Katalog

10–23 Kasım'da Leonidler göktaşı yağmuru var Hasan H. Esenoğlu İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü esenoglu@istanbul.edu.tr AY EVRELERİ Son Dördün Ay’ın Dünya’dan sol yarısının aydınlık gözüktüğü evre 2010’UN OLAYLARI 20 Kasım’da Küçük Gezegenlerin Parlaklıkları (Kadir) Ceres Pallas Juno Vesta 9.3 10.3 10.3 7.6 Dolunay Ay’ın tam bir daire olarak dolgun, parlak görüldüğü evre Yeni Ay Ay’ın aydınlık olmayan tarafı Dünya’yı kaplamıştır. Ay Dünya’dan açıkça görülemez. Fakat Güneş tutulması süresince görülebilir İlk Dördün Ay’ın yeniay evresinden bir hafta sonra yarım daire biçiminde göründüğü evre; Güneş’e göre açısal uzaklığı 90 derece olduğu andaki görünüşü GEZEGENLER NEREDE? Kasım ayı boyunca gezegenlerin ne zaman görülebileceği çizelgede verildi. Sınırlı görünenlerin gün aralığı parantez içinde belirtildi. Akşam Gece Sabah Mars (1–16) Venüs (6–30) Jüpiter Jüpiter Satürn Uranüs Uranüs Neptün Gün Saat Gün Saat Gün Saat Gün Saat gün saat Teleskopunuzun yeteneğini görsel Ay haritası Ay’ın görünen yüzü (^) 2 02 Juno Ay’ın 0.7 derece güneyinde ile sınayın: http://www.lunarrepublic.com/atAy’ın arka yüzü (v) ve örtülüyor las/index.shtml 3 19 Ay Yer’e en yakın 4 08 Satürn Ay’ın 8 derece kuzeyinde AY OLAYLARI 6 07 YENİ AY Ay–Yer Uzaklığı 7 10 Neptün sabit görünümde Ay Yer’e En Yakın Ay Yer’e En Uzak 7 24 Mars Ay’ın 1.6 derece kuzeyinde Gün Saat Uzaklık (km) Gün Saat Uzaklık (km) 10 02 Yer–Vesta–Güneş dizilişi 3 19 364215 15 14 404630 10 06 Mars Antares’in 4 derece kuzeyinde 30 21 369635 13 19 İLK DÖRDÜN (resimde verildi) 14 08 Neptün Ay’ın 5 derece güneyinde YER MEZKEZLİ OLAYLAR 15 13 Merkür Antares’in 2 derece kuYer’den Bakıldığında Gezegenler zeyinde 15 14 Ay Yer’e en uzak Aşağıdaki gezegenler U dönüşünde (stationary) Gün Saat 16 18 Jüpiter Ay’ın 7 derece güneyinNeptün 07 10 de (resimde verildi) Venüs 16 18 16 18 Venüs sabit görünümde Jüpiter 19 10 16 24 Uranüs Ay’ın 6 derece güneyinde (resimde verildi) 17 23 Göktaşı yağmuru GÜNEŞ MEZKEZLİ OLAYLAR 19 08 Jüpiter sabit görünümde Gezegen Gün (Kasım) Güneş’e Kavuşuma çıkış En büyük enlemde 21 03 Merkür Mars’ın 1.7 derece güneyinde 21 19 DOLUNAY en uzak (ascending node) 28 23 SON DÖRDÜN Merkür 4 – 24 (güney) 30 01 Juno Ay’ın 0.5 derece kuzeyinde ve örtülüyor Venüs – 23 – 30 21 Ay Yer’e ikinci kez en yakın 28 22:36 6 06:52 13 18:39 21 19:27 KASIM’DA GÖK OLAYLARI GÜNLÜĞÜ GÖK ATLASI 15 Kasım 2010 akşam saat 22:00 için verildi. Baskıya en uygun sadelikte ve kolay görülebileceği +1.5 kadire kadar parlak yıldızı olan ve gezegenlerin yakınında bulunduğu takım yıldızlar özetlenerek belirtildi. Gözlemlerde kullanılan bazı parlak yıldızlar da verildi (Arapça kökenli isimleri halen korunmaktadır: Rigel, Aldebaran...). Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar–burçlar buradan izlenebilir… Maalesef büyük şehirlerimizdeki ışık kirliliği altında görülen gökyüzünün sanal üretilenden epey farklı olduğunu belirtelim. Bu konu güncel bir haber aşağıda verildi. GÜNCEL GÖKBİLİM HABERLERİ 1 – Dünya Astronomi Yılı’nın toplu raporuna aşağıdaki adresten ulaşılabilir, 1125–1138 arası sayfalar ülkemizdeki gökbilim faaliyetlerine ayrılmış. www.astronomy2009.org/static/archives/documents/pdf/iya2 009finalreport.pdf. Ayrıca NASA, son yıllarda güneş sistemine yönelik uzay uçuşlarının başarıya ulaşması ve sürpriz sonuçların elde edilmesi özellikle Mars’a yönelik yapılacak araştırmalar dolayısıyla 2011 yılını “Güneş Sistemi Yılı” olarak ilan etti. Ayrıntılı haber için adres: http://science.nasa.gov/sciencenews/scienceatnasa/2010/07octyss. 2 – Işık kirliliği gökyüzünün doğal karanlığını olumsuz etkilemeyi maalesef sürdürüyor. Resim, 1959–2003 arası 44 yıl süresin Parlak Gezegenlerin Güneş’ten Açısal Uzaklıkları ve Parlaklıkları (gece saat 02 için) (D: doğu, B: batı; Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) Tarih (Kasım) 10 20 30 GÖKTAŞI YAĞMURU İsim Ay Merkür Venüs Güneş Mars Jüpiter Satürn Uranüs Neptün CBT 1232/ 7 29 Ekim 2010 Görüldüğü takım yıldızdan ismini alan Leonidler göktaşı yağmuru etkinlik dönemi 10–23 Kasım arası olup en yüksek sayıya Merkür Venüs Mars Jüpiter Satürn Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. (saatte 100 göktaşına) ulaştığı tarih 17 D 14 –0.4 B 18 –4.5 D 22 +1.4 D 126 –2.7 B 35 +0.9 Kasım’dır. Bu tarihte gece yarından sonra D 19 –0.4 B 30 –4.8 D 19 +1.4 D 116 –2.6 B 44 +0.9 sabah Güneş doğuncaya kadar saniyede 71 D 21 –0.5 B 38 –4.9 D 16+1.3 D 106 –2.6 B 53 +0.9 (11–72 değişen hız değerleriyle karşılaştırın) kilometre hızla doğu taraftan atmosferimize giren göktaşları görülebilir/sayılabilir. Her Gök Cisimlerin Doğuş–Yükseliş–Batış Saatleri (saat:dakika) gün ve gece binlerce göktaşı düşer, bizler yaygın yerle1 Kasım 15 Kasım 30 Kasım şimlerdekilerini/kıtalardaDoğuş En yüksekte Batış Doğuş En yüksekte Batış Doğuş En yüksekte Batış 00:45 07:28 14:01 13:23 19:24 01:33 00:59 07:04 13:00 kilerini bilebiliyoruz. 07:27 12:25 17:22 08:23 12:57 17:29 09:00 13:25 17:49 Gerçekte, Yer yüzeyi büyük 06:22 11:19 16:17 04:50 10:08 15:26 03:56 09:22 14:47 oranda suyla kaplı oldu06:35 11:48 17:00 06:51 11:49 16:46 07:08 11:53 16:37 ğundan, göktaşların çoğu okyanus–deniz ve göllere 08:41 13:25 18:09 08:37 13:13 17:49 08:31 13:02 17:34 düşmeli, geniş alan kapla15:12 21:01 02:49 14:15 20:04 01:52 13:17 19:05 00:54 yan çöllere de düşer. 04:14 10:08 16:01 03:27 09:18 15:10 02:35 08:25 14:14 Uluslararası göktaşı organi15:15 21:11 03:07 14:20 20:15 02:10 13:20 19:15 01:10 zasyonu adresi: 13:59 19:14 00:29 13:04 18:19 23:34 12:06 17:20 22:35 http://www.imo.net. ce şehir ışıklarının gökyüzünü nasıl aydınlattığını gösteriyor. Fotoğraflar ressamın aynı manzarayı gün boyunca tekrarlanan çizimlerindeki gün ışığını yansıtmasını andırıyor… Resimde, Amerika’daki Kitt Peak üstünde görüldüğü gibi Arizona–Tucson’ın ışıkları kuzeydoğu ufkuna hakim. Sıkı aydınlatma denetimleri sayesinde, zamanla kentin büyümesi gökyüzünün karanlığını etkilemesi