Katalog

EĞİTİM AYLAK BİLGİ Tahir M. Ceylan tmceylan@superonline.com Biliminsanı Platformu ve Türkçe Açık Ders Projesi Dünyamızda, teknolojideki son gelişmelerle birlikte bilgi, her zamankinden daha hızlı dolaşıyor. Gelişmekte olan ülkeler bilginin bu hızlı dolaşımına ayak uydurmakta zorlanmakta. Uzaktan eğitim, bu problemin üstesinden gelebilmenin en önemli araçlarından. Massachusetts Institute of Technology’nin (MIT) açık ders ortaklığı (OpenCourseWare) projesi ise bu alanda öncülerden biri. Dünya hayvana şekil vermiştir, verdiği şekli sabitlemek için de bir iskelet. İskelete ihtiyaç vardır, çünkü o olmasaydı hayvanlar şeklini koruyamazlar, akşamdan somun gibi yatar, sabahtan pide gibi kalkarlardı. İskeleti İçeride Olmak Tabiat bizi koyduğu gibi geri almak adına iskeletli yaratmıştır ama kiminin iskeleti dışarıda, kimininki içeridedir. Salyangoz ve yengeçlerin iskeleti dışarıdadır, onların kabuğu iskelet yerinedir. İnsan gibi sert hayvanların iskeleti ise içeridedir. Çünkü onların kasları dışarıdaki tehlikeden korunacak sertliğe ulaşmıştır. İçi yumuşak olanların dışarıya karşı hem iskelet hem zırh yerine geçecek kabuğu vardır. Yoksa hepsi uçan kuştan nem kaparak kefenberduş hastalanırdı. Sert kabuk ama koruma sağlasa da hareketi kısıtlar, uyumu zorlaştırır. O nedenle kabuklular uyum gerektirmeyen kuytu yerde yaşarlar, örneğin bir kayanın köküne yapışıp ömür boyu ayrılmazlar. Buna karşılık iskeleti içeride olanlar, darbeye maruz kalsalar da hareket kısıtlılığı çekmez, etleri hem birilerine dokunacak kadar yumuşak hem de darbeyi emecek kadar plastiktir ve aynı zamanda belki başkalarını sevecek kadar sıcak, başka bazılarını da öldürecek kadar haindir. Sevebilir çünkü sıcaktırlar, canfeza sevişebilir, çünkü dolambaçlıdırlar. Ayrıca iskelet içeride olduğundan, kırılma şansları azdır, her darbeyi emerek alır, yumuşatırlar. Zaten bir hayvanda etlerin yırtılmasından değil, asıl iskeletin kırılmasından korkulmalıdır. Bunun gibi işte bazılarının iskeleti içeride, bazılarınınki dışarıdadır. İskeleti içeride olmak, pek çok koşula uymak, gerektiğinde şekil değiştirmek, sıkışınca kaçmak, zorluğa katlanmak (kısıtlı koşulda beslenmek, daracık yerde sevişmek), kendini sarabilmek, sevebilmek demektir. İskeleti içeride olmak o kadar benimsenmişti ki, bilim adamları bile bir zamanlar canlıların tümden onlardan çıktığına hükmetmişlerdi; 1539’da botanikçi Bock mesela orkidenin bile iskeleti sağlam, tüyü yumuşak ardıçkuşundan türediğini düşünmüştü. Psikolojiye göre sert kişilik, ödipal kompleksini çözememiş, ham bir yapının sonucudur. İçleri yumuşak kişiler korkusundan, kendine yaklaşacak her kişiye karşı sertlik uygulayarak onu uzakta tutmayı severler. Cam serttir. Mısır’ın güneyindeki halklar ve İskender devrindeki Yunanlılar ölülerini yufka yüreklerindeki korkularından cam tabuta koyarlardı. Eski İstanbul’da da yüreği sevdalı kızlar, yavuklunun verdiği gül kurusunu korumak için Beykoz işi bir çeşmibülbül kullanırlardı. Sertseniz kendinizi kullanamazsınız, sizi başkası kullanır! Örneğin beton serttir ve bütün binaları sırtında o taşır. Beton canı istediğinde yumuşak olsaydı, kimse binayı güvenip ona taşıtmazdı! Salvador Dali de ilk karşılaşmada beton gibi sert bir adamdı, röportaja gelenleri azarlasa da, içi yumuşaktı, aktif homoseksüel yaşantısı sırasında dahi hoş bir kadın olan Anne Maria’ya âşık olmaktan geri durmamıştı ve ilginç biçimde kimseye yaranamadığında arkadaşlarınca, kişiliğini andıran içi yumuşak, dışı sert kabuklulardan birisi olarak üstüne salyangoz fırlatılırdı! Dünyanın en sert yapısı olan elmas, yoğunluğu 3.5 olan saf karbondur. Bunun yanında o, yeryüzünde her maddenin yapısına girecek kadar yapışkan ve yumuşak bir özellik gösterir. Zaten şeklini kaybetmeden sürdürülen yumuşaklık bilinen en avantajlı yapıdır. Karbon da öyle bir moleküldür, yumuşaktır, her yapıda yer alır, karbonçevrimi dediğimiz olayla yeryüzünün topraklarında, ağaçlarında, hayvanlarında hem yer alır, hem onları kendine muhtaç bırakır; gerektiğinde ama karbon sert bir moleküldür, elmasta olduğu gibi yalnız başına (maddenin yalnızlığı saflığıdır) ortaya çıkar ve yeryüzündeki her şeyi çizip atar. Yapıtlarıyla titretmediği yürek bırakmayan Mozart, herkese nasıl da yumuşak gelmiştir, ama onun beş ölü doğumdan sonra güçlükle olduğunu, döşünün rahmin içine el sokulup ancak çıkarıldığını ve hayatında babasından başka öğretmen ve okul bilmeyecek şekilde tek yönlü ve sert biçimde yetiştirildiğini biliyoruz. Başarı ödipal bir zaferse, başarısızlık da kırılma korkusudur, ortada baba olmadığından ödipus kompleksini çözememişler, rijit (sertkabuklu) bir kişilik yapısı kazanarak babası yanında, iskeleti içinde olan Mozart’ın tersine kendilerini özellikle başarısız bırakarak, zaferin getireceği yükten kurtulurlar! Başarısızlık, içi yumuşak dışı sert kişiyi dengeleyerek yaşamda ancak var eder! 1 999’da MIT açık ders projesi adı altında, eğitimi geliştirmek ve insanlığa katkıda bulunmak amacıyla bir program başlattı. Açık ders projesi, ücretsiz ve dijital ortamda, yüksek kalitede eğitim malzemelerinin dersler halinde yayımlanmasıdır. Bu projenin ana gayelerinden biri eğitim malzemelerinin tüm dünyada kullanımıdır. 2006 yılı itibarıyla, MIT’nin değişik branşlarda hazırlamış olduğu 1400 kadar ders MIT OCW sayfasında yayımlanıyor (http://ocw.mit.edu). Amerika, Japonya, Fransa, Çin ve Latin Amerika’nın önde gelen üniversiteleri OCW’nun ortakları arasında. OCW’ya ortak olan üniversiteler bu projeye bünyelerinde okutulan dersleri, MIT OCW’nun başlattığı "açık ders" felsefesiyle yayımlayarak veya OCW’daki dersleri kendi dillerine çevirerek katkı sağlıyor. BİLİMİNSANI PLATFORMU Ülkemizdeki eğitim ve araştırma seviyesini geliştirmek için Türkiye, Amerika ve Avrupa’da bulunan Türk akademisyenlerin girişimiyle tamamen akademik amaçlarla kurulan Biliminsanı Platformu (FSAST), MIT ile uzun bir süredir, değişik branşlardaki derslerin Türkiye’ye uyarlanmasıyla ilgili çalışmalar yapmaktadır. Biliminsanı Platformu kurucu üyesi ve başkanı Veysel Berk, platformun amacını insanlığın bilgi seviyesini ilerletmek, öğrencilere nitelikli eğitim malzemeleri sunmak ve yetenekli işçi ve bireylerin topluma kazandırılması için çalışmalar yapmak olarak açıklıyor. Bu amaçları araştırma, eğitim ve nitelikli üretim olarak özetleyen Veysel Berk, platformu oluşturan temel değerleri; akademik özgürlükler, yatay düzeyde kurulan işbirlikçi çalışma prensipleri ve üretilen değerlerin adil paylaşımı olarak belirtti. Biliminsanı Platformu projeyi tabana yaymak ve daha etkili bir şekilde yürütmek amacıyla özel kuruluş ve devlet kurumlarına proje önerisini sunmakta ve oldukça olumlu işbirliği önerileri almaktadır. Biliminsanı Platformu, Türk enstitü ve üniversitelerindeki 25.000 akademisyen ve üniversite öğrencisi üzerinde yapılan tarama çalışması sonucunda; en büyük ihtiyacın biyoloji alanında olduğunu gördü. Çalışmalarına bu alandan başlayan platform, öncelikli olarak Yapısal Biyoloji Alıştırması'nın ilk aşamasını bitirdi. Yapısal Biyoloji'de sıkça kullanılan PyMOL yazılımı ile ilgili yazılı ve görüntülü ders malzemesine ücretsiz olarak Biliminsanı Platformu sitesinden ulaşılabilir. Siteden Yapısal Biyoloji Alıştırması Podcast(*)'lerini indiren öğrenciler, bu içerikle diledikleri yerde, diledikleri zaman tekrar yapma fırsatına erişti. Paralelde yürütülen BIO 7.014: Biyolojiye Giriş programı da kısa sürede tamamlanacak ve site üzerinden ücretsiz erişime açılacak. YİLMAZ@BİLİMİNSANİ.ORG Çevirisi tamamlanmış ve yayımlanma aşamasına gelmiş MIT derslerine www.eders.org veya www.tocw.org adreslerinden ulaşabilirsiniz. Bu projeye ders çevirisi yaparak katkıda bulunmak isteyen akademisyen ve yüksek lisans derecesi yapmış/yapmakta olan öğrenciler, proje katılım koordinatörü Dr. Suzan Yılmaz’a yilmaz@biliminsani.org adresinden ulaşabilir ve katılım süreci hakkında bilgi alabilirler. Biliminsanı Platformu, Açık Ders Projesi ile birlikte, akademik danışmanlık hizmeti, akademik eşleştirme, dijital ortamda internet üzerinden canlı veya kayıt edilmiş bilimsel sunuşlar düzenlemek ve biliminsanı konuk etme programı olmak üzere beş ayrı proje üzerinde çalışmaktadır. TOCW (Turkish OpenCourseWare: eders) Projesi veya Biliminsanı Platformu’nun diğer projeleri hakkında ayrıntılı bilgi almak veya katkıda bulunmak için www.biliminsani.org adresini ziyaret edebilir veya info@biliminsani.org’dan platform yetkililerine ulaşabilirsiniz. CBT 1034/9 12 Ocak 2007