Katalog

OOOF OFF LINE Tanol Türkoğlu (tanolturkoglu@gmail.com) Teknoloji egemen bir güç müdür? İnsanlığın, kendi teknolojik başarılarının esiri olması, teknolojinin toplumsal gücünün belirleyici olduğunu mu gösterir? Osman Bahadır bahadirosman@hotmail.com Bilgi üretim merkezlerimiz dijital kültürün, sanal dünyanın birey ve toplum üzerindeki etkilerini araştırmada teklerse boşluğu fikir üretim merkezlerinin zırvalarının doldurması kaçınılmaz olacaktır. Ü Sosyoloji Bölümleri Ne Yapıyor? Ne zaman dijital kültürün bireyin ve toplumun yaşamını nasıl dönüştürmekte olduğuna dair yazmak zorunda kalsam aklıma hep aynı soru geliyor: Bilgi üretmekle mükellef üniversitelerimizin konuyla ilgili olan Sosyoloji Bölümleri bu konuda ne yapıyor? Internet kullanım eğilimleri bugüne dek bağımsız araştırma kuruluşlarının yapmış oldukları anketlere dayanıyor. Toplumsal dönüşüm motivasyonuyla bakıldığında dijitalleşmenin, sanallaşmanın, bilgi iletişim teknolojilerinin süreci nasıl etkilemekte olduğunu ise sürekli ıskalıyoruz. Türkiye “en çok chat yapıyor”, “Facebook kullanımında dünya dördüncüsü” diyorlar; biz de bu verilerden yola çıkarak toplumumuz hakkında bilgi üretmeye çalışıyoruz. Bu konuda asıl söz sahibi olan sosyoloji bölümlerimiz ne diyor; duyamıyoruz! Peşinen “Hiçbir şey yapmıyorlar, yapıyor olsalardı duyardık, bilirdik” demek yerine oturup internetten biraz araştırdım. Ülkemizdeki belli başlı üniversitelerimizin sosyoloji bölümlerinin web sitelerine baktım. Öncelikle şunu belirtmek isterim ki bu siteler, sundukları içerik açısından içler acısı bir durumdalar. Sadece bir üniversitemizin sosyoloji bölümü, örneğin, yapılmış olan yüksek lisans tezlerinin isimlerini web sayfalarına koymayı akıl etmiş (o da 2004 yılına dek geliyor). Pek çoğunda ise ne verilen derslerin ismi ne de içeriği konusunda bilgi var. Bazı sitelerde ise üniversitenin genel şablonu gereği olacak, sayfalarda başlıklar var ancak başlıkların altında bir cümlelik bir açıklama bile yok. Örneğin Anadolu Üniversitesi Sosyoloji Bölümü şu alanlara odaklandığını açıkça belirtmiş (pek çoğunda bu bilgi bile yok): Kadın çalışmaları, Günlük Yaşam Sosyolojisi, Din, Yöntem, Toplumsal Tabakalaşma, Endüstri İlişkileri, Göç, Toplumsal Cinsiyet, İnsan Ekolojisi, Kent Çalışmaları, Köy Sosyolojisi, Toplumsal Teori, Toplumsal Değişim, Kültür, Kitle İletişimi, Bilgi Kuramı, Popüler Kültür, Yoksulluk. Ne yazık ki internet ya da dijitalleşme konusunda bir odaklanma yok! Ya da Boğaziçi Üniversitesi’nde yapılan yüksek lisans tezleri içinde Dansın Sultanları, Fadime Şahin, Kalan Müzik, Metin Kaçan gibi ilginç konular var ama dijital kültür yok! Hacettepe Üniversitesi de içeriği zengin olanlardan. Sosyoloji Bölümü’nün ilgi alanları burada da var – ama sanal dünya Hacettepe’de de ıskalanmış gibi : Aile, çevre, etnik ve azınlık gruplar, fiziksel ve zihinsel özürlülük ve özürlüler, gençlik, göç, iletişim ve medya, kadın, ev ve çalışma hayatı, kırsaltarımsal değişme ve köylülük, kültür, kültürel gruplar ve kimlik, sosyal bilimlerde yöntem sorunları, sağlık ve hastalık, sanat, sosyokültürel değişme, toplumsal kontrol, suç ve sapma, toplumsal tabakalaşma ve hareketlilik, toplumsal yapı ve toplumsal dönüşümler, trafik sosyolojisi, toplam kalite yönetimi ve yaşam kalitesi, yaşlılık ve yaşlılar. Olumlu olabilecek iki örnek buldum. Birincisi Ege Üniversitesi’nden. Sosyoloji ikinci sınıf müfredatında seçmeli olarak “Siber Uzayda Sosyal İlişkiler” isimli bir ders var. Web sitesinde dersle ilgili detaylı bilgiler mevcut. Oldukça zengin bir içeriğe sahip görünüyor bu ders. İkinci örnek ise Bilgi Üniversitesi’nden. Doğrudan sosyoloji bölümü ile ilgili değil, ancak tüm üniversite geneline açık olan seçmeli ders listesinde şu iki dersi tespit ettim: “Network Kültürü, Ekonomisi ve Bilgi”, “Sosyal Medya”. Derslere ilgi var mı, her dönem açılıyor mu bilmiyorum. Bilgi üretim merkezlerimiz bu konuda teklerse boşluğu fikir üretim merkezlerinin zırvaları doldurur. Hazır YÖK Başkanı da sosyoloji formasyonundan geldiğine göre, umalım da üniversitelerimiz yakın gelecekte bu konuya karşı daha duyarlı yaklaşsın; bilgi üretsin! büyük entelektüel etkide bulundu. Çarlık Rusyası’nın nlü Rus düşünürü Georgi Plehanov (1856 bu büyük düşünsel zenginlik geçmişi olmaksızın 1917 1918), Tarihte Bireyin Rolü Üzerine (1898) Devrimi’nin gerçekleşmesi mümkün olabilir miydi? 150 adlı eserinde şunları söylemektedir: “Toplumsal yıllık bu zengin düşünce tarihinin arka planında da ülilişkileri son tahlilde belirleyen neden, üretici güçlerin kenin belirleyici ekonomik ve teknolojik koşullarının durumunda aranmalıdır. Bu da bireyin niteliklerine bel bulunduğunu ileri sürebilecekler için de şunu söyleyeki ancak, bu bireylerin teknik ilerleme sağlama, keşif biliriz ki, 17671917 yıllarında Rus düşünce tarihinin ve icatta bulunma becerisine az çok sahip olmaları an zenginliğini etkilemek için, ülkedeki üretici güçlerin dulamında bağlıdır.” rumu hiç de ideal bir düzeyde değildi. Plehanov’un bu ünlü eseri, tarihsel materyalizm düToplumsal ilişkilerin oluşumunda ve gelişiminde asşüncesinin Rusya’da ve dünyada yaygınlaşmasına lolan, ülkedeki düşünsel gelişmelerdir. Temel olarak da önemli etkilerde bulunmuş bir eserdir. Yukarıya aldı bilimsel zihniyette ve demokrasi düşüncesindeki ilerğımız sözleri de onun bu eserinin ana fikrini en iyi ifa lemelerdir. İnsanlığın bugün ulaştığı bilimsel düşünede eden sözler arasındadır. bilme düzeyi geri bir durumdaysa, bunun nedeni, çeşitli Plehanov’a göre anlaşılmaktadır ki, toplumsal iliş toplumsal güçlerin, insanların özgür iradeleriyle yeni ve kilerin oluşumunda, son tahlilde (yani diğer tüm et sömürüsüz bir dünya kurma girişimlerini engelleyen her kilerden daha köklü olarak) belirleyici olan şey, üretici türlü teolojik, metafizik ve postmodern fikirleri sürekgüçlerdir. (İşgücü, teknoloji, bilim, enerli ve her yoldan beslemeleri ve yaymalaji kaynakları vb.) Bu durumda toplumsal rıdır. ilişkiler içinde her bir bireye düşen rol, bu James Watt’ın buhar makinesini üreilişkilerin yeniden üretilmesine katıltim sistemine sokmasıyla başlatabilecemaktan ibarettir. Zira bir bireyin bu ilişğimiz iki buçuk asırlık büyük teknoloji çakiler sürecine belirleyici bir aktör olarak ğında, insanlar üretme biçimlerinin ve müdahale edebilmesi için bir bilimsel kekendi teknolojik mamullerinin esiri haşifte veya icatta bulunması gerekmekteline gelmişlerse, bunun nedeni, teknodir. Bireyin toplumsal bir aktör haline gelojinin ya da genel olarak üretici güçlelebilmesi başka türlü imkânsızdır. rin asal belirleyici kuvvetler olması değil, Gerçekte ise toplumsal yaşam, ilişkiler bazı üretme biçimlerinin ve teknolojik Georgi Plehanov ve gelişmeler, hiç de Plehanov’un beicat ürünlerinin yayılmasının kolay, bu(18561918) timlediği biçimde gerçekleşmemektedir. na karşılık bilimsel düşüncenin ve deHer bir sosyal ilişkiyi belirleyen ve etkimokrasi düşüncesinin halk arasında yaleyen binlerce faktör vardır ve her bir işçi, mühendis, yılmasının (çok çeşitli nedenlerle) daha zor olmasıdır. öğretmen, entelektüel, üretici köylü, patron vb. sadeTarihsel materyalizm düşüncesinin Plehanov tace toplumsal işbölümünde kendilerine düşmüş olan ro rafından ifade edilmiş olan klasik biçimi, bilimin, bilü ifa etmekle kalmamakta, özgün düşünceleri ve ey limsel düşüncenin ve demokrasinin gelişmesine önemlemleriyle toplumsal ilişkileri de şu veya bu yönde be li bir engel oluşturmuştur ve oluşturmaya da devam etlirlemektedirler. Ekonomik ve teknolojik koşullar el mektedir. İnsanlığın sömürüden ve baskıdan kurtulbette genellikle belirleyici olmaktadır. Onların sürek masının yolu, bilimsel düşüncenin ve demokrasinin en liliği, tüm toplumu kapsayıcılığı ve önemli ölçüde te gelişmiş biçimlerinin toplumlara egemen kılınmasınmel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik olmaları gibi dan geçmektedir. Ama bilimsel düşüncenin halk araözellikleri, belirleyici niteliklerinin temel nedenleri ara sında yaygınlaşması ve demokrasinin güçlenmesi için sındadır. Ancak onların bu belirleyicilik vasfı, diğer si güçlü bir mücadele verilmediği takdirde, toplumsal ilişyasal, düşünsel vb. faktörlerin ikincil planda kalmasıyla kilerde ekonominin ve teknolojinin rolü belirleyici olda ilgilidir. Nitekim bazı tarihsel dönemlerde ve top maya devam edecektir. lumlarda çeşitli düşünce akımları, siyasetler, din vb, top Not: Plehanov’un sözleri, Yazılama Yayınevi’nin yalumsal ilişkileri belirleyici duruma gelebilmektedir. yımladığı Tarihte Bireyin Rolü Üzerine (2010) adlı Ekim Devrimi öncesindeki 150 yılda Çarlık kitaptan (s.46) alınmıştır. (Çevirmen; Nahide Rusyası’nda son derece güçlü ve zengin bir düşünce ha Özkan). Aynı eserin Kaynak Yayınları’ndan çıkan yatı vardı. Bu ülkenin devrim öncesi düşünce dünya Tarihte Bireyin Rolü (1982) adlı birinci baskısında, sına, Radişçev, Turgenyev, Bakunin, Puşkin, Gogol, çevirmen İbrahim Altınsay, ikinci çeviride geçen Belinski, Herzen, Çerniçevski, Çehov, Kropotkin, “belki ancak” sözcükleri yerine “sadece” sözcüğünü Dostoyevski, Tolstoy, Gorki gibi devlerle daha birçok kullanmıştır (s.38). GİYİLEBİLEN ENERJİ: FIRTEX Günlük kıyafetlerin üstüne veya içine giyilebilen FIRVEST yelekler, bandana ve atlar için FIREQ eğer altlığından oluşan ‘Giyilebilen Enerji’ FIRTEX, birçok mineral ve oksidin kendine özgü işleniş metoduyla ortaya çıkan gizli formülü sayesinde, etkileşimi anında yansıtan bir ayna görevi görüyor. Vücut ısınınca, yayılan termal ışınları emerek, bu ışınları vücuda tekrar gönderiyor. FIRTEX’in yapısında da bulunan Kızıl Ötesi Işınların çeşitli hastalıklara iyi gelmesinin nedeni deriye ve altındaki dokulara işleyebilir olması. Bu ışınlar deriye işlediği zaman protein, kollajen ve yağlarla temasa geçer ve mikro titreşimler ile uyararak doku sıcaklığını artırır. Böylece insan vücudu gelişmiş mikro sirkülasyonu sayesinde canlanır ve güçlenir. Başka bir sebebi de kızıl ötesi ışınların vücutta birçok sağlık problemine yol açan toksinleri ortadan kaldırma özelliğinin olmasıdır. Detaylı bilgi için www.firtex.com.tr adresi ya da 0 212 322 12 12 numaralı telefon. CBT 1239/ 12 17 Aralık 2010