Katalog

Gökvüzü Bu ay gökyüzünde neler izleyeceğiz? * 4 Aralıkta AyVenüs; 7'sinde AyUranüs buluşması * 9'unda Venüs en parlak Merkür en iyi görünümde * 1112'sinde AyMars buluşması * 14'ünde gö'ktaşı yağmuru * 19'unda AySatürn yakınlaşması * 21 Aralık kış başlangıcı * 25'inde AySpica, 27'sinde AyJüpiter yakınlaşması * 29'unda AyAntares buluşması: Türk bayrağı Hasan H. EsenoğM*) uneş, gokyuzunde gunluk yaklaşık 1 derecelık bılınen hareketıyle ılerleyerek 30 Kasım17 Aralık 2005 tarıhlerı arasında 18 gun boyunca Yılancı (Ophiuchus) takım yıldızında ve 18 Aralık19 Ocak 2006 tarıhlerı arasında 19 gun boyunca da Yay (Sagittarius) takım yıldızında kalıyor Ocak'tan ıtıbaren Aralık ayına kadar yıl boyunca sıralı takım yıldızlar şoyle. 1Yay (Sagıttarıus), 2 Oğlak (Capncornus), 3 Kova (Aquarıus), 4 Balıklar (Pısces), 5 Koç (Arıes), 6 Boga (Taurus) 7 Ikızler (Gemını), 8Yengeç (Cancer), 9 Aslan (Leo), 10 Başak (Vırgo) 11 Terazı (Lıbra), 12 Akrep (Scor pıus) ve 13 Yılana (Ophıuchus) Ayın ortasında 15 Aralık'ta Guneş'ın yukselerek en tepeye çıktıgı oglen saat 11 59 olup bulundugu burç Yılancı takım yıldızıdır Ancak gun aydınlıgında yıldızlar ve dolayısıy la Terazı burcu gorulemez Guneş batımından hemen sonra takıp eden akşam saatlennde doguda yukselerek ılk gozlenen burç Boğa (Taurus) olup ancak bu şekılde oğle saatınde Guneş'ın hangı burçta oldugunu sayarak anlayabılıyoruz Yer'ın donmesmden dolayı ılerleyerek gece yansında saat 24'de Guneş'ın gun ortasında yer aldığı Yılancı takım yıldızındakı yerınde (merıdyenımızde) bu se fer artık Boğa burcunu goruruz Yer donerken aynı zamanda yılda yak laşık 50 yay sanıyesı kadar bır salınım da yapar Yer'ın bu salınımı nokta kaynak olan yıldızların uzayda yer degıştırmesıne sebep olur Teleskoplarda yıldızları bulabılmek ıçın astronomlar Yer'ın bu salınımını dıkkate ala rak yıldızların uzaydakı konumlarını 50 yıllık aralıklarla duzeltırler Yıldızların herhangı bır tarıhte gozlemlerı sırasında bu 50 yıllık duzeltılmış konumlar gozlem gunune ve saatıne gore tekrar daha duyarlı olarak hesaplanarak ancak yıldızlar bulunabılır Yer'ın sa lınımı dıkkate alınmaz ıse çok kalabalık yıldızlar arasında hedef yıldızları asla bulama yız1 lar da yıldız olduklarına gore onların da yer degıştırmesı gerekır Aralık ayında Guneş'ın bulunacagı Yılancı burcunun uzaydakı kapla dıgı alanın bır uçtan dıger uca olan Yer'den gorunumundekı kayma mıktarı yaklaşık 1470 yılı ve Yay burcunun kayma mıktarı da yaklaşık 2610 yılı bulabılmekte 21 Aralık saat 20 35 Kış Başlangıcıdır, bu tarıhten ıtıbaren geceler kısalmaya ve gunler de uzamaya başlayacak Cuce ve evrende en çok bulunan tur den ve ustelık degışen bır yıldız olarak Gu neş'ın gezegenler gıbı dısk gorunumu kolay lığından gunluk yuzey gorunumunu, bazıları nın buyuklugu dunyamızın belkı 510 veya daha da buyuk katına ulaşabılen ılgınç yapı lardakı leke gruplarını kı bunlardan dev boyutta olanlarına son zamanlarda Guneş'ın gıt tıkçe en sakın oldugu bır yılda bıle rastlaya bılıyoruz, leke sayılarını ve aynca Guneş'ten yıldız maddesı atımı, parlama turu olaylar, manyetık fırtınalar, kutup ışıması (aurora) gı bı Yer'ı dogrudan etkıleyebılecek dıger Guneş olaylanna ılışkın resımlıayrıntılı surelı ve guncel bılgılere www koerı boun edu tr/ast ronomy/solaractıvıty html, www suns potcycle com ve http //scıence msfc na sa gov/ssl/pad/solar/default htm adreslerın den ulaşılabılır Gunun astronomı resmının yer aldıgı "http //antwrp gsfc na sa gov/apod/astropıx html' sıte zıyareü ıle meraklı okuyucular gune başlangıç yapabılır ler Ay: Aralık ayı boyunca Ay'ın evrelerı resım de gosterıldı 2005 yılının son ayına aıt tdk vım gıbı de kullanılabılecek olan bu gokyuzu takvımıne gore Ay Yeniay evresıne l'ınde sa at 17 01 ve ıkıncı kez 31'ınde saat 05 12'de gırer 1 ve 31 de sırasıyla Ay yaklaşık Gu neş'le bırlıkte sabah saat 07 03 ve 08 07'de doğup akşam saat 16 07 ve 16 51'de battıgından gece gorulmez îlk dördün evresıne 8'ınde saat 1136'da ulaşır ve bu evre yaklaşık saat 1723 30 arasında gorulur Tam dolunay evresıne ıse 15'ınde saat 18 15'te gırer, yenıayın tersıne dolunay Guneş'ın batımına yakın akşam 16 04'de doğup yıne Guneş'ın doğumuna yakın sabah 08 21'de battıgından tum gece gorülur Son dördün evresıne de 23'unde akşam saat 21 36'da ulaşır ve gece yarısından ıtıbaren başlamak olmak uzere sabah Guneş doğunca ya kadar gorulur Son dordun ve ılk dordun evrelerının daha ıyı tanınması ıçın resımde dogu (D) ve batı (B) yonlerı de belırtıldı Ay'ın yeniay ve dolunay evrelerıne tam ulaşma saatlerı ıle Yer'e en yakın ve en uzak konumda bulundugu tarıhlerdekı mesafelerı de resımde belırtıldı Bır de ozellıkle yeniay za manından, Adlı Tıp çalışmalarındakı krımınal olay gunu belırlemelerınde Ay yaşı hesabında yararlınılmakta Ay yaşı da resımde belırtıldı Aynca, 1317 Aralık tarıhlerı arası 5 gun sureyle Ay'ın dolunay ve dolunaya yakın evrelerde kaldıgı soylenebılır, dolunay bu ta rıhlerde yaklaşık 12 7 kadır parlaklıgı ıle (Guneş ıse gun ışıgını yaklaşık dolunayın ıkı katını aşan olaganustu bır parlaklık ıle sag lar) tum gece boyunca herzamankınden daha GÛKATLAS Aralık ayının gSk atlasını Içeren ve 15 Aralık akşamı saat 22 ıtibarıyla görülebilecek geze' genler (resımde G Ire çizg i I e gusterllmlş olan Guneş hatlının üzerine veya yakınına bakınız) ve takım yıldızlar şekılde verıldl Bu gok atlası yardımıyla gokyuzu seyredılırken atlas gokyuzune bakaf şekılde doğru yonlerde yukarıya kaldırılarak bakıldığında gece gökyuzundekl görünum Ile tamamen Brtuşur. Farksadece gözlemlenebilen yıldız sayılarmda ortaya çıkar büyuk kentlerde olduğu gıbı gokyuzusü parlak olan yerleşlmlerde daha az yıldız gözlemlenırken, ışık kırlılığınden uzaklaştıkça yıldızların gorünümu de artar oylekı çok yıldızlı gokyuzunde bılınen takım yıldızları bulmak bıle guçleşır Bununla bırlıkte, boylesı yerler gokyuzu seyrının doyumsuz guzellıkte yapıldıgı yerlerdır de Gok atlasında yer alan doğupbatmayan ozellığınden olsa gerek yaygın olarak tanınan Buyukayı takım yıldızının (Ursa Major) uzun sureyle ızlenmesı, dunyanın donmesl gereği dalresel nasıl yer değıştırdığı kolaylıkla larkedılecek.. Gök atlası aynca, bir ufuktan bir ufka uzanan Samanyolu'muz kolları altında geçirılecek bol yıldızlı ve ıçınde bulunduğumuz mevsimin bol takım yıldızlı sonbahar gecelerınde gökcisımlerını tanımada ve kolay bulmada yardımcı olacaktır Kış mevsiminin (AralıkOcakŞubat) bu Ilk ayında gokyuzunde gorülebılecek takım yıldızlar da şö'yle. Avcı (Orıon), Kopekler, Hyades Ulker (Pleıades), Ikızler, Yengeç, Arabacı (Aurıga) ve Zürata (Camelopardalıs) Bu takım yıldızlar da Gok atlasında belırtlldl. fazlası Ay ışığı ıle Yer'ı aydınlatmakta Yer'de karşılıklı olarak az da olsa Ay'ı aydınlatmakta, oylekı Guneş ışığını alamayan ka ranlık kısımların görulmesını sağlayacak kadar Turkulerde anılan " . Ay'ın ondördu..." gıbı halk sozlerımızdekı adı geçen "dolunay"dır kı resımde başlangıcı yenıaydan hemen sonra olan ay yaşı 14'e kadar sayılırsa dolunayın veya dolunaya en yakın evrenın oldugu da gorulebılır Takıplı teleskop veya durbunu olan okuyucuların en yakın gokcısmı konumundakı Ay'ı gozu kamaştırmadan rahat gozlemleyebılecegı tarıh aralıkları ıse şoyle 47 ve 2427 Aralık arası Bu tarıhlerde Ay'ın en az yaklaşık bır saat ve yukarısı olan gozlem zamanları da saat goruntusu ıle resımde belırtıldı GEZEGENLERİN İLGİNÇ GÖRÛNÜMLERİ Aralık ayında gok cısımlerın sergıledığı ılgınç gorunumler aşagıda Aynca, bu ayda gorulecek gezegenlerden son dordun de Venus'un, hılalde Venus ve Merkur'un ılkdor dun ve şışkınayda Mars'ın evre gorunumlerı nın belırlenmesı de gokyuzu fotografçılığına meraklı okurlarımızın ılgısını çekecek AyVenüs buluşması: 4 Aralık akşam Guneş batüktan hemen sonra saat 18 cıvarında 4.6 kadır parlakhğındakı Venus, kısa surelığıne hılal evredekı Ay'ın yaklaşık 2 derece kuzeyınde aynı yerde olacak Her ıkı gok cısmı guneybatı tarafta ufuktan 9 derece yuk seklıkte Yay takım yıldızında gorulecek AyUranüs buluşması: 7 Aralık akşam Guneş battıktan hemen sonra saat 18'de +5 8 kadır parlaklıgındakı Uranus sondordune ya kın evredekı Ay ın 2 derece kuzeyınde yer alacak Buna gore, AyUranus ıkılısını bırleş tıren doğrultu tam kutup yıldızını gostenr Aynca, gokyuzunde Ay Uranus arasındakı açıklığın 2 derece oldugu kestırılebılır Ikı gok cısmının bırlıktelığı yaklaşık 17'den ıtıba ren akşam 22 gıbı geç saatlere kadar uzun surelığıne ızlenebılır Yakınlaşmada her ıkı cısım guneyde yaklaşık 36 derece yuksekte Kova takım yıldızında gorulecek Ikı gok cıs mının bu yakınlaşması teleskop ıle ancak go rulebılecek sonukluktekı gezegenın uzayda yerını gostenyor olması Uranus un kolay bu lunmasını sağlayacak AyMars yakınlaşması: 12 Aralık sabah saat 03 cıvarında Koç takım yıldızında ve 1 3 kadır parlaklıgındakı Mars, şışkınay ev redekı Ay'ın yaklaşık 2 derece doğusunda ya kın bır konumda gorulecek Bu ılgınç goru 510 yıl oncesıne kadar 1950 yılına aıt yıldız konumlarını kullanmakta ıken şımdı lerde gokbılımcıler artık 2000 yılı degerlerını kullanmaktalar ta kı 2050 yılına kadar Burç 976/10 3 Aralık 2005