Katalog

ZümrüttenAkisler Yarını olmayan böcekler Ölum soz konusu olduğunda gelecek onemını yıtırır Onemlı olan "şımdı" ve "burada"dır Zurıch'tekı isvıçre Federal Teknolojı Enstıtu'sunden Bıyolog Ben Sadd ve meslektaşları bılımsel adı Tenebrıo molıtor olan un kurtlarının olumle karşılaştıklarında yarınları oimadığını keşfettı Bu boceklerın bağışıklık sıstemlerı, olum ıle sonuçlanacak kadar cıddı bıçımde hasar gorduyse tum olanaklarını cınsel ılışkı ıçın feromon uretımıne seferber edıyorlar Sadd araştırmasında 20 bakır erkek un kurdunun bağışıklık sıstemını baskılamak ıçın vucutlarının uzerıne bır parça naylon geçırdı Ayrıca boceklerı bırbırınden fıltre kağıdı dısklerı ıle ayırdı Daha sonra bağışıklık sıstemlerı bastırılmış erkek boceklerın bulunduğu dıskler, bağışıklık sıstemlerı bastırıimamış erkek boceklerın bulunduğu dıskler ve temız fıltre kağıdından yapılmış dıskler dışı boceklerın tercıhıne sunuldu ve bılım adamları dışı boceklerın hangı dıskı tercıh ettığını kaydettı Feromonların kuvvetı doğrudan olçulememekle bırlıkte, dışılerın genellıkle bağışıklık sıstemı bastırılmış erkek boceklerın uzerınde durduğu dısklerde daha fazla zaman ayırdığı ızlendı Erkekler seks feromonlarına son bır yatırım yaparak dışılerı cezp etmeye çalıştığına dıkkat çeken Sadd,' Bağışıklıkları engellenmış erkeklerden gelen kokular, normal "sağlıklf erkeklerın yaydığı kokulardan daha cazıp" dıyor Bu çalışma'Journal of Evolutıonary Bıology" ısımlı bılım dergısının son sayısında yayımlandı A M Celal Senaor Deprem Tetiklemesi 1976yılındaABD'deıeoloıı ıkıncı sınıf oğrencısıyken uluslararası bılımsel bır dergıde ılk makalem yayımlanmıştı Makalenın ana tezı Fransa ıle Almanya sınırına hemen hemen paralel uzanan ve ıçınden Ren Nehrının aktığı Ren çokuntusunun Alpler boyunca meydana gelen bır kıtakıt'a çarpışması sonucu oluştuğu ıdı Makalem yayımlanınca gelen ayrı baskılardan bırını oğrencı danışmanım Prof Dr Max Caıman'a verdıydım Prof Carman bırkaç gun sonra bırakşam uzerıyanıma geldı ve makalemı tartışmak ıstedığını soyledı Kendısı ortaya koyduğum modelı ınandırıcı bulmamıştı 'Neden?" dıye sordum "Çarpışmanın yarattığı gerılmelenn bın kusur kılometre öteye taşınabıleceğını aklım kesmıyor' dıye cevaplandırdı 'Kıt'a kabuğu o kadar guçlu olamaz" Bır depremın uzak mesafelerde bır dığerını tetıkleyebıleceğı fıkrı de ışte bu onyargı nedenıyle uzun yıllardır cıddıye alınmamıştı Ancak son zamanlarda bu fıkırde cıddı değışımeler gorulmeye başladı Herşeyden once Kuzey Anadolu Fayı boyunca ılk kez Necdet Egeran ve Emın Lahn'ın 1944yılında farkettıklerı deprem merkez uslerının sureklı batıya kaymaları, depremler arasında kokensel bır ılışkı olduğu kuşkusunu uyandırmıştı Gerçı, Kuzey Anadolu Fayı uzerınde meydana gelen depremler arasındakı mesafeler onlar en çok yuzlerce kılometreyle ıfade edılebılecek kuçuk mesafelerdı Buralarda bır depremın oluşturdugu elastık yuklemenın dağılmadan bırsonrakı depremın nedenı olabıleceğı mantıkı gelıyordu Gerçekten de 17Ağustos 1999 depremınden yakiaşık bır yıl once Ross Stein ve Aykut Barka 'nın kullandıkları basıt Coulomb kırılma modelı taşkurenın en ust 10 kılometresı ıçerısındekı kayaçların ozellıklerı hakkındakı bılgılenmızle bırleştırılınce, Kuzey Anadolu Fayı uzerındekı depremlerın bırbırlerını tetıkledıklerı ve Kocaelı depremının deyakın bırgelecekte bır Marmara depremını tetıkleyeceğı goruldu Pekı bır deprem bınlerce kılometre otedekı bır depremı yıllarca sonra tetıkleyebılır mP Bugunlerde leologlar bu soruya olumlu cevap verme eğılımındeler Bunun nedenı de, eskıden buyuk mesafelerde çabuk dağılacağının bılındığı elastık yamulmanın doğrudan değıl, fakat dolaylı olarak deprem tetıkleme mekanızmalarını etkıleyebıleceğının farkedılmış olmasıdır Depremler faylar boyunca oluşur Faylar da bırbırıne surtunen ıkı yuzeyden ıbarettır Bu yuzey boyunca sureklı harekete neden ve engel olan ve bıryerde depremın oluşmasına sebep olan şey de, harekete neden olan gerılmeler ve onlara engel olmaya çalışan surtunme kuvvetlerıdır Sısmık dalga bıryerdekı gerılmelen anlık olarak etkıler Bu bır tetıkleme nedenı olabılır ama boyle bır tetıkleme tetıkleyen depremden çok kısa bır sure sonra ortaya çıkar Surtunme kuvvetıne gelınce, bu ne kadar artarsa fay o kadarzor hareket eder Surtunme kuvvetı ne kadar azalırsa fay o kadar kolay "kayar' Bu uzerınde hareketın serbestçe olması ıstenen yuzeylerın yağlanmasına benzer Yeraltında faytarı 'yağlayan'en onemlı etken yeraltı su basıncıdır Bu basınç arttıkça fay uzerındekı surtunmeyı azaltır, azaldıkça arttırır Buyuk bır depremın yolladığı dalgalar, yeraltı su haznelerınde kalıcı değışıklıkler vucuda getırebılırler Örneğın elastık dalgalar bır ortamdan geçerken o ortam ıçındekı çatlakları arttırabılırler Bu, bazan çatlaklanmanın arttığı bolgede yeraltı suyu basıncını duşurebılır, bazı bolgelerde arttırabılır Hangısının olacağı çatlakların geometrısıne bırbırlerıyle ve mevcut dığer yeraltı su haznelerı ve/veya yuzeyle olan ılışkılerıne bağlıdır Ancak uzak bır depremın etkısıyle yeraltı su basıncı değışen bır bolge depreme mutemayıl veya dırençlı hale gelebılır Örneğın zaten kırılmanın eşığındekı bır fay cıvannda yeraltı su basıncının artması fayın hemen hareketıne neden olabılır, kı bu deprem demektır Buyukluğu 9, 6 olan Sumatra depremının Pakıstan'dakı depremı tetıklemış olması kanımca hemen hemen kesındır Ancak tetıkleme aracısı mutlaka su olmak zorunda değıldır Taşkure ıçınde hareket eden tum sıvılar ve gazlar aynı etkılerı yapabılırler oğretıldığınden çok daha etkın bır şekılde gerılımlerı nakletmektedır Bunun nedenı mutlaka kayaçların yamulmaya gosterdıklerı dırenç değıl, fakat yerçekımı nedenıyle kolaylıkla duşeyyonde hareket edememelerıdır Meselâ ortalama 5 km yukseklığe ulaşmış olan Tıbet yaylasını daha fazla yukseltmek mumkun gorulmemektedır Tıbet kendısı yamularak yukselmektense, yamulmayı çevresındekı daha alçakalanlara geçırmektedır Bu dayılda 6 cm'lık bır hızla kuzeye hareket eden Hınt yarıkıt'asfflirı onundekı yamulma alanının çok genış bır alana yayılmasına neden olmaktadır , », ÇOK UZAK MESAFELERDEN TETİKLEME Homo sapiens Afrika'yı 70 bin yıl önce terk etmiş radan tum dunyaya yayıldı Bu teorı neredeyse tum bılım adamları tarafından kabul gorse de goç dalgalarının sayısı tartışmalı bır konudur Kımı araştırmacılar bır grup ınsanın Afrıka'yı 75 000 yıl kadar once terk ederek Hınt Okyanusu boyunca Melanezya ve Avustralyaya yayıldığına ınanıyor Bu teze gore yakiaşık 45 000 yıl once Afrıkadan yola çıkan başka bır grup AvrupaveAsyaya yayılmıştı Dığerbazı araştırmacılar ıse ınsanlığın gunumuzden yakiaşık 50 000 yıl oncesıne kadar Afrıkadakaldığınıdaha sonraları tek bır goç dalgasıyla doğuya ve kuzeybatı ya yayıldığın kabul ederler Bı rıncı teorıyı kabul eden Mıchael Petraglia ve Hannah James şımdı Current Anthropology dergısınde, ınsanlardakı davranışların 50 000 yıl once değıştığını gosteren kanıtlar bulamadıklarını soyluyorlar Bu ıkı araştırmacının goruşune gore eskı taşı devrı ınsanları farklı zamanlarda dunyanın çeşıtlı yerlerıne yayılmıştı kı bu da Guneydoğu Asya ve Avustralya'dakı ortaya çıkarılan ve Avrasya'dakı kalıntılardan farklı olan buluntularla anlaşılmakta Guneydoğu Asya dakı kulturlerde larklı gelışmeler soz konusu Örneğın bazılarında sembolık aletler uretılmesıne rağmen dığerlerınde bu tur buluntular ortaya çıkmamış Ve dığer taş devrı kulturlerınde mağara resmı mezarlar kemıkten alet ve takılar uretılmesıne ragmen Guneydoğu Asya ve Avustral yadabuturkultur urunlerı bulunmamıştır Homo sapıens'ın ılk temsılcılerı yakiaşık 200 000 yıl on ce Doğu Afrıka'da ortaya çıkmıştı Modern ınsan daha sonra bu SUMATRA'DAN PAKİSTAN'A Koç'ta Yeni Koruma Kanunlan Paneli Koç Unıversıtesı Anadolu Uygarlıkları Enstıtusu, Anadolu Uygarlıkları ve Kultur fvlıras Master programı ve Hukuk Fakultesının duzenledığı bır gunluk Yenı Koruma Kanunlan adlı panel Koç Unıversıtesı Muhendıslık Odıtoryumu 9 Aralık Cuma 09 30 16 30 da yapılıyor Hukuk ıle bağlantılı çeşıtlı alanlardakı uzmanlar goruşlerını sunacaklar Gunun sonunda bır panel tartışması duzenlenecek Panel Turkçe olup, Ingılızceye sımultane tercume yapılacak Panel Katılımcıları Fusun Buyuran T C Kultur ve Turızm Bakanlığı, I Hukuk Muşavırı Doç Dr Sıbel Ozel Marmara Unıversıtesı, Hukuk Fakultesı, Prof Emre Madran ODTU, Mımarlık(KORDER Derneğı uyesı) Ismaıl Karamut Istanbul Arkeolojı Muzelerı Muduru Prof Dr Mehmet Ozdoğan Istanbul Unıversıtesı, Arkeolojı Fakultesı, Mevlut Coşkun Nevşehır Koruma Kurulu Bolge Muduru, Dr Yusuf Ornek Vasco Turızm Genel Muduru Ozgen Acar Cumhurıyet Gazetesı Dunyamızın en ust katı tabakasım oluşturan taşkure 20 yuzyılın başlarında 976/5 3 Aralık 2005