Katalog

Kuduz şüpheli ısırık vakaları Bu çalışmanın amacı, Giresun Devlet Hastanesi’ne kuduz şüpheli ısırık nedeniyle başvuran olguların demografik özelliklerinin ve temas sonrası uygulanan profilaksi uygulamalarının değerlendirilmesidir. Mustafa Torun, Giresun Devlet Hastanesi İnfeksiyon Hastalıkları Kliniği, mtorun3@mynet.com Ç alışmaya 20052009 yılları arasında Giresun Devlet Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği, kuduz aşı merkezine kuduz şüpheli ısırık nedeniyle müracat eden, toplam 4390 ısırık olgusu dahil edildi. Olgulara ait demografik veriler ile olgulardaki ısıran hayvan, ısırık bölgesi ve uygulanan profilaksi yöntemi (aşı ve veya aşı+ İmmunglobulin) takip formlarına kaydedildi. Antiserum uygulaması öncesi alerji testi yapıldı. Çalışmada, toplam 4390 ısırık vakası değerlendirildi. Olguların toplam 3269’u köpek ısırığı (%74), 968’i kedi ısırığı (%22), 52’si vahşi hayvan ısırığı (%1.18), 101’i (%2.3) diğer hayvan ısırıklarından oluşmaktaydı. Olguların 1712’si (%39) kadın, yaş ortalaması 25; 2678’i (%61) erkek, yaş ortalaması 35 idi. Isırık bölgelerine göre incelendiğinde en sık ısırık bölgesi; 2678 olguda (%61) ise alt ekstremite (bacak, uyluk bölgesi), 1200 olguda (%27) üst ekstremite (eller, kol , baş boyun bölgesi), 512 (%11.6) olguda ise diğer bölgelerdi.Olguların şüpheli ısırıkla ilgili risk faktörleri (aşılı veya aşısız köpek tarafından ısırılma, 10 gün köpek izlemi, ısırığın derinliği vb.) göz önüne alınarak, Sağlık Bakanlığı’nın 2005 yılı kuduz korunma ve kontrol yönergesine göre, olguların bir kısmına 10 gün hayvan takibi, bir kısmına ise aşı ve veya aşı ile birlikte immunglobulin başlandı1. Olguların 38’ine (%1.16) aşı+kuduz antiserumu uygulanırken, 3210 (%98.8) olguya sadece aşı (2+1+1 aşı şeması), 1142 (%26) olguya ise aşı yapılmadan 10 gün hayvan gözlemi önerildi. Olguların 4011’ine (%91.3) ise tetanoz aşısı profilaksisi uygulandı. Kuduz viral zoonotik bir infeksiyon olup, tüm dünyada yıllık yaklaşık olarak 50.000100.000 ölüme neden olur. Ölümlerin çoğu gelişmekte olan ülkelerde görülür ve en önemli vektör köpeklerdir3. Kuduz aşısının bulunduğu tarihten bu yana, hastalığın kontrolü daha kolaylaşmış, ancak hastalık geliştikten sonraki dramatik tablo nedeniyle hâlâ endişe ve korku olmaya devam etmektedir. Ülkemizde kuduz hastalığı hâlâ önemli bir halk sağlığı sorunu. Özellikle sokak köpeklari kaynaklı kuduz hastalığı riski, hastalığın kontrolünü ve önlenmesini oldukça zorlaştırmakta. Türkiye’de yılda yaklaşık 100.000’nin üzerinde şüpheli ısırık vakasının olduğu göz önüne alındığında korunmaya yönelik önlemlerin (aşı ve antiserum) ekonomik yükü oldukça fazladır1,5. Kuduz hastalığı, et yiyen hayvanların çok kez tükürük bezlerinde bulunan, çoğunlukla salyadan yaraya bulaşan ve bu yolla meydana gelen bir Rhabdo virüs ensefalitidir. Tüm sıcak kanlı hayvanlar kuduz virüsü ile enfekte olabilir, ancak hayvanlar kuduz virüsüne karşı aynı oranda hassas değiller. Köpekler, dünyanın pek çok yöresinde özellikle gelişmekte olan ülkelerde kuduzun bulaşmasındaki en önemli aracıdır. Etkeni ve patogenezi belirlenmiş olmasına rağmen kuduz, bugün için de öldürücü bir hastalıktır. Gelişmekte olan ülkelerde en önemli rezervuar köpekler ve kediler olarak bilinmektedir.13 Ölümcüllüğü çok yüksek olması nedeniyle, korunma veya enfeksiyonun hastalık etkeni ile karşılaşmayı takiben durdurulması büyük önem taşıyor. Veteriner, hayvan bakıcısı, hayvan laboratuvarı personeli vb. gibi kuduz yönünden yüksek risk oluşturan işlerde çalışanlara temas öncesi proflaksi, kuduz şüpheli ısırık ve temas durumlarında ise Kuduz tüm dünyada yaklaşık yılda 50.000 ile 100.000 arasında ölüme temas sonrası proflaksi önerilmektedir15. Temas sonrası neden oluyor. Kuduz, evcil ve vahşi hayvanlar tarafından bulaştırılan ve hasprofilaksi uygun zamanda ve uygun aralıkla uygulandıtalığın belirtilerinden herhangi biri geliştiğinde mortalite ile sonuçlanan zooğında, hemen hemen %100’e yakın koruyucudur6. notik bir viral infeksiyondur ve en sık köpekler ve kedilerden bulaşır. Özsoy ve ark.7 2000 yılında Ankara Refik Saydam Gelişmekte olan ülkelerde başlıca vektör köpeklerdir. Gelişmiş ülkelerde Hıfzısıhha Merkezi Kuduz Aşı İstasyonuna başvuran olyarasa gibi çok farklı hayvan türlerinden ve vahşi hayvanlardan (kurt, çaguları değerlendirdi, ısırık vakalarının %68 köpeklerden, kal, tilki) bulaşabilir14. Virüs genellikle insanlara kuduz olan hayvanın ısır%25 kedilerden kaynaklandığını ve vakaların %99.5’ine ması sonucunda infekte salya aracılığıyla geçer ve inkübasyon süresi 3090 aşı uygulandığını rapor etti. Isırık vakalarının %95’ingün arasında değişir. Ölümcül olup, hipereksitabilite, hidrofobi, aerofobi, den köpek ve kedilerin sorumlu olduğu ve olguların otonom disfonksiyon gibi karakteristik bulgulara sahiptir. Kuduzdan ko%75.4’ün de temas edilen hayvanın sahipli olduğunun runmada temas öncesi ve temas sonrası profilaksi uygulanabilir.3,4 bilinmesine rağmen tüm olguların aşılamaya alındığı bildirildi. Sonuç olarak, bölgemizin dağlık ve yeşillik arazi yapısı Göktaş ve arkadaşlarına göre,8 Haydarpaşa Numune nedeniyle gerek vahşi hayvanların gerekse köpeklerin yaşaEğitim ve Araştırma Hastanesi Kuduz Aşı Merkezi’ne başvu masına uygun bir alandır. İnsan kuduz vakalarının önlenmeran 11017 olguda, kuduz şüpheli ısırık vakalarının büyük ço sinde risk grubundaki orman işçilerine temas öncesinde proğunlukla köpek ve kedilerden kaynaklanıyor, temas edilen filaksi uygulanması, sokak köpeklerinin ise kuduz aşısıyla aşıhayvanların %54.5’i sahipli. Olguların %91’i aşı programına lanmasının kuduz ile mücadelede yararlı olacağı görüşündealınmış, %9 olguda ise aşılamaya gerek duyulmamış. yiz. KAYNAKLAR: Temiz ve ark.9 bir yıllık bir sürede Diyarbakır Devlet 1) Kuduz korunma ve kontrol yönergesi. TC. Sağlık Bakanlığı, Temel Hastanesi Kuduz Aşı Merkezine başvuran 809 olguyu değerlendirdi. Olguların 708’ine (%87.5) 3 doz, 101’ine (%12.5) 5 Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2005, Ankara. 2) WHO Media Center. doz insan diploid hücre kültürü aşısı, olguların 66’sına (%8.2) Rabies. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs099/en/ . 3) Leung AK, Davies HD, Hon KL. Rabies: epidemiology, pathogenesis, and prophylaxis. ise kuduz antiserumu uygulaması da yapılmış. Başvuruların Adv Ther. 2007 ;24:13407. 4) Manning SE, Rupprecht CE, Fishbein D, 45’i (%5.6) başboyun, 563’ü (%69.6) gövdeekstremite, 201’i Hanlon CA, et al. Human rabies preventionUnited States, 2008: recom(%24.8) el yaralanması olarak belirlenmiş, bunların 477’si mendations of the Advisory Committee on Immunization Practices. MMWR (%59) yüzeysel, 332’si (%41) derin yaralanma olarak sınıf Recomm Rep. 2008 May 23;57(RR3):128. 5) Kuduz Şüpheli Isırık Görülme landırılmış. Olguların 626’sı (%77.4) köpek, 142’si (%17.6) ve Kuduz Mortalite Hızları, Türkiye, 19802006. Sağlık Bakanlığı Temel kedi ile temas etmişler. Olguların 689’u (%85.2) temastan Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Çalışma Yıllığı 2006. 6) Nigg AJ, Walker sonraki ilk gün, 115’i (%14.2) 25 gün arasında, 5’i (%0.6) PL. Overview, prevention, and treatment of rabies. Pharmacotherapy. 2009 ; 29:118295. 7) Özsoy M, Yakıştıran S, Özkan E. 2000 Yılında Kuduz Aşı ise 5. günden sonra kuduz aşı merkezine başvurmuş. Çalışma Merkezine başvuran hastaların değerlendirilmesi. Türk Hijyen ve Deneysel sonucunda, toplumda şüpheli temas sonrası, aşı merkezine er Biyoloji Dergisi. 2002; 59: 15. 8) Göktaş P, Ceran N, Karagül E, Çiçek G, ken dönemde başvurma bilincinin yüksek olduğu, ancak ge Özyürek S. Kuduz Aşı Merkezine başvuran 11017 olgunun değerlendirilmelişmiş ülkeler ile karşılaştırıldığında oldukça yüksek olan ev si. Klimik Dergisi. 2002; 1: 1215. 9) Temiz H, Akkoç H. Diyarbakır Devlet cil hayvanlara bağlı kuduz şüpheli ısırık vakalarının azaltıl hastanesi Kuduz aşı merkezine başvuran 809 olgunun değerlendirilmesi. Dicle ması için gerekli çalışmaların yapılması ve koruyucu önlem Tıp Dergisi 2008; 33: 181184. lerin alınması gerektiği sonucuna varmışlar. Amerika’daki İmmunizasyon Uygulamaları Danışma Komitesi 2008 yılında yayınladığı bildiride insan kuduzunun önlenmesi için yara temizliğini takiben pasif (kuduz immunglobulini) ve aktif immunizasyon (aşı) uygulanmasını öneriyor 4. Bizim çalışmamızda, toplam 4390 ısırık olgusu değerlendirildi. Olguların 3269’u (%74) köpek ısırığı, 968’i (%22) kedi ısırığı, 52’si (%1.18) olguda ise vahşi hayvan ısırığı, 101’i (%2.3) diğer hayvan ısırıklarından oluşmaktaydı. Sağlık Bakanlığı’nın kuduz korunma ve kontrol yönergesi esas alınarak, olguların 3210’una (%98.8) sadece kuduz aşısı, 38’ine (%1.16) kuduz aşısı +antiserum uygulanırken, 1142 (%26) olguda 10 günlük hayvan takibi sonrası ölüm olmadığından aşı uygulanmadı1. Isırık bölgelerine göre; olguların 1200’ünde (%27) ısırık bölgesi üst ekstremite (sırasıyla el, kol, boyun), olguların 2678’inde (%%61) ise ısırık bölgesi alt ekstremite (sırasıyla, kalça, bacak ve ayak), 512 olguda (%11.6) ise diğer bölgelerden (sırt, karın, kasık vb.) oluşmaktaydı. Kuduz nedir? Türkiye melez rejim ülkesi Baştarafı 1011. sayfadan balarına karşın, bölgede pek çok ülkede demokrasi aşırı kırılgan bir yapı sergiliyor. Siyasal katılım düzeyi genellikle düşük ve siyasal kültür zayıftır. Son yıllarda bazı alanlarda da yozlaşma ve bozulma eğilimleri dikkat çekiyor. Buna en iyi örnek basın özgürlüğüdür. Doğu Avrupa ülkelerinin pek çoğu biçimsel ve bağımsız demokrasiler arasındaki farklı net bir şekilde gözler önüne seriyor. Bu bölgeden AB’ye yeni üye olan ülkeler, eski, gelişmiş üyelerle benzer siyasi özgürlüklere ve sivil haklara sahiptirler. Fakat bu iki grup arasında siyasi katılım ve siyasal kültür açısından büyük fark vardır. Bu bölgeden yalnızca tek bir ülke, Çek Cumhuriyeti, tam bir demokrasi olarak değerlendiriliyor. MELEZ REJİM TANIMI • Kuralların sıklıkla ihlal edilmesi seçimlerin özgür ve adil yapılmasını engeller • İktidarın muhalefet üzerindeki baskısı belirgindir. • Politik kültür, hükümetin icraatı, siyasal katılım konusunda yaşanan aksaklıklar, bazı durumlarda kusurlu demokrasi kategorisindeki ülkelerden daha vahim ve kalıcı TÜRKİYE’NİN KONUMU Türkiye iki yıldır melez (karma) rejim kategorisine de CBT 1240/ 19 24 Aralık 2010 mir atmış durumda. Aynı zamanda 2008’de 167 ülke içinde 87.sırada yer alırken, genel puanı 0.04 kadar artmasına karşın 2010 yılında 89’uncu sıraya gerilemiş. Değerlendirmelerin 0 ile 10 ölçeğinde yapılan endekste, toplam puanı 2010 yılında 5.73 olan ülkemiz, 45.9 aralığında yer alan melez rejimlere sahip ülkeler içinde yer alıyor. Bu da 80 yıllık demokrasi deneyimimizin, Bolivya, Lübnan, Honduras gibi ülkelerin düzeyine çıkmaya yetmediğini gösteriyor. Bunun nedenlerini araştırmadan önce EIU’nun melez rejimin tanımına bir göz atalım: olabilir. • Yolsuzluklar yaygınlaşma eğilimi gösterirken, hukuk devleti kavramı sadece kağıt üzerinde kalabilir. • Gazeteciler üzerinde baskı ve tacizler medyanın bağımsızlığını zedeleyecek ölçüdedir. • Yargı bağımsızlığı yoktur. Aslında bütün bunlar Türkiye’nin niçin bu kategoride yer aldığını yeterince açıklıyor. 167 ülke içinde 89. sırada bulunmamızın en temel nedeni, siyasi katılım puanımızın 3.89’larda seyretmesi ve temel hak ve özgürlük puanının 4.71’lerde kalmış olması. Türkçesi: Reyhan Oksay Kaynak: The Economist Intelligence Unit Limited 2010 *The Economist Intelligence Unit (EIU) ülke, sanayi ve yönetim analistlerinin ihtiyaç duydukları bilgileri sağlayan bir kuruluştur. 1946’da kurulan şirket, dünya üzerindeki 40’dan fazla ofisi ile araştırma ve danışma hizmeti veriyor.