Katalog

NOBEL ÖDÜLLERİ GÜNCEL TIP Dr. Mustafa Çetiner na bağlıdır. Transkripsiyon sürecini daha iyi anlamak, kök hücre uygulamasının geliştirilmesinde de önemlidir. Kırk yıl önce, o zamanlar 12 yaşında olan Roger Kornberg Stockholm’e giderek babası Arthur Kornberg’in 1959 Nobel Tıp Ödülü’nü alışını izlemişti. Arthur Kornberg, bir DNA molekülünden diğerine genetik bilginin nasıl aktarıldığına ilişkin çalışmalarından dolayı ödüle layık görülmüştü. Şimdi oğul Roger Kornberg, genetik bilginin DNA’dan haberci RNA’ya (mRNA) nasıl kopyalandığını tanımlıyor. Haberci RNA bilgiyi hücre çekirdeğinden çekip alarak proteinlerin oluşmasını sağlar. Kornberg’in katkısı, bir ökaryotik hücrenin içindeki transkripsiyon aracını tanımlayan ayrıntılı kristalografik resimlerin yaratılmasıyla tamamlandı. Bütün bu resimlerde (hepsi 2000 yılından sonra yaratıldı) yeni bir RNA iplikçiğinin ve transkripsiydn süreci için gerekli olan diğer moleküllerin yavaş yavaş nasıl geliştiği görülebiliyor. Bu resimler tek tek her atomun ayırt edilmesine olanak tanıyacak kadar ayrıntılıdır. *Ökaryotlar (Lat., Eukaryota), çekirdek zarı bulunduran organizmaları kapsayan canlılar üst âlemidir. Kalıtsal materyal, hücre içerisinde belirli bir zarla çevrilmiş çekirdeğin içinde bulunur. Kromozomları DNA'dan ve proteinden oluşmuş olup, mitozla bölünürler. Sitoplazmalarında karmaşık organeller bulundururlar. Prokaryotlara göre çok gelişmişlerdir. Hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve protistlerââ âlemlerini kapsar. [email protected] Lenfomalar meme, prostat, akciğer ve kalın bağırsak tümörlerinden sonra sıklık açısından beşinci sıraya yükselen ve hasta sayısı her geçen gün artan bir grup tümörün adıdır. Dünya Lenfoma Bilinçlendirme Günü Ülkemizde çok bilinmeyen ancak ABD’de "The West Wing" isimli dizi ile oldukça popüler olan aktör Rob Lowe’un sözcülüğünü yaptığı ve Dünya Lenfoma Koalisyonu tarafından üçüncü kez gerçekleştirilen Dünya Lenfoma Günü, geçen eylül ayının 15’inde ülkemizde de çeşitli etkinliklere sahne oldu. Aslında günün tam ismi "Dünya Lenfoma Bilinçlendirme Günü" idi. Böyle bir etkinliğin iki önemli gerekçesi var. İlki lenfomanın görülme sıklığının hızla artıyor olması, ikincisi ise toplumun konu hakkında hemen hiçbir fikrinin olmaması. Lenfomalar meme, prostat, akciğer ve kalın bağırsak tümörlerinden sonra sıklık açısından beşinci sıraya yükselen ve hasta sayısı her geçen gün artan bir grup tümörün adıdır. Lenfoma, Hodgkin Hastalığı ve Hodgkin dışı Lenfomalar olmak üzere iki ana grup ve yaklaşık 35 alt gruba ayrılan, son derece geniş ve bir o kadar da heterojen bir hastalıktır. İlginç olan bu alt grupların bir kısmında çok uzun yıllar hiçbir tedavi girişimi yapılmamakta, kimilerinde ise çok hızla kimyasal tedavi (kemoterapi) ve hatta kemik iliği nakli uygulamalarına gereksinim olmaktadır. Hepsinden daha önemlisi doğru patolojik tanı ve tedavi yaklaşımı ile birçok alt grup için tam tedavi yani kür şansı yüksektir. Lenfoma genellikle ağrısız, kendiliğinden kaybolmayan, çoğu kez yaygın ve ilerleyici lenf bezi büyümeleri, ateş, her gün çamaşır değiştirecek kadar olan gece terlemesi, son altı ay içinde toplam ağırlığın %10’undan fazla kilo kaybı, dalak büyüklüğü gibi birçok klinik bulguya yol açabilir. Bu bulgular lenfomanın alt tipine göre son derece silik veya tam tersi çok belirgin olabilir. Hastalık sırasında kemik iliği ve başka organ tutulumları ile buna bağlı bulgular da görülebilir. Lenfoma ilk kez 1865 yılında İngiliz bilim adamı Samuel Wilks tarafından tanındı. Samuel Wilks, hastalık ile ilgili ilk bulguları yayımlayan ancak yetersiz bir tanımını yapan öğretmeni Thomas Hodgkin’e saygının bir ifadesi olarak hastalığa "Hodgkin Hastalığı" ismini verdi. Lenfoma, tarihteki ilk etkin kimyasal tedavi uygulamalarının yapıldığı tümördür. Elli yıl öncesine kadar tamamen ölümcül olarak kabul edilen lenfomanın kaderi dünya savaşları sırasında değişti. İlginçtir, bu tedavi yaklaşımlarına temel oluşturan kimyasal bileşik, aslında dünya savaşları sırasında kullanılan ve onlarca insanın ölümüne veya sakat kalmasına neden olan hardal gazıdır. Bu gaz insanlık tarihinin en ölümcül biyolojik silahlarından biridir. Hardal gazının insanlık için kullanılabilecek olması eminim ki, onu savaşlarda kullanmak üzere üretenlerin hiç aklına gelmemişti. Ancak insanlık tarihi insanlığa karşı olanlar kadar, insanlıktan yana olanların da tarihidir. Yale Üniversitesi’nde çalışan iki ilaç bilimci, Louis Goodman ve Alfred Gilman, hardal gazının kanser tedavisinde kullanılabileceğini ilk düşünenlerdir. Aslında bu düşünceleri çok basit bir gözleme dayanıyordu. Hardal gazına bağlı zehirlenerek yaşamlarını yitiren askerlerin otopsilerinde kemik iliği hücreleri ve lenfoid dokularda belirgin bir baskılanma görülüyordu. İkili, bu bulguya dayanarak lenfoma tedavisinde hardal gazının kullanılabileceğini düşündü ve bir dizi deneme sonrası ilk kez 1946 yılında gazın bir türevi olan nitrojen mustard’ın damar içi uygulamasının lenfoma tedavisinde etkili olduğunu bildirdi. Yani günümüzden tam 50 yıl önce lenfomaya karşı ilk savaş kazanıldı. Günümüzde uygulanmaya başlanan monoklonal antikor tedavileri, lenfomaya karşı insanlığın bir diğer zaferidir. Özellikle rituksimab adı verilen ve bazı lenfoma türlerine ait hücrelerin üzerlerinde taşıdıkları CD20 adı verilen işaretleri tanıyarak bu hücreleri yok eden antikor tedavileri (antiCD20), modern kanser tedavisinin de ilk adımlarıdır. Ülkemizde de uygulanan bu tedaviler ile kür şansı ve tedavi yanıt oranları belirgin artmış ve kimi alt gruplarda %80’lere ulaşmıştır. 2006 Nobel Ekonomi Ödülü makroekonomik politikalarda zaman etkisine 2006 Nobel Ekonomi Ödülü, ekonomik politikaların uzun ve kısa vadeleri etkileri arasındaki ilişkiyi daha iyi anlamamıza yol açan çalışmalarından dolayı Edmund Phelps’e verildi. stikrar politikalarında temel hedef düşük işsizlik ve düşük fiyat artışlarıdır. 1950’lerde ve 1960’larda enflasyon ve işsizlik arasında istikrarlı bir değiş tokuş olduğu konusunda yaygın bir görüş hakimdi. Buna Philips eğrisi adı verilmişti. Bu görüşe göre düşük işsizliğin bedeli bir kereye mahsus olmak üzere enflasyon hızındaki artıştı. Phelps, maaş ve fiyat belirleme analizleri ve ekonomideki bilgi dağılımıyla ilgili problemleri göz önünde bulundurarak bu görüşe karşı çıktı. Bireyler, tek tek, diğer bireylerin hareketleri konusunda bilgiye sahip değildir ve kararlarını beklentiler üzerine kurmak zorundadır. Phelps, beklentileri de EDMUND S. PHELPS 1933’te doğdu. ABD vatandaşıdır. göz önünde bulundurarak, beklentilerlegüçlendiril1959 yılında Yale Üniversitesi Eko miş Philips eğrisi varsayımını formüle etti. Bu formülnomi Fakültesi’nden PhD’sini aldı . Şu anda ABD’de New York Eya de enflasyon hem işsizliğe hem de enflasyon beklentileti’ndeki Columbia Üniversite lerine bağlıdır.Sonuçta, uzun vadeli işsizlik, enflasyonsi’nde McVickar Politik Ekonomi dan etkilenmez; yalnızca işgücü piyasasının çalışmasıprofesörüdür. na bağlı olarak belirlenir. Bu varsayıma göre istikrar politikası yalnızca işsizliğin kısa vadeli dalgalanmalarını azaltır. Phelps, istikrar politikasının gelecekteki olası sonuçlarının bugünkü politik kararlara bağlı olduğunu gösterdi. Başka bir deyişle, bugünkü düşük enflasyon gelecekte düşük enflasyon beklentilerine yol açar. Böylece gelecekte alınacak kararları kolaylaştırır. Zamanlararası değiş tokuşun önemli olduğu bir diğer konu da sermaye oluşumunun istenilen düzeyde seyretmesidir. Tüketimden vazgeçerek yatırıma (eğitim ve araştırma) yönelmekle bugünkü nesil gelecek nesillerin refah düzeyini artırır. Phelps nesiller arası olası dağılım çatışmalarını netleştirdi. Ayrıca her nesil, belirli koşullar altında, tasarruf hızındaki değişikliklerden kâr sağlayabilir. Phelps ayrıca işgücünün yeni teknolojilerin yayılmasındaki –başka bir deyişle büyümenin önemine de değinen ilk bilim adamlarından biridir. Derleyen: Reyhan Oksay İ CBT1021/14 13 Ekim 2006