna yöneticilerin önayak olduklarına şüphe yok. Nitekim patates ekimini Kastamonu’ya, daha sonra vali olarak bulunduğu Musul’a götüren de Ebubekir Hazım Tepeyran olmuştur. Reşat Enis, patatesin Adapazarı’na nasıl girdiğini yıllar önce şöyle anlatmıştı: “ 150 200 sene evvel Adapazarı’na gelen bir göçmen beraberinde getirdiği patates tohumlarını ekmiş mahsul yılında aşar memurları gelmiş fakat vergi alacak bir şey görememişler toprak üzerinde. Pazara giden patatesler alıcı bulamamış. Evinde patatesleri kaynatıyor. Halk haşlanmış patatesleri beğeniyor. Patates ekimi de başlıyor Adapazarı’nda…” Artık bugün bütün dünya patatesi biliyor, üretiyor ve tüketiyor. Ama bu değerli ürün bozulduğu zaman milyonlarca insanı da zehirleyip öldürdüğünü de biliyoruz. Özellikle rlanda’da geçmişte çok büyük zararlara yol açmıştı. Dr. Galip Ataç, patatesin üstün besleyici niteliklerini ve lezzetini saymakla bitiremez. Kimi hastalıklar için “mucize” denebilecek bir etkisi olduğunu söyler. Şöyle diyor: “Patatesin en büyük fazileti şeker hastalığında görülür. O derece ki buna mucize demek mümkündür. Şekerli hasta çokça et yemekten, çokça yağ yemekten, yahut ters bir iş yaptığından kendisini kaybeder. O vakit hekimler yetişirler, aman çokça patates yediriniz derler. Gözlerini yummak üzere olan şekerli hasta yeniden dirilir.” Bu satırları okuyunca şaşırdım kaldım. Doğrusunu söyleyeyim, oldukça da rahatlamadım değil! Çünkü bugünkü hekimler, bizlere yani şeker hastalarına patatesten uzak durmamızı salık veriyor. Yada başka sebzeler içinde tüketilmesi gerektiğini öğütlüyor. Peki Ataç, yanlış mı yazıyordu. Acaba o yazının yazıldığı daha doğrusu o söyleşinin radyoda yapıldığından bu yana geçen yaklaşık 70 yıl içinde yeni buluşlar mı ortaya konmuştu? Bunu bir hekime danışmalıydım. Elbette aklıma, bu konulara hiç de yabancı olmayan, midelerimizi her deldirdiğimizde soluğu kapısında aldığımız, ne yazık ki o da bizler gibi emekli olan Dr. Eren Akçiçek geldi. Akçiçek, 1940’lı yıllardaki bu bilgilerin eskidiğini söyleyerek şunu ekledi: “Patatesin bileşikleri çabuk emildiğinden hemen insüline yanıt vermektedir.” Evet durum anlaşılmıştı. Bizler yani şeker hastaları, Dr. Galip Ataç’ın lezzetini, yararlarını öve öve bitiremediği, yenmesi konusunda türlü tarifler verdiği patatesten, elden geldiğince uzak durmaya devam edecektik… ŞEKER HASTALARI VE PATATES GÜNDEM obursali@cumhuriyet.com.tr http://orhanbursali.blogspot.com CBT 1271/ 3 29 Temmuz 2011 Orhan Bursalı yıllık izninin kullandığından bu hafta yazısını yayımlayamıyoruz. “TÜBİTAK'ta karı koca saltanatı” başlıklı Cumhuriyet'te yayımlanan yazısına Bursalı'nın blogundan ulaşabilirsiniz ..