Katalog

TARTIŞMAEDİTÖRE MEKTUP Yükseköğretimde araştırma stratejisi Hızlı bir büyüme ortamı içinde bugünkü öğretim üyelerinin görevden uzaklaştırılmaları söz konusu olamaz. Ancak, araştırmada başarılı olanlara bazı ayrıcalıklar tanınabilir. Örneğin daha az ders yükü, daha çok araştırma desteği olanakları açılabilir. Prof. Dr. Bahattin Baysal aletleri kuruldu., "Buyurun, özgün ve nitelikli bilimsel makaleler üretin" diyemezsiniz. Üniversitelerde araştırma atmosferinin kurulması için daha ayrıntılı aşamalardan geçilmesi gerekir. Türkiye’de 19652005 yıllarını kapsayan dönemde benim yönetimimde (35) doktora çalışması yapıldı. Kimya doktoru unvanını kazananlar yurdun çeşitli üniversitelerinde ve ABD’de öğretim üyesi ve araştırma laboratuvarlarında araştırıcı olarak çalışıyor. Benim beklediğim düzeyde başarılı olanların sayısı ise sadece (5)’tir. Bu durumu, üniversitelerde yeterli bir araştırma geleneğinin kurulup yerleşmemiş olmasına bağlıyorum. BT dergisinde yayımladığımız çeşitli yazılarda Türkiye’nin bilimsel yayın ve atıf bakımından dünyadaki yerini belirterek, yılda 15 bini aşan yayın sayısı ile dünya sıralamasında Belçika’nın üstünde bir konuma eriştiğini, bu ilerlemenin sayısal olarak bir başarı olduğunu açıklamıştık. Strateji Raporunda, Türkiye adresli bilimsel makalelerde sayıca bir artış gözlendiği, özgün ve nitelikli yayın sayısının artırılması gerektiği belirtilmiş, ancak bu amaçla izlenecek strateji üzerinde durulmamış. Araştırma stratejisi konusunu ele aldığımda, "Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi Raporu”nu hazırlayanların bilimsel yayın durumlarını incelemenin yararlı olacağını düşünYayın yapan, ve düm. Genellikle memleketin yüksek atıf almayı yöneticilikle tanınmış insanları. başaran bir profeİçlerinde bilimsel çalışmaları ile sör ile, yılda bir öne çıkan bir tek üye bile yok. Özellikle insan gücü yetiştirme, yüksek lisans tezi çalışması düzeyin doktora programları ve bilimsel araştırmalar konularında denede etkinliği olan yimli bilim adamlarından yararelemanı eşit tutarlanmaları yerinde olurdu. C Nitelikli çalışmaların değerlendirilmesinde, her bilim dalı için, tanınmış bilimsel dergilerde yayımlanan çalışmalar ağırlık taşır. Bu çalışmalara yapılan atıflar makalenin niteliği konusunda önemli ipuçları sağlar. Öte yandan, kendine verilen (self) atıf ile Türkiye’den verilen atıfların fazla bir değeri yoktur. Büyükşehir ve Anadolu üniversitelerinde, bir çevrim oluşturarak, makalelere çok sayıda atıf alma yolu açılmıştır. Bu tür kurnazlıkların dünya bilimine katkısı olduğu söylenemez. Araştırıcıların güncel ve ilginç konular üzerinde çalışmaları beklenmelidir. Üçbeş yazarlı bir makalenin yazarları arasına katılmak bir önem taşımaz. Bir bilim adamının katkıda bulunmadığı bir makaleye, sırf rektör, dekan veya müdür olduğu için adını koyması bilim etiği dışıdır. Kınama cezasına çarptırılmaları gerekir. Doktor unvanını kazanan bir bilim adamı, ayni üniversitede veya bir başka üniversitede tez yöneticisinin başlattığı konularda, küçük değişikliklerle çalışmalarını yürütemez. Kendisi yeni bir konuda özgün bir çalışma konusu bulup geliştirme durumundadır. Stratejik Raporda, bu tür etkinlikleri önleyecek önlemlerin yer alması, başarılı bilim adamlarına açılacak yolların belirtilip açıklanması yararlı olur. sanız, başarı sağlayamazsınız! FİZİKSEL ARAŞTIRMA ORTAMININ YARATILMASI DOKTORALI BİLİM ADAMI Türkiye’nin Avrupa Eğitim ve Araştırma alanlarında etkili bir aktör olarak yer alabilmesi için, "doktoralı işgücünü hem nicelik hem de nitelik bakımından yükseltmesi gerektiği" ileri sürülüyor. 2005 yılından sonra üniversitelerde verilecek doktora dereceleri sayıları belirtilmiş ve 3500’den başlayarak 20202025 yılları arasında yılda ortalama 17.000 doktora verilmesi öngörülmüş! Arkadaşlar, siz Bilkent tepelerindeki YÖK binası salonlarında Üniversitelerarası Kurul toplantısındaki gösterişe bakarak Türkiye’de gerçekten 100 kadar üniversite olduğu hayaline kapılıyor olmalısınız! Sınırlı kazanç ve olanakları ile hizmet gören meslektaşlarımı gücendirmek istemem. Ancak, yazılan bir doktora tezinin Agrubu bir bilimsel dergide yayımlanmış olması koşulunu ileri sürersek, bu kriteri sağlayan nitelikteki tezÜniversitelerde lerin sayısı, bugün daha az ders yükü olduğu gibi yarın da çok kısıtlı kalacakve daha çok tır. Doktoralı elearaştırma desteği man konusunun ayolarakları rıntıları başka bir yaaçılabilir zının konusu olmalıdır. CBT1024/20 3 Kasım 2006 Özgün ve nitelikli makalelerin üretilmesi için toplumun en güçlü beyinlerinin üniversitelerde görev almaları gereklidir. Yetenekli araştırıcıların üniversitelerde toplanması için yeterli önlemlerin alınması, araştırıcıların üniversitelerde tutulması için de yeter ücretlerin sağlanması bir önkoşul olarak benimsenmeli. Üniversiteye gönülsüz giren, sıradan elemanları toplayarak dünya bilimi ile yarışamazsınız. Üniversitelerde açılacak kadrolara, araştırma görevlilerinden profesörlere kadar mesleğin en iyi elemanlarının atanması sağlanmalı, kayırma ve klikleşme etkileri ortadan kalkmalıdır. Hızlı bir büyüme ortamı içinde bugünkü öğretim üyelerinin görevden uzaklaştırılmaları söz konusu olamaz. Ancak, araştırmada başarılı olanlara bazı ayrıcalıklar tanınabilir. Örneğin daha az ders yükü, daha çok araştırma desteği olanakları açılabilir. Bazı yeni araştırma konuları dışında, büyük şehirlerdeki üniversiteler, bilgisayar, spektrometre, elektron mikroskobu v.b. oldukça pahalı aletlerle donatılmıştır. Anadolu üniversiteleri için de bu aletlerden yeterince sağlanmalıdır. Çeşitli vesilelerle belirttiğim gibi, üniversitelerde demokrasi, tüm çalışanların ücretlerinde ve sosyal haklarında dengeli bir düzenlemenin yapılması ile gerçekleştirilmeli ve bu noktada durmalıdır. Yayın yapan, ve yüksek atıf almayı başaran bir profesör ile, yılda bir yüksek lisans tezi çalışması düzeyinde etkinliği olan elemanı eşit tutarsanız, başarı sağlayamazsınız! ALINMASI ZORUNLU ÖNLEMLER Araştırma atmosferinin kurulması için öğretim üyelerinin her yıl en az bir kez uluslararası toplantılara katılmaları sağlanmalı. Ancak, kısa süreli kongre ve toplantılara katılma dünyadaki bilimsel gelişmeleri izlemek için yetmez. Araştırıcılar sık sık 6 – 12 ay sürelerle yurtdışındaki tanınmış üniversitelerde araştırma yapma olanağını bulabilmeli. Yurtdışından davet edilecek tanınmış bilim adamlarının, çeşitli bilim dallarında en az bir dönem lisansüstü düzeyde ders vermeleri de çok yararlıdır. Bu tür etkinlikler yurtdışı üniversitelerde alışılmış normal çalışmalar olarak sürdürülmektedir. ÖZGÜN ARAŞTIRMA GELENEĞİ Diyelimki, ücretler ve destekler yeterli, internet ve kütüphaneler çalışıyor. Büyük araştırma