Katalog

2010 Mayıs baharda gökyüzü Hasan H. Esenoğlu İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü esenoglu@istanbul.edu.tr AY EVRELERİ Son Dördün Yeni Ay İlk Dördün Gün Saat Gün Saat Gün Saat 6 07:15 14 04:04 21 02:43 Dolunay Gün Saat 28 02:07 4 6 7 7 9 10 de 07 07 01 13 21 04 Venüs Aldebaran’ın 6 derece kuzeyinde SON DÖRDÜN Ay Yer’e en uzak Neptün Ay’ın 4 derece güneyinde Jüpiter Ay’ın 7 derece güneyinde Uranüs Ay’ın 6 derece güneyin AY OLAYLARI Ay–Yer Uzaklığı Ay Yer’e En Yakın Gün Saat Uzaklık (km) 20 12 369735 Ay Yer’e En Uzak Gün Saat Uzaklık (km) 7 01 404235 GEZEGEN VE PARLAK YILDIZLARIN AY TARAFINDAN ÖRTÜLMESİ 16 Mayıs gündüz saat 13’de Venüs Ay tarafından örtülecek. Görülebilecek yerler: Afrika’nın kuzey yarısı, Türkiye (gün ışığında ve Güneş’e yakın!), Ortadoğu, Hindistan, Çin’in güneyi, Asya’nın güneydoğusu, Endonezya. 30 Mayıs gece saat 01’de küçük gezegen Ceres Ay tarafından örtülecek. Görülebilecek yerler: Güney Afrika, Madagaskar, Hint Okyanusu, Asya’nın güneydoğusu, Endonezya. Gelecekteki Ay örtülmeleri için http://lunaroccultations.com/iota sitesine bakılabilir. 11 03 Merkür sabit görünümde 12 20 Merkür Ay’ın 8 derece güneyinde 14 04 YENİ AY 16 13 Venüs Ay’ın 0,08 derece güneyinde ve örtülmede 20 12 Ay Yer’e en yakın 20 15 Mars Ay’ın 5 derece kuzeyinde 21 03 İLK DÖRDÜN 23 08 Satürn Ay’ın 8 derece kuzeyinde 26 05 Merkür–Güneş açıklığı en büyük (batı 25 derece) 28 02 DOLUNAY 30 01 Ceres Ay’ın 0.09 derece kuzeyinde ve örtülmede 31 19 Satürn sabit görünümde CBT 1206/ 7 30 Nisan 2010 GÖKTAŞI YAĞMURU Kova takım yıldızı civarından yağan Eta Aquaridler isimli göktaşı yağmuru 19 Nisan ile 28 Mayıs tarihleri arasında görülebilir. En yüksek sayıya ise 6 Mayıs’ta ulaşır: Saatte yaklaşık 85 ve yukarısı göktaşı görülebilir. Bu göktaşı yağmurunu izlemek isteyen okuyucular, özellikle 6 2010’UN OLAYLARI Mayıs’ta sabaha karşı doğu tarafına Kova takım yıldızı bölgesine baParlak Gezegenlerin Güneş’ten Açısal Uzaklıkları ve Parlaklıkları kabilirler. (D: doğu, B: batı; Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) Bir–iki Tarih Merkür Venüs Mars Jüpiter Satürn göktaşının (Mayıs) Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. görülmesi 4 B 8 +4.4 D 27 –3.9 D 90 +0.8 B 49 –2.1 D 135 +0.8 akış yerini 14 B 20 +1.7 D 30 –3.9 D 85 +0.9 B 57 –2.2 D 125 +0.9 de hemen 24 B 25 +0.6 D 32 –3.9 D 80 +1.0 B 65 –2.2 D 115 +1.0 belli eder. Mayıs Ayı Boyunca Gökcisimlerin Doğuş–Yükseliş–Batış Saatleri GÜNCEL GÖKBİLİM HABERLERİ (saat:dakika) 1 Avrupa Güney Gözlemevi’nin yararlanılabilecek siteleri Türk gökbilimciler tarafından yürütülmekte ve güncellenmekte. Haber listesi üyeliği: www.eso.org/lists/listinfo/esonews, Bilim Toplum Ağı: www.eso.org/public/turkey adreslerinden ulaşılabilir. Bunlara ayrıca, www.eso.org/public/outreach/eson/index.html ve http://gununnasagoruntusu.wordpress.com sitelerini ekleyebiliriz. 2 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Amatör Astronomlar Kulübü’nün halka açık geleneksel Mayıs Şenliği bu yıl 5–6–7 Mayıs 2010 tarihlerinde İstanbul Üniversitesi Beyazıt Yerleşkesi içindeki Astronomi ve GEZEGENLER NEREDE? Mayıs ayı boyunca gezegenlerin nerede oldukları bu say Uzay Bilimleri Bölümü’nde gerçekleştirilecek: www.istanfadaki iki çizelgeden izlenebilir. Merkür’ün sadece Güneş bul.edu.tr/fen/astronomy. 3 Basında güncel gökbilim haberleri”ne www.astrodoğmadan önce doğuda veya battıktan sonra batıda ufka yanomi2009.org sayfasından ulaşılabilir. Koyunları telef olmuş kın görülebildiğini de hatırlatalım. halde bulunan sürü sahibi İngiltere'li çiftçiler, güya turunAkşam Gece Sabah cu ışıkla uzaylıların koyunlar üzerinde deney yaptığını saVenüs Merkür (20–31) vunduğu haberi basında yer aldı. Buna habere yorumumuz Mars Mars Jüpiter şöyle: insan eli/düşüncesi ile oluşturulmuş ama yapanı orSatürn Satürn Uranüs taya çıkartılamayacak sözde UFO ve uzaylıların üzerine yıNeptün kılmış bir senaryo! Çiftçiler gibi görene böylesini yaparsa uzaylılar yapar düşüncesi verdirilmiş! MAYIS’TA GÖK OLAYLARI GÜNLÜĞÜ İkinci bir haber de şöyle: İngiltere'de UFO görüldü hagün saat beri ve tehdit algısı üzerine ülkenin Savunma Bakanlığı da 4 07 Pallas–Yer–Güneş dizilişi ile karşı konumiki jet kaldırmış. Buna da yorumumuz şöyle: Uzayı tarayan da GÖK ATLASI 15 Mayıs 2010 akşam saat 22:00 için verildi. Baskıya en uygun sadelikte takım yıldızlar belirtildi. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar–burçlar buradan izlenebilir… Maalesef büyük şehirlerimizdeki ışık kirliliği altında görülen gökyüzü sanal üretilenden epey farklı olduğunu da belirtelim. bilimsel robotik teleskoplardan biri de Türkiyemizde Antalya Beydağları'ndan onlarca bilinmeyen nesneyi yakalamakta ama üzerinde kısa bir araştırmadan sonra artık bilinen nesneler (çoğunlukla yapay uydular) olduğu anlaşılmakta. Bir örnek olay ve resimleri yanda verildi. Hiçbir ipucu bırakmayacak havasız boş uzayda bu kadar çok olaylar kanıtlanırken, çok yakınımızda havası ve etkinliği bol Dünya'mızda nedense nesnelerin tanısı hiçbir zaman yapılamıyor ve hep faili meçhul kalıyor! 4 İstanbul'un bir kültürü olan İstanbul Boğazı'nda göçmen kuşların geçişi başladı. Haziran ayına kadar devam edecek olan geçişi meraklı okuyucularımız izleyebilirler. Bilindiği gibi, her yıl ilkbahar ve sonbahar göç dönemlerinde 100 binlerce göçmen kuş, İstanbul üzerinden göç ediyor. İstanbul Boğazı, Avrupa'daki göç güzergâhları arasında en önemli geçiş koridoru. Özellikle termale giren göçmen kuşların dinlenmeye yönelik kanat çırpmadan süzülerek dönme hareketleri, dürbün ile ne tür kuş olduğu tanısı ve kalabalık sürülerin verdiği şekil görüntüleri Boğazı en iyi gören yerden izleyenleri büyülüyor. Çeşitli kuş toplulukları (www.ikgt.org, www.trakus.org, www.kusbank.org) geçiş süresince Sarıyer Keskin Viraj'daki alanda günlük sürekli izlemekteler. En iyi izlenen yer olan buranın adresi şöyle: Sarıyer'den Rumelifeneri arasındaki Koç Üniversitesi'ni geçtikten 950 metre sonra Boğaz'ın görüldüğü keskin viraj. İETT Otobüsü: 150 SarıyerRumelifeneri. İstanbul'un kültürüne böylesine katkı amaçlı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti projesiyle göçmen kuşların bu geçiş izlencesini her yolla geniş kitlelere duyurmaya çalışıyoruz (www.istanbul.edu.tr/gocmenkusgozlemi). Kaynakça: The Astronomical Almanac 2010 (http://asa.usno.navy.mil ve http://asa.hmnao.com) ve Türk astronomları arası haberleşme ağı.