Katalog

gencbilimci@hotmail.com Islanma mevsimi Neden, niçin, nasıl? RÜZGÂRIN YÖNÜ GEREKEN MALZEME: Sağlam ve uzunca bir dal parçası 30x8 cm uzunluğunda kumaş parçası Kestiğiniz kumaşı dal parçasına bağlayın ve bu dalı rüzgârlı bir havada sıkıca yere çakın. Rüzgârın hangi yönden geldiğini gözleyin. Rüzgârın ne kadar güçlü olduğunu gözleyin. NELER OLUYOR? Yaz günlerinin aydınlığı artık geride kaldı. Gökyüzünü kaplayan bembeyaz bulutlar yavaş yavaş kararmakta. Kararan bulutlar ise yağmur mevsiminin habercisi... Kumaş parçamız, rüzgârın esiş yönüne ve hızına göre dalgalanarak yere paralel durur. NEDEN? Rüzgârın gücü nesneleri hareket ettirebilir. Rüzgârın hangi yönden ve hangi güçte estiğini bilmek özellikle denizciler ve pilotlar için büyük önem taşır. Bu hız günümüzde modern ölçüm cihazlarıyla yapılmaktadır. Yine de, bayrakları gözleyerek de rüzgârın yönü ve gücü hakkında fikir sahibi olabiliriz. S on günlerde gökyüzü çok daha sık bulutlarla örtülmekte. Yağmur mevsimi artık başladı. Yağmur nasıl oluşur, bu kadar su gökyüzünde nerede ve nasıl durur, hiç merak ettiniz mi? Yağmur yağabilmesi için önce bulutların oluşması gerekir. Bunun için de buharlaşma olmalıdır. Yerküremizdeki su kaynakları, güneşin ısısı nedeniyle her gün buharlaşırlar. Buharlaşan su zerrecikleri atmosfere doğru yükselir. Yükseldikçe giderek daha soğuk katmanlara ulaşırlar. Nihayet yoğunlaşabileceği kadar soğuk havayla buluşan su buharı, burada bulunan toz zerreciklerine tutunarak su damlalarına dönüşür. Bu su damlaları biraraya gelerek büyür, yani bulutlar oluşur. Bulutların içindeki su zerrecikleri durmaz, birleşerek büyümeye devam ederler. Kimi zaman, ışığın geçmesine engel olacak kadar büyüyüp kalınlaşır bu tabakalar. Su damlalarının yeryüzüne inebilecek kadar büyüyebilmesi için iki önemli olayın olması gerekir. Bunlardan birincisinde rüzgarla sağa sola saçılan zerrecikler birbirlerine çarparak birleşirler. İkincisinde ise, hava sıcaklığının aniden düşmesiyle su zerrecikleri donar ve buz kristallerine dönüşür. Bu yoğunluk değişimi de onların hızla yeryüzüne düşmesini sağlar. Yeryüzüne düşerken havanın giderek ısınması nedeniyle tekrar eriyerek birer su damlasına dönüşür ve yağmuru oluştururlar. EVE DÖNÜŞ Böylece, yüzbinlerce su damlacığı biraraya gelerek ağırlaşır ve yerçekimi sayesinde yere düşer. Önce bulutlarla dolar gökyüzü ve güneş görünmez olur. Ve ilk damlaları düşmeye başlar; Tıp, tıp, tıp, tıp... Özellikle sağnak yağışlarda ilk damlaların her zaman iri iri olduğu da dikkatinizi çekmiştir mutlaka. İlk damlalar iridir çünkü, yeryüzüne iniş yolundaki su damlaları soğuk ve nemli havadan geçerler. Bu arada havanın nemini de alarak daha da büyürler. Arkadan gelen damlalar ise daha küçüktür çünkü, ortamın nemi öncü damlalar tarafından alınmıştır. BULUTLARDAN HAVA TAHMİNİ Bulutlara dikkatlice bakacak olursanız onların yağmur bulutu olup olmadıklarını anlayabilirsiniz. Çünkü bütün bulutlar yağışlı hava getirmez. Mesela Sirro Kümülüs Bulutları çizgi çizgi görünürler ve güzel havaları müjdelerler. Yağmur getirmesine kesin gözüyle bakılanlar ise Nimbüs Bulutlarıdır. Bunlar karanlık görünüşlüdürler ve mutlaka yağmur getirirler. Bir de Stratüs Bulutları vardır ki, bir sis tabakası oluşturarak yağmur yağacağını düşünmemize neden olurlar. Ancak, onlar yağmurdan çok çiselemeye neden olurlar. DüşünEğlen 2. Akarsu gücünden üretilen elektrik enerjisine ne ad verilir? a. Termik b. Jeotermal c. Hidroelektrik 4. Apple bilgisayarlar hangi yıl üretilmeye başlandı? a. 1983 b. 1966 c. 1990 GEÇEN SAYININ ÇÖZÜMÜ: 1a, 2c, 3a 4b 1. Depremleri kaydetmek için kullanılan özel aygıt a. Tomograf b. Sismograf c. Pantograf 3. Dünyanın bütün kıtalarının birarada olduğunun varsayıldığı kara parçası a. Pangea b. Avarasya c. Atlantis AKDENİZ FOKU BİLGİ VE KURTARMA AĞI AFBİKA AFBİKA, Nesli tehlike altında olan ve ülkemiz karasularında sadece 100 adet bulunduğu sanılan Akdeniz foklarının izlenebilmesi amacıyla kurulmuş gönüllü bir girişimdir. AFBİKA’nın çalışmaları, Sualtı Araştırmaları Derneği Akdeniz Foku Araştırma Grubu ile Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü öncülüğünde sürdürülmektedir. Yaralı, hasta ya da sağlıklı foklarla ilgili her türlü bilginin toplanması amaçlanmaktadır. Böylece fokların kıyılarımızdaki dağılımlarına ve yaşam ortamlarına dair dair bilgilerimiz de yenilenecektir. Tüm dünyada sayıları 600’ün altında olan Akdeniz foklarına dair her türlü bilgiyi haber vermek için: CBT/22 13 Ekim 2006 Tel: 0533 488 58 58 info@afag.org, www.afag.org