Katalog

Ağustos sıcağında serin gökyüzü Hasan H. Esenoğlu İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü [email protected] GÖK ATLASI AY EVRELERİ Son Dördün Ay’ın sol yarısının aydınlık gözüktüğü evre Gün Saat 3 07:59 Yeni Ay Ay’ın aydınlık olmayan tarafı Dünya’yı kaplamıştır. Ay Dünya’dan açıkça görülemez. Fakat Güneş tutulması süresince görülebilir Gün 10 Saat 06:08 İlk Dördün Ay’ın yeniay evresinden bir hafta sonra yarım daire biçiminde göründüğü evre; Güneş’e göre açısal uzaklığı 90 derece olduğu andaki görünüşü Gün 16 Saat 21:14 Dolunay Ay’ın tam bir daire olarak dolgun, parlak görüldüğü evre Gün 24 Saat 20:05 Ay Yer’e En Yakın Ay Yer’e En Uzak Gün Saat Uzaklık (km) Gün Saat Uzaklık (km) 10 21 357860 25 09 406385 AY OLAYLARI Ay–Yer Uzaklığı YER MEZKEZLİ OLAYLAR Yer’den Bakıldığında Gezegenler Merkür–Güneş açıklığı en büyük (doğu ve 27 derece) Venüs–Güneş açıklığı en büyük (doğu ve 46 derece) Merkür U dönüşünde (stationary) Neptün–Yer–Güneş dizilişi ile konumda (opposition) Ay’ın görünen yüzü (^) Ay’ın diğer yüzü (v) Ağustos 2010 akşam saat 22:00 için verildi. Baskıya en uygun sadelikte ve kolay görülebileceği 2 kadire kadar parlak yıldızı olan ve gezegenlerin içinde bulunduğu takım yıldızlar özetlenerek belirtildi. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar–burçlar buradan izlenebilir… Maalesef büyük şehirlerimizdeki ışık kirliliği altında görülen gökyüzü sanal üretilenden epey farklı olduğunu da belirtelim. Akşam Gün 6 20 20 20 Saat 04 07 07 13 Gece Merkür (1–10) Venüs Mars Satürn (1–26) Sabah Jüpiter Uranüs Neptün Jüpiter Uranüs Neptün 20 20 20 23 24 24 25 27 27 07 07 13 24 15 20 09 10 15 Merkür sabit görünümde Venüs–Güneş açıklığı en büyük, doğu 46 derece Neptün–Yer–Güneş dizilişi ile karşı konumda Venüs Mars’ın 2 derece güneyinde Neptün Ay’ın 5 derece güneyinde DOLUNAY (sanal resimde) Ay Yer’e en uzak Uranüs Ay’ın 7 derece güneyinde Jüpiter Ay’ın 7 derece güneyinde AĞUSTOS’TA GÖK OLAYLARI GÜNLÜĞÜ gün saat 1 23 Mars Satürn’ün 1.9 derece güneyinde 3 08 SON DÖRDÜN 7 04 Merkür–Güneş açıklığı en büyük, doğu 27 derece 9 05 Ceres sabit görünümde 10 05 Venüs Satürn’ün 3 derece güneyinde 10 06 YENİ AY 10 21 Ay Yer’e en yakın 12 05 Merkür Ay’ın 2 derece kuzeyinde 12 22 Perseidler göktaşı yağmuru 13 10 Satürn Ay’ın 8 derece kuzeyinde 13 15 Venüs Ay’ın 5 derece kuzeyinde 13 20 Mars Ay’ın 6 derece kuzeyinde (sanal resimde) 16 21 İLK DÖRDÜN (sanal resimde) GÜNEŞ MEZKEZLİ OLAYLAR Gün Yörünge Gezegen yörünge En büyük sinin Güneş’ten Gezegen iniş enlemde en uzak ucu düğümü Merkür Venüs – 2 8 – 28 derece ( güney) – GEZEGENLER NEREDE? Ağustos ayı boyunca gezegenlerin nerede oldukları bu sayfadaki çizelgeden izlenebilir. Merkür’ün sadece Güneş doğmadan önce doğuda veya battıktan sonra batıda ufka yakın görülebildiğini hatırlatalım. GÖKTAŞI YAĞMURU Perse (Perseus) takım yıldızı civarından yağan Perseidler isimli göktaşı yağmuru 17 Temmuz–24 Ağustos tarihleri arasında görülebilir (http://www.imo.net). En yüksek sayıya ise 12 Ağustos’ta ulaşır: saatte yaklaşık 100 kadar göktaşı görülebilir. Bu göktaşı yağmurunu izlemek için, özellikle 12 Ağustos gece yarısına doğru ve sabah saatlerine kadar kuzeydoğu yönüne bakılabilirler. Yeri sanal gök atlasında belirtildi. SwiftTuttle kuyruklu yıldızından kalanları göktaşı yağmuru olarak izlemek heyecan verici olmalı... Kaynakça: The Astronomical Almanac 2010 (http://asa.usno.navy.mil ve http://asa.hmnao.com). GÜNCEL GÖKBİLİM HABERLERİ 1– İstanbul Üniversitesi Çocuk Üniversitesi ilk mezunlarını verdi. “Astronomi ve Uzay Yaz Programını” na kayıtlı 26 ilköğretim öğrencisi üniversite imkanları altında bilim insanları eliyle doğrudan bilgi üretme ortamlarında 3 hafta süren yoğun dersgözlemdeneybilimsel aktivitelerbilimsel gezilerisanat sergileri ziyaretlerini tamamlayarak sertifika almayı hak ettiler. 2– TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi işbirliği ile bu mevsimde yapılagelen geleneksel gözlem şenliği gerçekleştirildi (http://senlik.tug.tubitak.gov.tr). Şenliğin yapıldığı 2000 metre yüksekte AntalyaSaklıkent’teki tesisler ve katılımcı çadırları kuş bakışı resmi verildi. “Kartallar yüksekten uçar” söylemince yırtıcı kuşlardan şahin de gökbilimcilerin objektiflerine yakalandı 3– Okyanus Koleji’ndeki gözlemevi Tuluhan Uğurlu’nun “uzay müziği” eşliğinde “ilk ışık” ile birlikte gözlem faaliyetlerine başladı. 4– Astronomi etkinlikleri yaz okulları ile birlikte sürdürülüyor. Beykoz Doğa koleji öğrenci ve öğretmenlerine “uzay ne kadar büyük ve içeriği” isimli konferans sunuldu. Sonrasında ülkemize düşen göktaşlarını inceleme uygulaması gerçekleştirildi. 2010’UN OLAYLARI Parlak Gezegenlerin Güneş’ten Açısal Uzaklıkları ve Parlaklıkları (gece saat 03 için) (D: doğu, B: batı; Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) Tarih Merkür Venüs Mars Jüpiter (Ağustos) Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. 2 D 27 +0.1 D 45 –4.3 D 52 +1.5 B 126 –2.7 12 D 27 +0.5 D 46 –4.4 D 49 +1.5 B 136 –2.8 22 D 21 +1.4 D 46 –4.5 D 46 +1.5 B 147 –2.8 Gökcisimlerin Doğuş–Yükseliş–Batış Saatleri (saat:dakika) 1 Ağustos 15 Ağustos İsim Doğuş En yüksekte Batış Doğuş En yüksekte Batış Ay 22:28 05:12 12:06 12:41 17:46 22:44 Merkür 08:19 14:54 21:27 08:30 14:39 20:48 Venüs 09:51 16:03 22:13 10:10 15:58 21:45 Güneş 06:00 13:10 20:21 06:13 13:09 20:03 Mars 10:28 16:30 22:32 10:17 16:07 21:56 Jüpiter 22:38 04:40 10:42 21:42 03:43 09:43 Satürn 10:23 16:31 22:39 09:35 5:41 21:47 Uranüs 22:28 04:28 10:28 21:32 03:32 09:31 Neptün 21:10 02:27 07:44 20:14 01:30 06:47 Satürn Uzaklık D 51 D 43 D 34 Par. +1.1 +1.1 +1.1 CBT 1219/ 7 30 Temmuz 2010 31 Ağustos Doğuş En yüksekte Batış 21:58 05:27 13:04 07:11 13:20 19:29 10:27 15:48 21:08 06:29 13:04 19:39 10:07 15:42 21:16 20:36 02:34 08:33 08:41 14:44 20:48 20:28 02:27 08:26 19:10 00:26 05:42