Katalog

‘Ulusal Hepatit Sıklığı Çalışması’ (TÜRKHEP 2010) sonuçları açıklandı: Türkiye’de Hepatit B sıklığı Batılı toplumlarla benzer düzeyde Prof. Dr. Osman Cavit Özdoğan Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği Yönetim Kurulu* T ürk Karaciğer Araştırmaları Derneği (TKAD) uzun zamandır yapılmayanı yaparak Türkiye’nin hepatit sıklığı haritasını çıkartmak amacı ile 2009 yılında başlatılan çalışmasını tamamladı. Bu çalışma Türkiye’de beklenilenin aksine Hepatit B taşıyıcılığının orta endemik sıklıkta bulunduğunu, gençlerde (1830 yaş arası) ise %2.7 ora Şekil 1. EurostatNUTs 2 ile Türkiye’de gidilen bölgeler ve ulaşılan kişi sayıları de görülüyor. Çalışmaya 18 yaşından büyük, gidilen bölgede en az 1 yıldır yaşayan kişiler dahil edildi. Çalışmaya dahil edilen kişilerden izin formu alındı, sosyoekonomik durumu, eğitim düzeyi, mesleği, şüpheli kontakt durumu, önceki tıbbi hikâyesi, fiziksel ölçümleri kaydedildi. Daha sonra uygun koşullarda hastalardan kan alınarak soğuk zincir içinde saklandı. Alınan kanlarda AntiHAV IgG (Hepatit A enfeksiyonu geçiren ve bağışıklık sağlıyan), HBsAg (Hepatit B enfeksiyonu taşıyan), antiHBs (Hepatit B enfeksiyonunu geçiren veya aşı ile bağışıklık sağlıyan), total AntiHBc (Hepatit B ile karşılaşılmış olduğunu gösterir), antiHCV (Hepatit C virusu taşıyıcılığını gösterir), ALT ve AST (Karaciğer fonksiyonları) çalışıldı. HBs ag veya AntiHCV pozitif çıkanlarda ise Hepatit B virus DNA’sı (virusun kandaki miktarı) veya Hepatit C virus RNA’sı (virusun kandaki miktarı) çalışılmıştır. Şekil 3. Hepatit B virüsü taşıyıcılığı oranlarının bölgesel dağılımı nı ile Batılı toplumlar ile benzer bir sıklığa gerilediğini gösteriyor. 1990’lı yıllarda başlatılan yenidoğan bebeklerin ve çocukların okullarda aşılanması çalışmaları başarılı sonuçlar veriyor. Türkiye’de zamanımıza kadar yapılan birçok çalışmada hepatit A, B, C ve Delta virüsleri sıklığı sadece bölgesel olarak, çoğunlukla da kan donörleri tarama sonuçları şeklinde araştırılmıştı. Kan donörlerinde hepatit sıklığı çalışmaları bir fikir vermekle beraber gerçek hayattaki sıklığı göstermez. TKAD’ın çalışması ise bu kadar geniş katılım içeren ve tüm Türkiye verilerinin tek tek kişilerin evlerine gidilerek yapıldığı ve bundan sonraki tüm çalışmalarda referans olacak büyüklükteki bir çalışma. Türkiye Hepatit Prevalansı Çalışması (TÜRKHEP 2010) 2009 yılında TKAD başkanı sayın Prof. Dr. Nurdan Tözün’ün önerisi ve dernek yönetim kurulunun planlaması ile başlatıldı. TÜRKHEP 2010 Sonuçları ÇALIŞMANIN YAPILIŞI Çalışmaya destek sağlayan ilaç firmalarının katılımı ile bir bütçe oluşturuldu. Adrese dayalı nüfus sisteminden Eurostat NUTs 2 programı kullanılarak 23 ayrı bölgeden kırsal ve şehir içi alanlardan elde edilen adreslerde 5471 kişiye ulaşıldı. Gidilen bölgeler ve ulaşılan kişi sayısı şekil 1. Şekil 2. Tüm popülasyonda Hepatit virüsleri taşıyıcılık oranları CBT 1246 / 15 4 Şubat 2011 Türkiye’de toplamda 5471 kişiye ulaşıldı ve kan toplanarak verileri kaydedildi. Türkiye’nin tümünde değerlendirildiğinde Hepatit B taşıyıcılığı (HBS ag +) %4, Hepatit C virüsü taşıyıcılığı (AntiHCV +) ise %0.95 olarak bulundu. Hepatit B virüsü ile karşılaşan ve bağışıklık kazanan kişileri belirten antiHBs pozitif kişilerin oranı ise %32’dir. Hepatit B virüsü varlığında bulunan ve hastalığın hızla kronik karaciğer hastalığına ilerlemeTablo 1. Kadın ve erkeklerde Hepatit virüsleri sıklığı sini sağlayan bir virüs olan Delta virüsü oranı ise Hepatit B virüsü taşıyıcılarında sadece %2.7’dir. Yine Hepatit A virüsü ile karşılaşmayı gösteren AntiHAV IgG oranı ise %93.2’dir. TÜRKHEP 2010 çalışmasında Hepatit B ve Hepatit C virüsü taşıyıcılığının cinslere göre bir farklılık gösterip göstermediği de araştırıldı. Hepatit B virüsü taşıyıcılığı kadınlarda erkeklere göre daha az iken, Hepatit C vi AntiHAV IgG (Hepatit A enfeksiyonu geçiren ve bağışıklık sağlıyan), HBsAg (Hepatit B enfeksiyonu taşıyan), antiHBs (Hepatit B enfeksiyonunu geçiren rüsü kadınlarda erkeklere göre bir miktar daveya aşı ile bağışıklık sağlıyan), total AntiHBc (Hepatit B ile karşılaşılmış olha fazla bulundu. Tablo 1. de kadın ve er duğunu gösterir), antiHCV (Hepatit C virüsü taşıyıcılığını gösterir), keklerde Hepatit virüsleri sıklığının oranları görülüyor Hepatit B enfeksiyonu taşıyıcılığı için be Türkiye’nin tüm alanlarına yayılması bu farklılıkları olumlirlenen risk faktörleri; erkek olmak, kırsal ke lu yönde ortadan kaldıracaktır. Bu kısa makalede verilen bilsimde yaşıyor olmak, enfeksiyonu taşıyan kişi giler halkımıza yönelik bilgilendirme olup, çalışmanın aylerle yakın ilişkide olmak (evlilik, ya da bera rıntılı analizleri halen devam ediyor. Elde edilen veriler ayber yaşamak gibi), ağız içi veya diş tedavileri al rıntılı olarak bilimsel makalelerde yayınlanacak. mış olmak, önceden kan almış olmak, evli olKaynaklar mak, uzak ülkelerde yaşamış olmak olarak 1Nurdan Tözün, Osman C. Özdoğan, Yılmaz Çakaloğlu, saptandı. Ayrıca Türkiye’nin Güneydoğu Ramazan İdilman, Zeki Karasu, Ulus S. Akarca, Sabahattin Bölgesi’nde yaşıyor olmanın ve az eğitim almış Kaymakoğlu, Önder Ergönül. A NATIONWIDE PREolmanın da Hepatit B enfeksiyonu taşıyıcılığı VALENCE STUDY AND RISK FACTORS FOR HEaçısından risk faktörleri olduğu belirlendi. PATITIS A, B, C AND D INFECTIONS IN TURKEY. Hepatit C enfeksiyonu için olası risk faktörle Hepatology, Volume 52, Supplement S1, 697A, 2010. ri araştırıldığında sadece kan ve kan ürünleri *Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği Yönetim Kurulu: nakli almanın bağımsız risk faktörü olduğu sap Prof. Dr. Nurdan Tözun, Prof. Dr. Osman C. Özdoğan, Prof. tandı. Dr.Yılmaz Çakaloğlu, Prof. Dr. Ramazan İdilman, Prof. Dr. Zeki Karasu, Prof. Dr. Ulus S. Akarca, Prof. Dr. Sabahattin Sonuç olarak: TÜRKHEP 2010 çalışması Kaymakoğlu şu anda Türkiye’nin hepatit sıklığını kesitsel biçimde ortaya koyan, Türkiye çapında yapılmış en kapsamlı çalışma. Bu çalışma Amerikan Karaciğer Derneği’nin 2010 kongresinde uluslararası camiada sunuldu ve büyük ilgi gördü (1). Bu aşamadan sonra Türkiye’nin durumunu gösteren tüm çalışmalarda ve raporlarda referans olarak kabul edilecek. Bu çalışma Türkiye’de beklenilenin aksine Hepatit B’nin orta endemik sıklıkta bulunduğunu, gençlerde (1830 yaş arası) ise %2.7 oranı ile Batılı toplumlar ile benzer bir sıklığa gerilediğini gösteriyor. 1990’lı yıllarda başlatılan yenidoğan bebeklerin ve çocukların okullarda aşılanması çalışmaları başarılı sonuçlar veriyor. Hepatit C enfeksiyonu da aynı şekilde ileriki yaşlarda artış göstermekte, gençlerde ise belirgin bir azalma görülüyor (1830 yaş gurubunda %0.5). Bu da gerek toplumun gösterdiği gelişme gerek ise hastanelerde düzelmekte olan koşullar ile ilgili olarak görülüyor. Ancak Hepatit B ve C enfeksiyonu sıklığı açısından bölgesel (Batı ve Doğu), şehir ve kırsal alanlar, sosyoekonomik düzey arasındaki farklar mevcut. Toplumun gelişmişlik düzeyinin