Katalog

Evrim Tartışmaları EVRİM KURAMINDAN GÜNCEL YANSIMALAR Biyolojide yaratılış, Jeolojide dünya düz, astronomide astroloji, kimyada da simya mı okutulmalı!... "Sağduyu ve akıl için ana tavır, şüphe etmektir" Evrim teorisi, bir fikirler bütünü olup bu gezegendeki yaşamın tarihini anlama ve açıklama yollarını arar. Evrime inanmayanların pek çoğu bu fikri dinsel inançlarına ters düştüğü için reddeder. Hıristiyan, Müslüman ve bazen Musevi kökten dincilerin pek çoğu kutsal metinlere bağlı kalarak itirazlarda bulunurlar. Kimi dinsel gruplar yerin ve tüm evrenin çok eski yaşını kabul ederler. Tüm bu dinsel evrim inanç çeşitliliği arasında "yaratılış bilimi" ve son olarak ta "bilinçli (akıllı) tasarım" gibi akımları da sayabiliriz. Son zamanlarda yurdumuzda yaygın olarak gündeme gelen ‘akıllı tasarım’ görüşünü ileri sürenler, bunu dinsel değil de, bilimsel olarak tanımlasa da, "tasarımcı" maddesel değil bir doğaüstü kimlik olarak algılanmaktadır. Ali Nihat Bozcuk (*) vrim teorisi, bir fikirler bütünü olup bu gezegendeki yaşamın tarihini anlama ve açıklama yollarını arar. Evrime inanmayanların pek çoğu bu fikri dinsel inançlarına ters düştüğü için reddeder. Hıristiyan, Müslüman ve bazen Musevi kökten dincilerin pek çoğu kutsal metinlere bağlı kalarak itirazlarda bulunurlar. Bilindiği üzere İncili yorumlarken (özellikle genesis’in ilk bölümlerini) cennetin, yerin, bitkiler, hayvanlar ve insanların 6 günde yaratıldığı yorumu ile evrim bilimi birbiri ile uyuşmaz (1). Ne ilginçtir ki birçok koyu dindar insan da evrimin doğal bir mekanizma olarak yaratılışın ilerlemesi için tanrı tarafından var edildiğine inanır. Aynı şekilde, kimi din adamları evrim gerçeğini benimsediklerini açıklamışlardır. Örneğin, Papa John Paul II 1996’da evrimin geçerliğini kastederek Katolik kilisenin teolojik doktrini ile evrim arasında çatışma olmadığını vurgulamıştır. Papanın bu mektubu tanınmış bir uluslararası bilim dergisinde yayımlandı. Yaratılışçı inançta olanların görüşleri de birbirine uymaz. Kimisi yerkürenin ve evrenin yaşının genç olduğuna (10.000 yıldan daha küçük), ve özel yaratılış’a inanırlar. Buna göre özetle, yaşayan veya ortadan kalkmış her tür ayrı ayrı tanrı tarafından yaratılmıştır. (Hazreti Nuh’la birlikte anılan tufan ve gemisine alınan her canlı türünün birer çifti, bu inanışın en önemli kanıtı olarak değerlendirilir). Bu temele dayanılırsa, yalnız biyolojik evrimi değil, jeoloji’yi ve fiziği de (radyoaktif yaş saptanması ve yerin yaşına ait astronomik kanıtlar dahil) reddetmiş olurlar. Kimi dinsel gruplar yerin ve tüm evrenin çok eski yaşını kabul ederler. Tüm bu dinsel evrim inanç çeşitliliği arasında "yaratılış bilimi" ve son olarak da "bilinçli (akıllı) tasarım" gibi akımları da sayabiliriz. Son zamanlarda yurdumuzda yaygın olarak gündeme gelmiş olan ‘akıllı tasarım’ görüşünü ileri sürenler bunu dinsel değil de, bilimsel olarak tanımlasa da, "tasarımcı" maddesel değil bir doğaüstü kimlik olarak algılanmaktadır. (Ayrıntıları bu yazının dışında ele alınması gereken bir konudur). ABD’ nin Kansas senatosunda 2003’ te kabul edilen bir yasa ile okulların yaşamın kökeni ve çeşitliliğini destekleyen bilimsel kanıtlarını nesnel olarak, dinle ilişkisiz, doğal ve filozofik ikilemden uzak olarak verilmesini zorunlu kılıyor. kavramla yorumlanır (mutasyon, seçilim, genetik sürüklenme, genomik, gelişimsel baskılar, ekosistem, vb.). Ünlü bilim dergisi SCIENCE 2005 yılının en önemli 10 bilim olayı arasında birinci sıraya "evrimin mekanizması bulundu" konusunu koymuştur. Genomların insan, şempanze ve Drosophila’da (sirke sineği) açıklanması ile DNA’daki nükleotid sıralanması ve genler karşılaştırılınca moleküler genetik veriler evrime ışık tutuyor. Darwin teorisini kuvvetle destekliyor. İnsan sağlığı açısından bu bulgular insanların AIDS, koroner kalp hastalığı, kronik viral sarılık gibi hastalıklara yatkın olurken şempanzelerin yatkın olmaması konusunda önemli genetik bilgilere erişmemize yol açabilecektir. Böylece Darwin tarafından ortaya atılan doğal seçilim teorisinin giderek genetik mekanizması daha netlik kazanıyor, teori gücüne güç katmaya devam ediyor. YARATILIŞ VE EVRİME EŞİT ZAMAN MI? Biyolojik çeşitlilik ve canlıların karakteristik özellikleri için ileri sürülen yaratılışçı açıklamalar bilimsel yöntemle uyuşamadığından yaratılışcı görüş ile evrimsel teoriye eğitimde eşit zaman verilmeli midir? Nasıl ki bugün kimya derslerinde öğretmenler simyayı öğretmiyorlarsa, yerbili ki bağnazlıkların yol açtığı çatışma bu kadar değil: "Ders kitabı yerine hazırladığı notları okutan din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmeninin öğrencilere yönelttiği sorular laik eğitimi yok sayıyor" (Cumhuriyet 5 Şubat 2006). Haberde öğretmenin "evrenin varoluşu", "Kuran’da ilk insanın/insanların yaratılışı" v.b. soruları sorarak, cevapları da kendisinin şeriata uygun tarzda öğrettiği anlaşılıyor. Nitekim daha sonra (12 Şubat 2006) "Milli Eğitim Bakanlığı’nın harekete geçerek şeriat sorununa soruşturma başlattığı" haberini okuyoruz. Başka bir gazete haberinde (10 Şubat 2006) "İstanbul’daki Bahçelievler ve Zeytinburnu öğretmenevlerinde birer mescit bulunmasına karşın kütüphane olmamasından"; ayrıca Zeytinburnu Öğretmenevi’nde her odanın duvarında asılı bulunan seccade ve tespihten" söz ediliyor. Aynı yazıda "öğretmenevlerinin; kültürel, sanatsal ve bilimsel etkinliklerle öğretmenlerin dinlenebileceği kurumlar olması gerekirken, tarikatların örgütlendiği, bilimsel ve edebi içerikli yayınlar yerine ırkçı ve dinci yayınların bulunduğu kurumlar haline dönüştüğü" kaydediliyor. BİYOLOJİ KİTAPLARINDA YARATILIŞ VE EVRİM E HİPOTEZ, GERÇEK VE TEORİ Bilimsel araştırma, hipotezleri deneysel ve gözlemsel verilere dayanarak test etme yollarına sahip olmayı gerektirir. Bilimsel hipotezin (önerme, varsayım) en önemli niteliği, ilke olarak test edilebilir olmasıdır. Doğal olanlar hakkında dinin evrimsel mekanistik açıklamalar sağlamadığını bilmek yanında, bilim de doğal olay olmayan sorulara yanıt bulamaz. Bilim, neyin güzel ya da çirkin, iyi yada kötü, ahlaki ya da ahlak dışı olduğunu bize söylemez. Bilim aynı zamanda yaşamın anlamını, doğaüstü yaratıklar bulunup bulunmadığını bize söylemez. Bilim insanları, özel yaratılış’a ait bazı iddiaları test edip yanlışları ortaya çıkarabilir; örneğin dünya çapında bir tufan olup olmadığını ya da yerkürenin ve tüm organizmaların ortaya çıkışının 10.000 yıldan daha genç olup olmadığını kanıtlayabilir. Fakat tanrının varlığı ya da her şeyi yarattığı hakkındaki bir hipotezi test edemez. "Gerçek" basit olarak bir hipotezin yeterli kanıtlarla desteklenerek onun doğru olduğuna güven duymamızı sağladığı aşamadır. DNA’nın kalıtsal madde olduğu 1944’ten önce bir hipotezdi. Şimdi eldeki kanıtlarla bir gerçek olarak kabul edilir. Oxford İngilizce sözlüğüne göre bir "teori"nin tanımı: "Bir grup fikirleri ya da olayları açıklamak ya da bunlar hakkında yorum yap mak için ileri sürülen fikirler ve ifadelerin şeması ya da sistemidir. Neyin genel yasalar ve ilkeler olarak bilindiğinin ifadesi yada herhangi bilinen veya gözlenen bir şeyin sebepleridir". Atom teorisi, kuantum teorisi ya da levha tektoniği teorisi yalnızca birer spekülasyon ya da düşünceler olmayıp, fakat güçlü fikirlerdir ve çok çeşitli olayları açıklar. Biyoloji’de teoriler vardır; bunlar arasında kromozom teorisi gibi evrim teorisi de kesinlikle en önemli olanlarıdır. O zaman evrim, bir gerçek mi ya da bir teorem midir? Bu tanımlamalar ışığında evrim bir bilimsel gerçektir. Başlangıçtaki hipotez, ‘tüm türlerin türeyişi ortak atalardan modifikasyonla olmuştur’ şeklindeydi. Bu görüş yaklaşık son 150 yıldır çok sayıdaki kanıtla desteklenmiştir; tüm karşı koymalara başarı ile direnmiştir ve böylece bir gerçeğe dönüşmüştür. Ancak, bu evrimsel değişim tarihi, evrimsel teori ile birlikte organizmaların ugradığı çeşitli değişimleri açıklayan birçok Yurdumuzda yaratılış görüşünün biyoloji müfredatına ve ders kitaplarına girişi 1985 yılına rastlamaktadır. 1962, 1968, ve Evrim, bir gerçek mi ya da bir teorem yılında basılan biyomidir? Başlangıçtaki hipotez, ‘tüm türlerin 1982 loji kitapları evrim konusunu genelde bilimsel öltüreyişi ortak atalardan modifikasyonla çütler içinde vermiştir. olmuştur’ şeklindeydi. Bu görüş yaklaşık Ancak 1985’ten 1998 yılına kadarki döson 150 yıldır çok sayıdaki kanıtla nemde ise yaratılış görüdesteklenmiştir; tüm karşı koymalara şü evrim kuramına bir alternatif olarak sunulmakbaşarı ile direnmiştir ve böylece teori bir tadır. 1995 yılındaki hariç gerçeğe dönüşmüştür. tutulursa (yaratılış görümi derslerinde yerkürenin düz (tepsi biçimşü yer almaz) 1985, 1992 ve 1998’de basılanlar, evrim kuramının eleştirisine ayrı bir li) olduğuna dair eski kaydı hiç zikretmibaşlık altında yer verirken, yaratılış görüşü yorsa, biyoloji disiplini içinde de evrim dereleştirilmemiştir. 2000 ve 2003 yıllarının sini anlatırken de dinsel görüşlere eşit ağırkitaplarında yaratılış görüşü eleştirilerek lık verilmemelidir. Bu konular "din kültürü sunulmuştur. ve ahlak bilgisi" dersinde anlatılmalıdır. 2004 yılında basılan ve öğrencilere Günlük yaşamda, bilim insanları olabedava dağıtılan Fen Bilgisi 8. sınıf kitabınrak doğal olanı (doğaüstü olanı değil) üzeda evrim teorisi ile ilgili bilgiler dengesiz rimize alırız ve ona bağlı açıklamalar yapaolarak verilirken bu teorinin adı kullanılrız. Bilimsel açıklamalara bağlıyız, çünkü mamış, yalnızca üç kez "evrim" sözcüğü bilim kudretini ispatlamıştır ve bilim ilerlekullanılmıştır. meye, işlemeye devam ediyor (1). Lise 3. sınıf biyoloji kitabında ise, önİKİ HABERİN YORUMU ce "Yaratılış Görüşü" anlatılmıştır: "Tüm Şimdi yeri gelmişken basından iki hacanlı ve cansız varlıklar Tanrı tarafından beri anımsayalım: "Mersin’de bir mahalle yaratılmıştır. Evrendeki her bir varlık bir imamının şikâyeti üzerine derste "evrim amaca yönelik olarak yaratılmıştır. Bu amakuramı" anlattıkları gerekçesiyle sürgün cı belirleyen de Tanrı’nın kendisidir" deneedilen beş öğretmen" (Cumhuriyet 29 rek daha sonra yer alan "canlıların evrimi" Ocak 2005) söz konusu ediliyordu. ile ilgili görüşler zayıf düşürülmüştür. Net Daha önce de Ankara’da öğrencileriolmayan ve zayıflatılmış ifadeler kullanılne Darwin ve evrim konularını anlattığı mıştır. için soruşturma geçiren öğretmen haberleBu noktada Charles Darwin’in torurini basında okumuştuk. İlgililer tarafından nu Matthew Chapman’ın dedesi ile ilgili evrim dersi ile öğrencilerin beyinlerinde olarak söylediklerini hatırlayalım (Hürriyet tahribat yapıldığı iddia edilmiştir. Pazar, 25 Aralık 2005, s:10): "Kökten dinci Evrim ve eğitim sistemimiz arasındaYazının devamı arka sayfada 993/12 1 Nisan 2006 993/13 1 Nisan 2006