Katalog

OOOF OFF LINE Güneş çok sakin, acaba neden? Güneş’in bilinen 11 yıllık manyetik çevrimi var, yaklaşık 2000 yılında en fazla aktifliğe ulaştı, sakin durumdan çıkışı ise gecikti: 11 yılın yarısı 5.5 yıl, 6’ya yuvarlayarak 2000’e ekleyelim. Sakin Güneş 2006 veya 2007’de tamamlanmalıydı. Oysa 2008 geçti, 2009 yılı ortasındayız ve sakinlik sürüyor. Bu durum Güneş çalışanların dikkatini çekiyor, kendi aramızda seslendirmeye başladık: geçmişe dönük veriler üzerinden neler oluyora bakılabilir. Hasan H. Esenoğlu, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri, esenoglu@istanbul.edu.tr Tanol Türkoğlu (tanolturkoglu@gmail.com) Teknoloji bize bahçelerdeki meyveleri olgunlaşmadan, daha ilk belirmeye başladığı andan itibaren ham olarak tüketmeye yöneltiyor. Neden? Sanırım teknoloji toplumun ortak aklına şöyle bir inanışı enjekte etmeyi başardı : Onu ilk sen yemezsen bir başkası gelip yiyecek. ormal durum gerçeklenseydi Güneş’in sakin evreden çıkıp ve tekrar sonraki hareketlilik dönemine yaklaşık 2012 yılında ulaşacağını öngörüyorduk. Ama şimdi sakinlikteki bu uzatma yılları 2012 yılının da birkaç yıl ötelenmesine götürecek. 23. çevrim 1996 yılında başladı, 2007–2008– 2009… yıllarında tamamlanmasını bekliyoruz. Sonra da 24. çevrime doğru yol alacağız. İnsanlık 23 çevrimi kayıtlandırmış durumda, yani 23X11 yıl yaklaşık 250 yıldır Güneşimiz gözetim altında. Yandaki şekilde Güneş’in 23. ve 24. çevrimlerini yıllara göre hareketliliği gözleme (kırık çizgiler ve ortalaması düz çizgi) ve öngörüye (noktalı çizgiler) göre çizdirildi. Genel olarak doğa olaylarında–yıldızlarda çıkış ani, iniş ise yavaş olur. N Tutulma evreleri ve saatleri (saat:dakika:saniye): Ay yarı gölge koniye giriyor 02:01:00 Tutulma ortası 03:39:12 Yarıgölge koniden ayrılıyor 05:17:24 Bu Ay tutulması ülkemizden görülecek. Resimde Ay’ın konumu verildi. AY–YER UZAKLI I Ay, Yer’e En Yak n Ay, Yer’e En Uzak Gün Saat Uzaklık km Gün Saat Uzaklık km 19 8 359640 4 4 406030 31 14 405260 Ham Tüketilen Meyveler Suçlusu teknolojidir. Biraz daha derinleşirsek, teknolojinin yaşamımızı daha da süratlendirmesidir... Sokaklarda aylak aylak değil, hızlı hızlı yürümemiz lazım; mecburuz çünkü aksi taktirde bir şey kaçıracağımız kesin. Neden, çünkü eskiden iki günde bitirilen işler bugün bir günde tamamlanması gerekiyor. Dinlediğimiz müziğin temposu kesinlikle hızlı olmalı. Yirmi sene önce süratın temsilcisi olan metal müziği örneğin bugünün dijital yerlileri olan gençler için dudak bükülecek seviyede “yavaş”. Ancak giderek bu sürat olgusu daha önce varlığını gösteremediği alanlara da yönelmekte. Mesela haberler. Internet haberciliği sayesinde artık bir haber, haber olmadan önce haber olma yolunda ilerlerken “haber” olarak internet sitelerinden duyurulabiliyor. Böyle olunca da o haliyle pek bir şey ifade etmiyor; çünkü haber potansiyeli olan her şey her zaman haber olacak şekilde sonuçlanmayabiliyor. Teknoloji bize bahçelerdeki meyveleri olgunlaşmadan, daha ilk belirmeye başladığı andan itibaren ham olarak tüketmeye yöneltiyor. Neden? Sanırım teknoloji toplumun ortak aklına şöyle bir inanışı yerleştirdi: Onu ilk sen yemezsen bir başkası gelip yiyecek. Bu stres ile yaşayan gençler her an herhangi bir şeyi tüketmek zorunda hissediyor kendisini. Zaman içinde bu hal diğer yaş gruplarına da yayılıyor. Hepimiz bir şeyler için bir yerlere koşuyoruz; nedenini bilmiyoruz ama öyle yapmamız gerekiyor. Eğer bu modeli toplumun aklına kim soktu diye bir suçlu aramamız gerekiyorsa, bu işin fikir babalığı sıfatı “sanki bir tespitte bulunuyormuş gibi” pasif bir gözlemci pozisyonunda tüm dijital teknoloji piyasasını gaza getiren şu standardı önermiş Gordon E. Moore’dan başka birine pek yakışmaz gibi: “Bir dijital entegre devreye sığdırabilecek transistör sayısı her 1824 ayda bir iki misline çıkar”. Bu basit standardın dünyaya etkisi şudur: Her iki yılda bir bilgisayarların temel bileşenlerini oluşturan entegre devrelerin performansı bir önceki muadilinin iki katına çıkacaktır (fiyatı iki katına çıkmadan). Moore bu standardı 1965 yılında yazdığı bir makalede öne sürdü. Kendisi bugün dünyadaki masaüstü bilgisayarların ve laptopların büyük bir çoğunluğunun içinde yer alan en önemli entegre devreyi üreten Intel firmasının kurucu ortağıdır. Bir standard gibi görünen bu kural aslında Intel firması (ve başka pek çok teknoloji firması) için kurulduğu günden itibaren bir başarı kriteri oldu. Yani firma(lar) iki yılda bir ürettiklerinin performansını iki katına çıkarmak zorunda. Bu kural bugün de geçerli. Sonuçları ise tüm dünyadaki toplumları, bireyleri derinden etkiliyor. Bu kapasitede bilgisayarlar üretildikçe bilgisayarlarla yapılacak işlerin çapı da benzer şekilde artıyor. İnsan ise dijital dünyanın bu hızına yetişmek için yaşamının süratini sürekli artırmak zorunda. Sonuç? En ön koltuklarda oturan teknolojiyi yönlendiren sürücüler artık çok daha erken yaşta emekli olmak zorunda kalıyor. Peki bu dünyanın çimenleri olan son kullanıcılar? Onlara da bu süratli yaşamda oradan oraya deli danalar gibi koşturmak kalıyor. Hayata ham meyve yiyerek başlayanlar lezzetli bir yemeğin tadını asla öğrenemeyecek. Eskiden bu lezzetleri tatmış olanlar giderek onları unutmakta ve içlerinde tanımlayamadıkları bir boşluk doğmakta. Artık herkes için herşey anlamsızlaşmış durumda. O nedenle de en seviyesiz birisi bile en seviyeli yerlere gelebilir. Teknoloji dizginlerini eline alamamış her ülke, her toplum, her birey, diğerlerinin kuklası duruma düşmüş durumda. Bunlar size bir anlam ifade etmiyorsa siz de vücudunuzun bir yerine “HİÇ” yazan bir dövme yaptırın, keyfinize bakın! GÖKYÜZÜNDE LG NÇ GÖRÜNÜMLER 18 Ağustos sabah saat 04’den itibaren Güneş doğuncaya kadar çok ince hilal evredeki Ay–Vesta yakın konumda görülecek. İkili İkizler takım yıldızında doğu tarafta ufuktan 14 derece yüksekte yer alacak. Küçük gezegen Vesta 8.4 kadir parlaklığında. Özellikle Güneş doğmaya yakın saatlerde Ay, Vesta’ya daha yakın konumda olacak. Görünümleri resimde. 27 Ağustos akşam Güneş battıktan hemen sonra saat 19:30’dan itibaren gece saat 22’ye kadar sondördün evredeki Ay, Akrep takım yıldızının en parlak yıldızı Antares (1.1 kadir) ile yakın konumda görülecek. İkili güneyde ufuktan 21 derece yüksekte. Görünümleri resimde. 28 Ağustos–22 Eylül arası 1 ay kadar süreliğine akşamdan sabaha kadar Uranüs–Juno yakın konumda görülecek. İkili, gece saat 01 itibariyle güneyde ufuktan 46 derece yüksekte Balıklar takım yıldızında yer alacak. Parlaklıkları sırasıyla 5.7 ve 8.2 kadir. Görünümleri resimde. YAZININ DEVAMI 15. SAYFADA GÖK ATLASI 15 Ağustos akşam saat 22:00 için verildi. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar–burçlar buradan izlenebilir… AY EVRELER lk Dördün Dolunay Son Dördün Yeni Ay Gün Saat GünSaat GünSaat GünSaat 27 14:42 6 03:55 13 21:55 20 13:02 TUTULMA 6 Ağustos’ta Ay’ın Yarı Gölge tutulması: Ay sönük görünür Parlak Gezegenlerin Güne ’ten Aç sal Uzakl klar Ve Parlakl klar (D: Doğu taraftan, B: Batı taraftan, Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) Tarih 7 18 Merkür Uzaklık D 22 D5 Venüs Uzaklık B 38 B 42 Mars Uzaklık B 57 B 51 Jüpiter Uzaklık B 171 B 150 Satürn Uzaklık D 35 D 27 CBT 1167/ 10 31 Temmuz 2009 Par. –0.2 –1.7 Par. –4.0 –4.1 Par. +1.1 +1.1 Par. –2.8 –2.9 Par. +1.1 +1.1